Η Άγκυρα με νέο κατάλογο
Είναι παλιά κεμαλική συνήθεια ορισμένα ντοκουμέντα στην Τουρκία να έχουν ρόλο κατευθυντήριο εις ότι αφορά τις ονομαζόμενες «απειλές κατά της εθνικής ασφάλειας».
Βασικά κέντρα εξουσίας στην Τουρκία διατυπώνουν γνώμες, συμπληρώνουν σκέψεις καθώς οι κατευθυντήριες αρχές παράγονται από το παραδοσιακό πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο (παλαιά γραφειοκρατία στο ΥΠΕΞ, στρατιωτικές μονάδες, πρωθυπουργικό γραφείο).
Το υπό διαμόρφωση «ντοκουμέντο 2005» πέρασε στη δημοσιότητα μέσω «Χουριέτ» στις 27/12/04. Είναι ένα κείμενο άκρως ενδιαφέρον που παρόλο που δεν έχει ολοκληρωθεί (ορισμένοι στρατιωτικοί δεν έχουν προσθέσει τις παρατηρήσεις τους) πρέπει να αναλυθεί με κάθε προσοχή. Είναι σημαντικό γιατί:
Α. Εκφράζει για πρώτη φορά το τουρκικό εκκρεμές στο χρόνο μιας ορισμένης προσαρμογής της Τουρκίας σε νέες πραγματικότητες. Παρουσιάζει την τουρκική άποψη για τις εξωτερικές απειλές, κάνει ταξινομήσεις για τους εσωτερικούς εχθρούς (διαφθορά, μαφία) και εκτιμήσεις γύρω από την νέα εξωτερική πολιτική της Άγκυρας μέσα στο 2005. Είναι άκρως ενδιαφέρον το ότι οι παλαιοί εχθροί, η Ελλάδα, η Συρία και το Κουρδικό δεν υπάρχουν στον κατάλογο. Η Ελλάδα υπάρχει ως «εταίρος» (partner), η Συρία ως «φίλη» και το κουρδικό ή τα αριστερά κινήματα διαμαρτυρίας είναι στο τέλος του καταλόγου…
Β. Για την Ελλάδα η διπλωματική διατύπωση (partner) δείχνει μια κατεύθυνση (αυξημένες οικονομικές σχέσεις, τουριστική ανάπτυξη) αλλά ταυτόχρονα υπερίπταται των υπαρκτών προβλημάτων (υφαλοκρηπίδα, εναέριος χώρος, τουρκικές αμφισβητήσεις των 10ν.μ. μέσω παραβιάσεων από πολεμικά αεροπλάνα, ζητήματα καταπίεσης / αστικές δίκες σε Κ/πολη, ελληνική μειονότητα, Χάλκη) Προφανώς, οι συντάκτες του κειμένου δεν ζουν σε άλλη χώρα. Απλά κάνουν διπλωματική / πολιτική διαχείριση: επιχειρούν την «ατμόσφαιρα» να την κάνουν πολιτικό κεκτημένο για την Άγκυρα, να εκφράσουν σε χαμηλούς τόνους μια διάθεση συνδιαλλαγής και επαφών χωρίς ωστόσο να αλλάζει το ουσιαστικό της βάρος για Αιγαίο – ελληνική μειονότητα στην Τουρκία. Αυτό σημαίνει ότι η «θερμοκρασία» της Ε/Τ αντιπαράθεσης πέφτει από την πλευρά των συντακτών του ντοκουμέντου για να πάρει πόντους η Τουρκία ότι και τα προβλήματα που υπάρχουν είναι «υπό διαχείριση» μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, όπως άλλα «ανάλογα» λ. χ. Βασκικό, Ιρλανδικό, Κορσική, Νήσοι Άαλαντ).Είναι μια τουρκική πρακτική που πιθανόν να συναντήσει θετικές κρίσεις μέσα στην Ε.Ε. – μη πόλεμος, ελεγχόμενη διαχείριση «διαφορών».
Γ. Η Τουρκία επιχειρεί να ταυτιστεί πλήρως με τις ΗΠΑ στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας (ιδιαίτερη αναφορά στην Αλ Κάιντα, το Ιράκ, και στη διεθνή τρομοκρατία). Είναι εξίσου ενδιαφέρον να υπογραμμιστεί πως η Άγκυρα θέτει το Ιράν – όπως και οι ΗΠΑ – στην πρώτη σειρά των εχθρών μετά διεθνή τρομοκρατία. Κάνει αναφορά στις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν καθώς και στα πυραυλικά συστήματα (shahab – 3) που (σύμφωνα με το κείμενο) είναι σε θέση να κτυπήσουν την Κ/πολη.
Δ. Άλλα ζητήματα τα υποβαθμίζει συνειδητά (λ.χ. σχέσεις με Αρμενία) ενώ δίνει ειδική προτεραιότητα στην «περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία».
Ε. Το κείμενο αυτό είναι χρήσιμο και για την Κύπρο και για όσα γράφει και για όσα παραλείπει να αναφέρει (λ.χ. Κυπριακό, δικαιώματα μειονοτήτων στην Τουρκία). Είναι σημαντικό να μην υποτιμηθεί από κανέναν γιατί εκφράζει μια τάση που βρίσκει υποστήριξη στο διεθνή χώρο. Η τεχνική του κειμένου είναι στη βαθύτερη διαχείριση των όσων παραλείπει. Καμιά αναφορά λ.χ. σε ακύρωση του casus belli στο Αιγαίο, αλλά προώθηση της «καλής εικόνας» μέσα από την «αλλαγή σελίδας» στην παρουσίαση της Ελλάδας στη συγκεκριμένη έκθεση. Η έκθεση αυτή ανήκει στον κύκλο των νέων βημάτων που κάνει η εποχή Ερντογάν για να αλλάξει τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας, να της δώσει το τίτλο ότι είναι μια χώρα που δεν παράγει / εξάγει πολέμους ή περιπέτειες, αλλά «συμβάλλει» στην σταθερότητα στην περιοχή ταυτιζόμενη με τις μεγάλες επιδιώξεις της Δύσης (ΗΠΑ, Ε.Ε.) σε σχέση με τη τρομοκρατία, το Ιράκ, το Ιράν. Αυτή η επιδίωξη θα έχει σε ορισμένα επίπεδα θετικά σχόλια στο δυτικό κόσμο (και όχι μόνο από τους παραδοσιακούς της φίλους). Είναι ντοκουμέντο που η Κύπρος μπορεί να το αναλύσει εις βάθος. Οι παλαιές ή παλαιότερες αναλύσεις μας χρειάζονται προσαρμογή σε νέες πρακτικές. Άλλη ανάλυση για την εποχή Οζάλ, άλλη για την πρωθυπουργία Ετσεβίτ, άλλη για την περίοδο Ερντογάν. Η τελευταία κινείται με νέους επικοινωνιακούς όρους, αλλάζει τη ρητορεία της και επιχειρεί να δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο συμφερόντων με τις ισχυρές δυνάμεις της Ε.Ε.