Η Κοινωνία μας μπροστά στη λύση

Το πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού είναι μια υπόθεση εργασίας στην οποία κοινωνικοί και ιδεολογικοί παράγοντες διαπλέκονται αδιάσπαστα. Μια σειρά από λόγοι καθιστούν αυτήν την υπόθεση εργασίας ένα πολύπλοκο στοίχημα του πολιτικού αγώνα. Πώς οι κοινωνικές τάξεις, πως τα κόμματα και τα συνδικάτα, πως οι οργανώσεις / όμιλοι / σωματεία της κοινωνίας των πολιτών, αντιλαμβάνονται ένα πιθανό νέο σκηνικό. Σε κάθε περίπτωση η πολιτική περίοδος από το 1974-2003 έχει δημιουργηθεί σαφείς οριοθέτηση, στεγανά, στερεότυπα. Εάν σε αυτή την περίοδο προσθέσουμε και ορισμένα δεδομένα της περιόδου 1964-74, έχουμε μια σαφέστερη εικόνα της δυσκολίας προσαρμογής σε μια νέα (πιθανή) περίοδο.

Η περίοδος αυτή (1964-1974-2003) δημιούργησε «παγιωμένες» συνήθειες, νοοτροπίες, πρακτικές. Η πίττα είναι σε ορισμένα επίπεδα ολόκληρη (Υπουργικό Συμβούλιο, εξυπηρετήσεις, διανομή λαφύρων, συνδικαλιστικές δράσεις). Αυτές οι πρακτικές πολύ δύσκολα αλλάζουν. Απαιτείται μια νέα λειτουργία «μοιρασμού» ρόλων, νέες ισορροπίες στην άσκηση της εξουσίας, νέα κουλτούρα άσκησης πολιτικής σε νέες βάσεις.

Αυτά γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα με την παραδοσιακή «συντεχνιακή» αντίληψη των πραγμάτων. Συντεχνιακές δράσεις του τύπου «γιατί αυτός και όχι, εγώ», συνδικάτα που υπάρχουν για το μέλος που έχει πάντα «δίκαιο», πρακτικές που έχουν διαμορφώσει ένα συντεχνιακό αυτισμό (ο καθείς μόνος του, εξαιρέσεις τα συλλογικώς δρώμενα) είναι φυσικό να έχουν μπλοκάρει ορισμένες όψεις του σημερινού σκηνικού. Ο συντεχνιασμός είναι η άλλη όψη του ακραίου ατομικισμού, της ιδιώτευσης, της σιωπής μπροστά στα συλλογικά αγαθά. Τα χρόνια είναι πολλά και τα αποτελέσματα εμφανή. Η πορεία της μετάβασης σε μια νέα πολιτική σελίδα συνδέεται με το δίδυμο λύση – ένταξη.

Μπροστά στο ενδεχόμενο λύσης του κυπριακού, ο ακραίος αρνητισμός προέρχεται από τις δυνάμεις της ακινησίας (το προσωπικό όφελος που αρνείται κάθε συζήτηση με ότι άλλο).

Ζητούμενα ύψιστης σημασίας όπως λ.χ εκείνο της ασφάλειας (Αττίλας, Ε.Ε., εγγυήσεις) είναι πολύ πιο κάτω σε αξιολόγηση με το Α΄ ή Β΄ προσωπικό περιουσιακό στοιχείο. Το δεύτερο λειτουργεί στο πρώτο και τα δύο μαζί κάνουν την ανάλυση πιο σφαιρική. Η διαδικασία επίλυσης του κυπριακού δεν προκύπτει απλά και μόνο ως ανάγκη ή εντολή από τον ΟΗΕ. Αφορά πρωτίστως τις πολιτικές δυνάμεις και τις δυνατότητες τους να καθοδηγήσουν τις εξελίξεις – από το σημερινό σκηνικό σε αλλαγή / λύση. Το βήμα, η προετοιμασία, η νέα προσέγγιση για ένα νέο πολιτειακό σκηνικό (λ.χ. Προεδρικό Συμβούλιο, λειτουργία κοινοβουλίων, εκπαίδευση σε νέο περιβάλλον κλπ).

Είναι απολύτως ευκρινές το γιατί δεν προκύπτει μια σοβαρά δημόσια συζήτηση για θέματα που αφορούν την Κύπρο μετά τη λύση. Αυτό για να γίνει χρειάζεται πολιτικό ορθολογισμό, σημαντικές αποφάσεις, αξιόπιστες συλλογικές δεσμεύσεις. Άρα, κόμματα / συνδικάτα / μη κυβερνητικές οργανώσεις που να αναλύσουν τη νέα εποχή μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σήμερα στην Κύπρο πολλά ακινητοποιούνται επειδή κάποιος θα φωνάξει ή κάποιος θα «προειδοποιήσει». Αυτή η κατάσταση πραγμάτων προκύπτει από την πολιτική μας κουλτούρα και τη δομική αδυναμία κομμάτων να ξεπεράσουν το φόβο του πολιτικού κόστους.

Δεν αρκεί λ.χ. να αποδέχεσαι ένα σχέδιο λύσης ως βάση για διαπραγμάτευση. Είναι εξίσου σημαντικό να είναι μαζί σου η πλειοψηφία των πολιτών, με επιχειρήματα και τεκμηρίωση. Δεν σέρνεσαι σε μια πορεία λύσης. Την επιδιώκεις, την στηρίζεις, ως μια εξέλιξη ποιοτικά ανώτερη από το σημερινό status quo.

Στο χώρο της νεολαία στην Ε/Κ κοινωνία παρατηρούνται οι πιο μεγάλες δυσκολίες προσαρμογής σε νέα δεδομένα. Ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας μας σε όλες τις σφυγμομετρήσεις για πιθανή λύση στο Κυπριακό αντιδρά, προτιμά την ακινησία , ή «όλα ή τίποτα», δηλαδή το δεύτερο. Είναι ένα φυσικό ακόλουθο για ένα κοινωνικό χώρο που δεν έχει πίσω του μαζικό / πολιτικοποιημένο / αυτόνομο χαρακτήρα. Δέσμια συντεχνιακών και κομματικών στρεβλώσεων, αρνείται, διαφωνεί, γκρινιάζει, απορρίπτει.

Τα ζητήματα αυτά χρειάζονται συστηματικό επίπονο διάλογο. Να προσεγγίσουμε τα δύσκολα σημαίνει να προετοιμάσουμε την κοινωνία μας να δουλέψει μέσα σε νέες συνθήκες. Υπάρχουν ισχυρά ρεύματα μέσα την Ε/Κ κοινωνία που βλέπουν μπροστά, που έχουν τα μάτια προς τα εμπρός. Αυτές οι δυνάμεις έχουν και την ευθύνη για να πάρουν πρωτοβουλίες. Αυτή η «μάχη» είναι φυσιολογική; Προκύπτει από τους τρόπους εξέλιξης των κοινωνιών. (δυνάμεις της αδράνειας, οι δυνάμεις αλλαγής σε νέα δεδομένα). Αυτές οι δυνάμεις της αλλαγής κινούνται σε διάφορα ιδεολογικά ρεύματα ,είναι τμήματα σε ποικίλα κομματικά σύνολα. Αυτή πιθανώς να είναι και η πιο ενδιαφέρουσα πολιτική σύγκρουση στον πολιτικό χρόνο που έρχεται. Αξίζει να γίνεται γιατί ταυτίζεται με τις επιλογές, τις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες της κοινωνίας του αύριο.