Η παρακαμπτήριος των Φαραώ

Η βαλίτσα πάει πίσω στο χρόνο. Ορισμένες δυνάμεις διαρκώς θέλουν διαρκώς «τριμερείς» ή «τετραμερείς». Αυτές οι δυνάμεις υπερεκτιμούν τη σημασία κάθε «τριμερούς» με Ισραήλ και Ελλάδα, ή με την προσθήκη της Αιγύπτου, και ως χώρα-βάση για μελλοντικές εξελίξεις «ψηφίζουν» την Αίγυπτο.

Πέντε παρατηρήσει πάνω στο ζήτημα:

Α. Το Ισραήλ δεν ακολουθεί την επιθυμία ορισμένων ε/κ πολιτικών δυνάμεων. Ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γ. Στεϊνίτς («Χουριέτ», 29 Ιουνίου) παρουσιάζει τις προτεραιότητες της χώρας του στον τομέα της ενέργειας ως εξής:

1. «Η πρώτη επιλογή βρίσκεται στην εξαγωγή μέσα από τις εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Δέλτα της Αιγύπτου… αυτή είναι μια πιθανότητα, αλλά είναι πολύ ακριβή».

2. «Άλλη πιθανότητα είναι η κατασκευή αγωγού μέσω Κύπρου και Ελλάδας, ενός πολύ μεγάλου αγωγού, κάτω από τη θάλασσα…είναι ένα πολύ μεγάλο έργο, που μπορεί να κρατήσει πολύ περισσότερο. Μπορεί 5 ή 8 χρόνια για να κατασκευάσεις τόσο μεγάλο υποθαλάσσιο αγωγό. Τεχνικά είναι δυνατό, αλλά είναι πολύ ακριβό και πολύ μεγάλο έργο…»

3. «Η τρίτη επιλογή βρίσκεται στην πιθανότητα να κάνουμε εξαγωγή στην Ευρώπη μέσω της Τουρκία. Ο αγωγός προς την Τουρκία θα έχει κοστος δύο δις δολάρια, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από τον ιδιωτικό τομέα με τη σύμφωνη γνώμη Ισραήλ και Τουρκίας. Αν όλα εξελιχθούν ομαλά, το 2019 το ισραηλινό φυσικό αέριο από το Λεβιάθαν μπορεί να εξαχθεί στην Τουρκία».

Β. Στο παιχνίδι δεν είμαστε οι μόνοι παίκτες. Υπάρχουν και άλλοι, οι οποίοι έχουν τα δικά της συμφέροντα και τις δικές τους αξιολογήσεις. Το Ισραήλ τις είπε δημόσια στις 24 Ιουλίου 2016 στο κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Νετανιάχου: «Το Ισραήλ έχει έντονο ενδιαφέρον για την επίλυση του Κυπριακού… στο πλαίσιο της εξερεύνησης και της ανάπτυξης ενεργειακών πηγών στην Ανατολική Μεσόγειο, οι δύο ηγέτες κατέληξαν ότι δεν υπάρχει αμφιβολία πως η επίλυση των εκκρεμούντων θεμάτων μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας θα διευκόλυνε τα μέγιστα το ρυθμό της ανάπτυξης μελλοντικών έργων που θα προχωρήσουν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως επίσης θα ενίσχυε κατά πολύ τη σταθερότητα στην περιοχή».

Γ. Το ζήτημα της Αιγύπτου παραμένει δύσκολο και πολύπλοκο. Το Ισραήλ βρίσκει την αιγυπτιακή λύση «πολύ ακριβή», αλλά αυτό δεν είναι η πλήρης αλήθεια. Οι δύο χώρες βρίσκονται σε διεθνή δικαστική διαμάχη εξαιτίας της αδυναμίας του Καϊρου να πληρώσει μεγάλες οφειλές στο Ισραήλ. Το δικαστήριο δικαίωσε το Ισραήλ, αλλά η Αίγυπτος αναπνέει σε μεγάλο βαθμό από τα δάνεια της Σ. Αραβίας και αδυνατεί να τηρήσει δεσμεύσεις της. Άρα υπάρχει ένα θέμα αξιοπιστίας για τη δυνατότητα της Αιγύπτου να εφαρμόσει συμφωνίες. Ο Υπουργός Εμπορίου Γ. Λακκοτρύπης κάνει συχνές αναφορές σε «αιγυπτιακή φόρμουλα», αλλά θα ήταν σημαντικό να εκτιμήσουμε για ποιους λόγους το Ισραήλ δεν προτιμά το σενάριο με την Αίγυπτο και τι σημαίνει αυτό στους πραγματικούς συσχετισμούς για την Κύπρο.

Δ. Οι τριμερείς είναι χρήσιμες, κινούν διπλωματικά νήματα αλλά δεν λύνουν το κυπριακό όπως σημειώνει το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Νετανιάχου. Συνεπώς, ενώ οι δύο ηγέτες «τόνισαν τη σημασία του τριμερούς πλαισίου ανάμεσα στο Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα», έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στη φράση ότι «το Ισραήλ έχει έντονο ενδιαφέρον για την επίλυση του Κυπριακού, καθώς κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε τα μέγιστα τον ρυθμό ανάπτυξης μελλοντικών έργων στον τομέα της ενέργειας». Η φράση αυτή συνδέεται πλήρως με τις θέσεις που ανέπτυξε ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γ. Στεϊνίτς ότι «αν όλα εξελιχθούν ομαλά, το 2019 το ισραηλινό φυσικό αέριο από το Λεβιάθαν μπορεί να εξαχθεί στην Τουρκία».

Ε. Η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ είναι μια νέα, πολύ σημαντική γεωπολιτική παράμετρος στην Α. Μεσόγειο. Η ανακάλυψη καθευατή, οι τριμερείς διαβουλεύσεις, η ειδικότερη συνεργασία με το Ισραήλ, αποκτούν ειδικό εκτόπισμα από τη στιγμή που διαπλέκονται, στον παρόντα χρόνο, με τις διαδικασίες επίλυσης στο κυπριακό. Η προστιθέμενη αξία τους βρίσκεται στη δεξιοτεχνία της Λευκωσίας να τις θέσει στην υπηρεσία της λύσης, και όχι να τις παρασιωπά, υιοθετώντας την παρακαμπτήριο οδό των Φαραώ. Η πολιτική που αρνείται να κοιτάξει στα μάτια την ουσία του προβλήματος, συνιστά παιχνίδι με το χρόνο με άγνωστες τις επιπλοκές στη διαδρομή του, καθώς όλοι οι παίκτες έχουν τις δικές προτεραιότητες. Άλλωστε το Ισραήλ φημίζεται για την εξαιρετική ικανότητά του στη διαπραγμάτευση, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν αφήνει τίποτε δικό του να πέσει κάτω…

Η γεωπολιτική αλλαγή με την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, πρώτο, δημιουργεί ισχυρά κίνητρα για επίλυση, δεύτερο, οργανώνει ρυθμίσεις μετά από ενδεχόμενη επίλυση στο κυπριακό για συνεργασία με το Ισραήλ για μεταφορά του φυσικού αερίου στο Τζεϊχάν στην Τουρκία μέσω της κυπριακής ΑΟΖ, και, τρίτο, ενισχύει τις δυνατότητες κολοσσών της παγκόσμιας ενεργειακής πολιτικής να δώσουν νέες δυνατότητες ανάπτυξης, συνεργασίας και σταθερότητας στην περιοχή. Στη γεωπολιτική σκακιέρα της Α. Μεσογείου ένα χαρτί μπορείς να το αξιοποιήσεις. Μπορείς όμως και το το κάψεις. Διαλέγεις και παίρνεις!