Η μεγάλη φωτογραφία

Η κυπριακή πολιτική ζωή συχνά ταλαιπωρείται από την κυριαρχία των επιμέρους. Το μερικό αποκτά, κατά κανόνα, μεγάλη σημασία, στην καθημερινή συζήτηση το μετατρέπουμε σε ογκώδες και έτσι συχνά χάνουμε το δάσος. Στην πολιτική εξέλιξη «δάσος» είναι η μεγάλη φωτογραφία, η μεγάλη πολιτική που μπορεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει μια κοινωνία για να επιτύχει ορισμένους μεγάλους στόχους, η στρατηγική που θέλει να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια.

Η Κύπρος έχει μεγάλη ανάγκη αυτή τη διάσταση της πολιτικής γιατί, εκτός άλλων, συμβάλλει στη δημιουργία πολιτών που έχουν ευρύτερη ανάλυση της συγκυρίας, και, έτσι, μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τα στοιχεία που θα συναποτελούν την Κύπρο όπως θα διαμορφώνεται μετά την επίλυση:

Α. Μαζί με τις διάφορες πρόνοιες ενός σχεδίου λύσης (διακυβέρνηση, εδαφικό, ασφάλεια κλπ), η άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η εφαρμογή των τριών βασικών ελευθεριών, η μετάβαση χωρίς περιορισμούς σε όλη την Κύπρο, η ανεμπόδιστη αξιοποίηση των υποδομών που θα διαθέτει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Β. Η επίλυση οδηγεί σε άμεση κατάργηση πρακτικών που παρεμποδίζουν τη μετάβαση των πολιτών εκτός Κύπρου (αεροδιάδρομοι, λιμάνια και αεροδρόμια της Τουρκίας), άρα ομαλοποίηση μιας κατάστασης όπως συμβαίνει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο τερματισμός των περιορισμών που επιβάλλει η Τουρκία στην κυπριακή σημαία θα διευκολύνει την επικοινωνία των κυπρίων με τον έξω κόσμο και θα μας επαναφέρει στις πραγματικές μας γεωγραφικές αποστάσεις.

Γ. Η Κύπρος θα παύσει να είναι ένας παράγοντας αρνήσεων και διαφωνιών στο χώρο της ΕΕ, καθώς με τη λύση του κυπριακού θα κινείται με διαφορετικά κριτήρια απέναντι στην Τουρκία και τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Σε αυτό το ενδεχόμενο η Λευκωσία θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός υποστηρικτής της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, υιοθετώντας τη γραμμή της Επιτροπής: πρόοδος με εφαρμογή των όρων που θέτει η Επιτροπή στις Εκθέσεις Προόδου για την τουρκική υποψηφιότητα. Σε αυτή τη εξέλιξη η Κύπρος θα στρέψει την προσοχή της και θα αξιοποιήσει ευκολότερα και καλύτερα τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, θα συμμετέχει ως ένα φυσιολογικό κράτος που αναζητά τρόπους και μηχανισμούς για την ανάπτυξη και την πρόοδο.

Δ. Όλοι καταλαβαίνουν ότι το ενεργειακό χαρτί θα τρέξει εφόσο υπάρχει σταθερότητα και ειρηνική συνεργασία στην Α. Μεσόγειο. Σε συνθήκες αστάθειας και εντάσεων όλα γίνονται πιο πολύπλοκα, οι συνεργασίες δεν αποδίδουν όσο θα θέλαμε. Οι μεγάλες εταιρίες διαβουλεύονται και κάνουν ασκήσεις επί χάρτου και αυτό είναι χρήσιμο. Στην πράξη οι ρυθμοί θα αλλάξουν όταν το περιβάλλον θα είναι σταθερό και οι επενδύσεις τους θα κινούνται σε ένα πλαίσιο ασφαλείας μέσα σε ήρεμα νερά. Η στάση του Ισραήλ ή της Αιγύπρου είναι χαρακτηριστικές επ’ αυτού, καθώς η σημερινή τους «μετριοπαθής» στάση θα αποκτήσει νέα δυναμική.

Ε. Πολλοί συμπατριώτες μας θέτουν ερωτήματα σχετικά με την πορεία που επιθυμούμε να επιλέξουμε. Η πραγματικότητα βοηθά να την αλλάξουμε, εφόσον πρώτα την εξηγήσουμε με βάση τα όσα συμβαίνουν στην πραγματική πολιτική κατάσταση. Γιατί πιστεύουμε ότι μόνο με τα επιχειρήματα, ή την επίκληση του δικαίου και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ θα αλλάξουμε τη μοίρα μας; Πώς προκύπτει αυτό; Ποια παραδείγματα έχουμε που να μας πείθουν ότι ο κόσμος αλλάξει μόνο με πειθώ και μόνο με ανταλλαγή επιχειρημάτων;

Στ. Η αλλαγή προκύπτει με κινητοποίηση, με πρόταξη του εθνικού συμφέροντος, με κίνητρα που δημιουργούν επωφελείς ισορροπίες σε πέρα από μια χώρες, με αξιοποίηση κεφαλαίων που διαθέτουν ισχυρό πλέγμα μετατροπής ενός προβλήματος σε κίνητρο και ευκαιρία για ανάπτυξη στο μέλλον. Στην περίπτωση της Κύπρου το μεγάλο κίνητρο των κυπρίων συνδέεται με τις αξίες της ελευθερίας, της άσκησης των θεμελιωδών διακαιώμάτων, της ζωής σε ένα φυσιολογικό κράτος ενταγμένο στην ΕΕ. Για την Τουρκία η αφαίρεση ενός προβλήματοις εξωτερικής πολιτικής το οποίο συναντά μπροστά της σε κάθε διεθνές βήμα, η βελτίωση της ευρωπαϊκής της πορείας που σήμερα βρίσκεται σε στασιμότητα και η συμμετοχή της στους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην Α. Μεσόγειο, όπως και η μεταφορά αερίου από την κυπριακή ΑΟΖ στην Ευρώπη μέσω Τσεϊχάν.

Ζ. Χρειάζεται προσπάθεια για να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τις εξελίξεις έτσι που το «δάσος», και όχι το δέντρο, να παίξει τον αποφασιστικό ρόλο του στις αποφάσεις μας. Δεν είναι εύκολο γιατί για δεκαετίες εκπαιδευτήκαμε σε μια ορισμένη πολιτική κουλτούρα. Δεν αλλάζει εύκολα μια τέτοια παράδοση. Ωστόσο, είναι στην ευθύνη των δυνάμεων που ενδιαφέρονται για την αλλαγή να οργανώσουν τη δημόσια συζήτηση με βάση τις αξίες που προσθέτει στο δημόσιο διάλογο η πολιτική της πρόταξης της «μεγάλης φωτογραφίας», αυτής που κινητοποιεί πλειοψηφικές δυνάμεις για την αλλαγή.