Η στην Ευρωτουρκική σχέση

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στις 15,16 Ιουνίου διαμόρφωσε ένα πιο περιοριστικό πλαίσιο στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Είναι βέβαιο ότι η ΕΕ ξανασκέφτεται ορισμένα στοιχεία των σχέσεών της με την Τουρκία και επιδιώκει να κάνει πιο πιεστική τη διαδικασία που ακολουθεί απέναντι στην Άγκυρα.

Στο κεφάλαιο διεύρυνση των Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής διατυπώνεται μια νέα ευρωπαϊκή «αρχή» η ως προς την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από μελλοντικές διευρύνσεις. Στα συμπεράσματα υιοθετείται παλαιότερη πρόταση της Γαλλίας, γύρω από τη «δυνατότητα της ένωσης να απορροφήσει νέα μέλη». Αυτό το νέο κριτήριο (μερική το ερμηνεύουν ως νέο κριτήριο ισοδύναμο με εκείνα της Κοπεγχάγης) δίνει στην ΕΕ το δικαίωμα να λειτουργεί με επιπλέον κριτήριο την ικανότητα της ΕΕ να απορροφήσει νέα μέλη, άρα να έχει «αποκλειστικό» δικαίωμα να ανοίγει ή να κλείνει την πόρτα της όποιας επόμενης διεύρυνσης.

Το χρονικό σημείο που επελέγη για την εισαγωγή του κριτηρίου της «απορροφητικότητας» δημιουργεί νέες αποστάσεις ή νέα ερωτηματικά στα κείμενα που η ΕΕ και η Τουρκία υπέγραψαν στις 3 Οκτωβρίου 2005. Για μια σειρά από πολιτικούς και οικονομικούς λόγους η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας δεν θα ανακοπεί κατά ευθύ ή απόλυτο τρόπο. Μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις εκτιμούν ότι μια «απρόβλεπτη» εξέλιξη που θα θέσει τέρμα στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας θα δημιουργήσει επικίνδυνες εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και στην περίμετρό της. Γι’ αυτό επιλέγουν την τακτική του αργού βηματισμού, της εις βάθος χρόνου παραπομπής της ενταξιακής διαδικασίας.

Οι ασφαλιστικές δικλείδες όπως αυτή της «απορροφητικότητας» δείχνουν να προτιμούν την φόρμουλα της μακροπρόθεσμης ειδικής σχέσης Τουρκίας-ΕΕ , μετά από 10 περίπου χρόνια. Με άλλα λόγια το τουρκικό τραίνο θα συνεχίσει να τρέχει – αλλά ο προορισμός του είναι θεσμικά «απροσδιόριστος». Θα τύχει αξιολόγησης όταν και εάν φθάσει στο τέρμα. O Eπίτροπος για τη Διεύρυνση Όλι Ρεν δήλωσε με νόημα «ότι η διαδικασία της διαπραγμάτευσης με την Τουρκία θα είναι μακρά και χωρίς εγγυήσεις για το πέρας της…το ίδιο ισχύει και για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που βρίσκονται σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο στις σχέσεις τους με την ΕΕ…οι υποψήφιες χώρες δεν βρίσκονται στο κατώφλι της πόρτας μας…» (7/6/2006)

Το δέλεαρ της ενταξιακής πορείας για την Τουρκία θεωρείται στρατηγικά χρήσιμο – αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι τα δύο δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005 έχουν δημιουργήσει μία νέα κατάσταση πραγμάτων που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Σήμερα τα δεδομένα αλλάζουν. Επιβάλλεται νηφάλια, ρεαλιστική, και πλήρης ανάλυση της νέας σελίδας στην οποία εισέρχονται οι ευρωτουρκικές σχέσεις. Τα Συμπεράσματα της τελευταίας συνόδου Κορυφής της ΕΕ είναι μια καλή βάση για να συζητηθεί με πληρότητα αυτό το μείζον θέμα. Έτσι ή αλλιώς επηρεάζει τόσο τις εξελίξεις στο Κυπριακό, όσο και τις ελλαδοτουρκικές σχέσεις σχετικά με την αναζήτηση λύσης στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.