Η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό
Η συμφωνία των «28» με την Τουρκία στις 17 Μαρτίου δείχνει ότι οι δύο πλευρές είχαν την πολιτική βούληση να τα βρουν γιατί ήταν καλή και για τις δύο πλευρές. Έτσι το πλήρες κείμενο καταγράφει τα πιο κάτω:
«Όλοι οι παρανόμως εισερχόμενοι από την Τουρκία στην Ελλάδα από τις 20 Μαρτίου και εξής θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Η επιστροφή τους θα γίνεται επί τη βάσει του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου. Το μέτρο θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, ώστε να σταματήσει η παράνομη διακίνηση ανθρώπων και να αποκατασταθεί η δημόσια ασφάλεια. Όσοι φθάνουν σε ελληνικά νησιά θα ταυτοποιούνται διεξοδικά και οι αιτήσεις ασύλου θα εξετάζονται από τις ελληνικές αρχές, με βάση την Οδηγία για τις Διαδικασίες Ασύλου. Τουρκία και Ελλάδα αναλάβουν όσες διμερείς διατυπώσεις χρειάζονται και Τούρκοι αξιωματούχοι θα αποκτήσουν παρουσία στα ελληνικά νησιά και έλληνες αξιωματούχοι στην Τουρκία, ώστε να εγγυηθούν την τήρηση των ανωτέρω.
Για κάθε Σύρο ο οποίος θα επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ, με προτεραιότητα βασισμένη στα Κριτήρια του ΟΗΕ. Τη διαδικασία θα εγγυώνται η Κομισιόν, άλλες υπηρεσίες της ΕΕ, κράτη – μέλη και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Προτεραιότητα θα δίνεται σε όσους δεν έχουν προσπαθήσει ποτέ να εισέλθουν παράνομα στην ΕΕ. Η μετεγκατάσταση θα γίνεται τόσο στη βάση των ποσοστώσεων που έχουν τεθεί ήδη, όσο και με νέο μηχανισμό, εάν αυτός δεν αποδειχθεί αρκετός για τη μείωση των παράτυπων ροών
Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποφεύγεται η παράνομη μετανάστευση είτε δια θάλασσας είτε δια ξηράς προς την ΕΕ και θα συνεργαστεί με τους γείτονές της σε αυτή την κατεύθυνση. Όταν οι παράτυπες ροές θα έχουν σταματήσει ή μειωθεί εξαιρετικά, θα δημιουργηθεί μηχανισμός μετεγκατάστασης σε εθελοντική βάση, με συμμετοχή όσων κρατών – μελών το επιθυμούν.
Ο οδικός χάρτης για την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην ΕΕ θα επιταχυνθεί, με ορίζοντα τα τέλη Ιουνίου 2016, εφ΄ όσον η Τουρκία εκπληρώσει το σύνολο των απαιτούμενων προϋποθέσεων.
Η ΕΕ, σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την εκταμίευση των 3 δισ. Ευρώ που είχαν προβλεφθεί για τις εγκαταστάσεις των προσφύγων στην Τουρκία έως τα τέλη Μαρτίου. Στον βαθμό που οι συγκεκριμένοι πόροι θα έχουν αποκατασταθεί πλήρως και η τουρκική πλευρά θα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, θα κινηθεί διαδικασία εκταμίευσης άλλων 3 δισ. Μέχρι το τέλος του 2018. ΕΕ και Τουρκία χαιρετίζουν την ήδη αναβαθμιζόμενη τελωνειακή ένωση των δύο πλευρών.
Οι δύο πλευρές επαναβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους για επανενεργοποίηση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και σημειώνουν ότι το κεφάλαιο 33 της ενταξιακής διαπραγμάτευσης θα ανοίξει εντός του τρέχοντος εξαμήνου της ολλανδικής προεδρίας στην Ένωση».
Ειδικότερες παρατηρήσεις:
Α. Είναι σημαντικό να διατηρείται ο κανόνας που οδηγεί στο άνοιγμα νέων κεφαλαίων με κριτήρια που θέτει η ευρωπαϊκή πρακτική και να μην παρεμβαίνουν άλλα κριτήρια, όπως η γεωπολιτική ή το προσφυγικό. Έτσι «το κεφάλαιο 33 της ενταξιακής διαπραγμάτευσης θα ανοίξει εντός του τρέχοντος εξαμήνου της ολλανδικής προεδρίας» και αυτό συνιστά ένα βήμα μπροστά.
Β. Είναι σωστή η απόφαση για επιτάχυνση της διαδικασίας εκταμίευσης των 3 δις Ευρώ για τις εγκαταστάσεις των προσφύγων στην Τουρκία έως τα τέλη Μαρτίου. Αυτά είναι ποσά για τους πρόσφυγες και η πολύμηνη καθυστέρηση που κατέγραψε η ΕΕ, δεν βοήθησε σε τίποτα.
Γ. Θεωρώ ότι υπό τις σημερινές περιστάσεις η απόφαση ότι «για κάθε Σύρο ο οποίος θα επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ, με προτεραιότητα βασισμένη στα κριτήρια του ΟΗΕ» δίνει λύσεις πολύ καλύτερες από την άτακτη και χαοτική διαχείριση των πραγμάτων όπως την είδαμε μέχρι τώρα.
Δ. Η απόφαση άργησε αλλά κάλλιον αργά παρά ποτέ. Έτσι «όλοι οι παρανόμως εισερχόμενοι από την Τουρκία στην Ελλάδα από τις 20 Μαρτίου και εξής θα επιστρέφουν στην Τουρκία». Επιπλέον «η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποφεύγεται η παράνομη μετανάστευση είτε δια θάλασσας είτε δια ξηράς προς την ΕΕ και θα συνεργαστεί με τους γείτονές της σε αυτή την κατεύθυνση».
Ε. Ο Ιούνιος παραμένει μήνας κλειδί για τις εξελίξεις σχετική με την κατάργηση της βίζας. Ο οδικός χάρτης για την κατάργησή της βίζας για τους τούρκους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην ΕΕ θα επιταχυνθεί, με ορίζοντα τα τέλη Ιουνίου 2016, εφ΄ όσον η Τουρκία εκπληρώσει το σύνολο των απαιτούμενων προϋποθέσεων». Μια θέση που θέτει όρους και προϋποθέσεις, συνεπώς καθίσταται μέρος των υποχρεώσεων της Τουρκίας απέναντι στην ΕΕ.
Στ. Το κυπριακό περιβάλλει το πλαίσιο της απόφασης της 17ης Ιουνίου. Είναι το ουσιαστικό κριτήριο που θα διαμορφώσει το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων. Επίλυση στο κυπριακό ίσον επιτάχυνσή τους, μη επίλυση ίσον μια προβληματική σχέση με αβέβαιο μέλλον.