Η τρόϊκα και το θαύμα!

Με την άφιξη της τρόικας ολοένα και περισσότεροι πολίτες θέτουν το ερώτημα: τι δεν πήγε καλά και το περίφημο κυπριακό οικονομικό θαύμα κατέληξε στα χέρια της τρόικας; Πώς μια χώρα που πίστευε βαθιά ότι όλα, ή περίπου όλα, κυλούν ομαλά αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρά οικονομικά προβλήματα;

Στη δική μου κρίση οι παράγοντες είναι πολλοί και στο ηλεκτρονικό μου βιβλίο «Ανάπτυξη σε μια Ενωμένη, Ισχυρή Κοινωνία» αναλύω αρκετούς από αυτούς. Σήμερα –που όλοι απορούν- απαιτείται πρώτα από όλα να δούμε τα πράγματα με νέο πρίσμα. Σήμερα η δημόσια υπηρεσία είναι μεγάλη, αναποτελεσματική, δεσμευμένη σε συντεχνιακές αγκυλώσεις.

Εδώ και χρόνια το κράτος που μοιράζει τα λάφυρα δεν υπάρχει. Μια ανάλυση στα ελλείμματα που παρουσιάζει ο δημόσιος τομέας πείθει ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι. Έως τώρα ξεγελούσαμε τον εαυτό μας γιατί ο συναγωνισμός ήταν σε διαφορετικά επίπεδα και η Κύπρος έως τότε τα πήγαινε καλά σε σύγκριση με άλλες χώρες. Τώρα τα κριτήρια άλλαξαν και οι συγκρίσεις είναι καθημερινό θέμα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Eurogroup, Οίκοι Αξιολόγησης).

Στο ερώτημα «τι πρέπει να γίνει» δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Εισηγούμαι ορισμένους βασικούς άξονές σε ένα πολύπλοκο θέμα:

Α. Οι κανονισμοί λειτουργίας της Ε.Ε., η ανοικτή οικονομία, η δυνατότητα των επιχειρήσεων να μετακινηθούν εκτός Κύπρου, το ηλεκτρονικό εμπόριο, η επανάσταση συνολικά της πληροφορικής, η οικονομική κρίση και το ξεπέρασμά της θέτουν το βασικό πολιτικό πλαίσιο.

Β. Έννοιες όπως αντικειμενικά κριτήρια, μείωση της κομματικής επιρροής με κανόνες για όλους, μείωση της σπατάλης με συγχωνεύσεις, μετακινήσεις, μετατάξεις, αλλαγή του πλαισίου για νέες δραστηριότητες του δημόσιου τομέα είναι έννοιες ιδιαίτερα σημαντικές.
Γ. Μόνο το ψηφιακό κράτος έχει μέλλον. Η πάταξη λ.χ. της φοροδιαφυγής δεν θα γίνει ποτέ επαρκής αν δεν μεταφερθεί ολόκληρη η δημόσια υπηρεσία στη νέα ψηφιακή εποχή.
Δ. Η δημόσια διοίκηση συνδέεται απόλυτα με τον τρόπο που διορίζεται η ΕΔΥ (Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας) που συνταγματικά έχει την ευθύνη να διορίζει και να προάγει τους δημοσίους υπαλλήλους. Ο εκάστοτε Πρόεδρος φτιάχνει την τελική σύνθεση, σε «αναλογική» βάση, δύο από το ένα κόμμα, ένας από το άλλο, και κάποιος πιο ουδέτερος κ. ο. κ . Χρειάζεται αλλαγή ώστε πρόσωπα με αδιαμφισβήτητο κύρος και ανεξαρτησία να αναλάβουν τα ηνία.
Ε. Ανάπτυξη μιας νέας αντίληψης για την παραγωγική διαδικασία: μερική μετοχοποίηση οργανισμών με στόχο την αύξηση της οικονομικής τους επιφάνειας- το δημόσιο να ελέγχει το πλειοψηφικό πακέτο. Αυτό προσφέρει νέες δυνατότητες αύξησης του κεφαλαίου και παρέχει νέες δυνατότητες επενδύσεων προς όφελος τόσο του κοινωνικού συνόλου όσο και των εργαζομένων σε έναν ημικρατικό οργανισμό όπως λ.χ. η CYTA. Εισαγωγή ρυθμίσεων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια σε κρατικούς οργανισμούς (λ. χ. τα κρατικά νοσοκομεία να τα διοικούν μάνατζερς, όχι ιατροί).

Στ. Το πάγια ή κεφαλαιουχικά κέρδη ημικρατικών οργανισμών αποτελούν πλούτο για το κοινωνικό σύνολο. Η αξιοποίηση αυτού του τεράστιου κεφαλαίου μπορεί να δώσει ώθηση σε νέες, παραγωγικές επενδύσεις προς όφελος της οικονομίας, και όχι να αξιοποιείται συγκυριακά για δανεισμό του κράτους.

Ζ. Σε κάθε περίπτωση σημαντική παραμένει η υποστήριξη των εργαζομένων σε μια σειρά από αλλαγές στο θεσμικό πεδίο. Σήμερα ως μια βασική αρχή για το ξεπέρασμα της κρίσης είναι «να χάσεις ένα μέρος για να κερδίσεις το όλο», ώστε να βγει η κυπριακή οικονομία από το τούνελ.

Η. Ο Επίτροπος Όλι Ρεν στις 30 Μαίου 2012 παρουσίασε τις κριτικές εισηγήσεις της Επιτροπής για την κυπριακή οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι «η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ένα ευρύ πακέτο μέτρων, προκειμένου να ενισχύσει τη δυνητική ανάπτυξη της χώρας, την απασχόληση, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Έχουν ληφθεί επίσης μέτρα προκειμένου να μεταρρυθμιστεί το σύστημα συνταξιοδότησης και διεξάγεται διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τη μεταρρύθμιση του συστήματος τιμαριθμοποίησης των μισθών… παρά τις προσπάθειες, η Κύπρος επηρεάζεται από ένα ευμέγεθες και επίμονο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, σημαντικό χρέος στον ιδιωτικό τομέα, διευρυνόμενα ετήσια ελλείμματα των δημόσιων οικονομικών και μεγάλη έκθεση του τραπεζικού τομέα στην Ελλάδα…».

Με βάση τα πιο πάνω η Επιτροπή θέτει ένα πλαίσιο αλλαγών και εισηγείται μεταξύ άλλων:

α) το δημοσιονομικό έλλειμμα να μειωθεί, β. αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα, γ. εθνικό σχέδιο υγείας στη βάση οδικού χάρτη, ε. μεταρρύθμιση του συστήματος της ΑΤΑ, δ. μεταρρύθμιση του συστήματος συντάξεων

Θ. Η πίεση της συγκυρίας είναι εμφανής, η κρίση είναι θέμα συζήτησης παντού. Κατά την γνώμη μου, το παλιό κυπριακό οικονομικό πρότυπο που έλκει τη βάση του στην εποχή της προεδρίας Σ. Κυπριανού δεν μπορεί να δώσει σήμερα τις λύσεις.

Μια νέα αντίληψη για την οικονομία είναι αναγκαία. Χρειάζεται θάρρος και ανοικτό πνεύμα για να δημιουργήσουμε ένα σχέδιο για τις ανάγκες της Κύπρου στη σημερινή εποχή.

Η συμμετοχή μας στην ΕΕ είναι το στρατηγικό μας πλεονέκτημα. Παρ’ όλο που η ηγεσία της ΕΕ καθυστέρησε να πάρει αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης, ωστόσο, η ΕΕ παρέχει το ασφαλές πλαίσιο για την συλλογική αντιμετώπισης της κρίσης.