Καταλονία μέσα ή εκτός;
Με συνθήματα όπως «εμείς θα ψηφίσουμε ανεξαρτησία», περισσότεροι από 700, από τους συνολικά 948, δημάρχους της Καταλωνίας, εξεδήλωσαν την απόφασή τους να οργανώσουν το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιοχής από την Ισπανία την 1η Οκτωβρίου 2017.
Σύμφωνα με το ηλεκτρονικό «Βήμα» στις 17 Σεπτεμβρίου «η ισπανική κυβέρνηση τονίζει ότι θα εμποδίσει τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος που έχει κριθεί αντισυνταγματικό. Ωστόσο, πάνω από τα δύο τρίτα των δημάρχων της Καταλωνίας έχουν ήδη δεσμευτεί ότι θα ανοίξουν τα κτίρια των δήμων για την ψηφοφορία που έχει οριστεί για την 1η Οκτωβρίου. Οι δήμαρχοι που είχαν συγκεντρωθεί στην έδρα της τοπικής κυβέρνησης έψαλλαν τον καταλανικό ύμνο ενώ ένα πλήθος διαδηλωτών, απ’ έξω, τους ενθάρρυνε φωνάζοντας «Είμαστε μαζί σας».
Οι εισαγγελικές αρχές της Ισπανίας διέταξαν τους εισαγγελείς της Καταλωνίας να κλητεύσουν τους δημάρχους που σκοπεύουν να συνεργαστούν «στην οργάνωση της παράνομης ψηφοφορίας» για να τους ασκήσουν διώξεις. Αν δεν ανταποκριθούν στην κλήτευση, μπορεί να συλληφθούν.
Το καταλανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον νόμο με τις ψήφους της κυβερνητικής συμμαχίας του «Μαζί για το Ναι» (Junts pel Si) και των εθνικιστών αντικαπιταλιστών του CUP, μετά την αποχή των Ciudadanos, PCS (Σοσιαλιστές), PP (Λαϊκό Κόμμα), και Catalunya si que es Pot (όπου μετέχουν οι Podemos). Ο ισπανός πρωθυπουργός, Μαριάνο Ραχόι, ζήτησε από το Συνταγματικό Δικαστήριο (TC) να ακυρώσει τον σχετικό νόμο. Οι ηγέτες των Σοσιαλιστών Πέδρο Σάντσεθ και των Ciudadanos Άλμπερτ Ριβέρα έχουν εκφράσει αλληλεγγύη στις κινήσεις του.
Η καταλανική κυβέρνηση υπό τον Κάρλες Πιτζεμόντ και με την σθεναρή υποστήριξη της CUP—που έχει καλέσει σε «ανυπακοή» απέναντι σε όποια απόφαση για ακύρωση του νόμου από τη Μαδρίτη—προωθεί με ιδιαίτερη σπουδή όλες τις διαδικασίες για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος την 1η Οκτωβρίου.
Ο Πιτζεμόντ σε δηλώσεις του, την Πέμπτη. τόνισε πως «θα υπερασπισθεί μέχρις εσχάτων» το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της Καταλονίας και ζήτησε από τους πολίτες της αυτόνομης περιοχής να προσέλθουν στις κάλπες την 1η Οκτωβρίου, εγγυώμενος πως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα «δεσμεύσει» πλήρως την κυβέρνηση. «Η απόφαση των πολιτών θα μας δεσμεύσει, δεν μπορεί να γίνει αλλοιώς, και θα υπερασπισθούμε μέχρις εσχάτων το δικαίωμα όλων των Καταλανών να ψηφίζουν, να αποφασίζουν και να είναι εκείνοι που θα καθορίζουν το μέλλον τους. Η Καταλονία θα αποφασίσει δημοκρατικά για το μέλλον της την 1η Οκτωβρίου. Η Καταλονία έχει την ευκαιρία» να οικοδομήσει ένα κράτος «δημοκρατικό, μοντέρνο κι ελεύθερο», μία απόφαση που θα «απορρέει από τον κόσμο, κι όχι από κάποιο δικαστήριο, υπουργικό συμβούλιο ή Συνταγματικό Δικαστήριο χωρίς νομιμοποίηση, κύρος, και με πέραν κάθε επιπέδου ανάρμοστα πολιτικά ελατήρια».
Ο γενικός εισαγγελέας Χοσέ Μανουέλ Μάσα δήλωσε στους δημοσιογράφους πως θα ασκήσει επίσης ποινικές διώξεις σε βάρος των μελών της κυβέρνησης της Καταλωνίας που υπέγραψαν τον νόμο. Ο Μάσα είπε πως ζήτησε από τις δυνάμεις ασφαλείας της Ισπανίας να ερευνήσουν οποιεσδήποτε προετοιμασίες της καταλανικής κυβέρνησης προκειμένου να διοργανώσει το δημοψήφισμα» (στοιχεία από το ηλεκτρονικό «Βήμα» στις 17 Σεπτεμβρίου 2017).
Τι θα γίνει την 1η Οκτωβρίου στην Καταλωνία; Νομίζω ότι η οι Καταλανοί βαδίζουν σε λάθος δρόμο. Κρίνω ότι η συμμετοχή τους στην ισπανική επικράτεια είναι επωφελής τόσο για τους ίδιους όσο και την Ισπανία συνολικά. Με τα εξής επιχειρήματα:
Πρώτο, διασφαλίζει την πλήρη συμμετοχή της Καταλωνίας στην ΕΕ και στην ευρωζώνη,
Δεύτερο, η συμμετοχή της Καταλωνίας σε έναν ευρύτερο σύνολο (ισπανική περιφερειακή δομή) δικαιώνει τη συμμετοχή της στην πολυεθνική δομή της ΕΕ,
Τρίτο, η εξ υπαρχής διαδικασία υποβολής αίτησης για να γίνει εκ νέου μέλος της ΕΕ, αποτελεί ισχυρό πολιτικό και οικονομικό αντικίνητρο.
Τέταρτο, μια νέα ισορροπία σχέσεων ανάμεσα στην Μαδρίτη και τις περιφέρειες της Ισπανίας είναι αναγκαία. Έχουν δίκαιο όσοι Καταλανοί διεκδικούν μια καλύτερη δομή σχέσεων ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια. Προσωπικά θα έβλεπα ως καλύτερη λύση διαμόρφωση μιας ισπανικής ομοσπονδιακής δομής όπως λ.χ. αυτήν που διαθέτει η Γερμανία. Μέσα σε αυτήν μπορούν να βρεθούν λύσεις και για τα ζητήματα που συνδέονται με την περισσότερη αυτονομία, την αποκέντρωση, την πιο σύγχρονη ρύθμιση των σχέσεων με τη Μαδρίτη, και βεβαίως καλύτερες ρυθμίσεις για την κατανομή των φόρων.
Πέμπτο, κάποιος μπορεί να γίνεται ισχυρότερος, όχι εγκαταλείποντας, αλλά συμμετέχοντας σε μεγαλύτερα πολιτικά μεγέθη. Η Καταλωνία μέσα στην Ισπανία διαθέτει πολλαπλάσια ισχύ, τόσο η ίδια, όσο και η Ισπανία, και η ΕΕ ως σύνολο.
Έκτο, ο πρωθυπουργός Ραχόι έχει ευθύνη να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα περισσότερης αυτονομίας για τις περιφέρειες, και η καταλανική ηγεσία να βρει λύσεις μέσα από διαπραγματεύσεις με τη Μαδρίτη. Σε αυτό το επίπεδο ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιούνκερ οφείλει να μιλήσει με την γλώσσα του κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος. Η ΕΕ να πάρει θέση υπέρ της ενότητας ενός κράτους-μέλους και υπέρ της πολιτικής της περισσότερης αυτονομίας στις περιφέρειες. Η ΕΕ να μην κρύβεται στα δύσκολα, καθώς δεν είναι αρκετό να μιλά για το τι σημαίνει εξ υπαρχής συνομιλίες ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Καταλωνία. Να μιλήσει με επιχειρήμτα και να ασκήσει τη δημόσια διπλωματία ως μια ήπια δύναμη που υπερασπίζεται στις δύσκολες στιγμές τις καταστατικές της διακηρύξεις.
Λάρκος Λάρκου