Κατάρρευση με ονοματεπώνυμο!

Το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής στις 6 Μαρτίου σχετικά με την κατάρρευση του Συνεργατισμού έφερε στο φως της δημοσιότητας ονόματα και ευθύνες. Αυτή η εξέλιξη είναι σημαντική. Έστω και αργά, έγινε έρευνα, ολοκληρώθηκε, παραδόθηκε στον Γενικό Εισαγγελέα και αυτό μετρά. Αποδίδει στον Υπουργό Οικονομικών Χ. Γεωργιάδη τις περισσότερες ευθύνες–λάθος επιλογές προσώπων, υπόθεση Altamira, επιμονή στη διάθεση του 25% των μετοχών της Συνεργατικής δωρεάν. Η εξής φράση λέει, σχεδόν, τα πάντα: «Καταλήγουμε ότι η πολιτική ευθύνη για την κατάρρευση του Συνεργατισμού και ιδιαίτερα η εξαφάνιση της ΣΚΤ, οφείλεται στους λανθασμένους χειρισμούς και αποφάσεις ή παραλήψεις του υπουργού Οικονομικών».

Ακολουθεί ο Ν. Χατζηγιάννης. Του αποδίδεται «αμέλεια και ανικανότητα» που οδηγούν σε «αστικές ευθύνες», πιθανό και για «ποινικές ευθύνες», μετά από αστυνομική έρευνα.

Στους Ε. Χλωρακιώτη και Κ. Λύρα αποδίδονται «τεράστιες ευθύνες» για την κατάρρευση του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα πριν το 2013- βαθμός εποπτείας «σπασμωδικός και αναποτελεσματικός».

Αποδίδει επίσης, ευθύνες στα κόμματα που, κατά καιρούς, διοίκησαν τμήματα του Συνεργατισμού. Αποδίδει, δικαίως, περισσότερες ευθύνες στα πεπραγμένα του Συνεργατισμού μετά το 2013. Ο Συνεργατισμός, με την κατάρρευση της οικονομίας ανακεφαλαιοποιήθηκε με 1.7δις. Κρατικοποιήθηκε. Αντί να εξυγιανθεί, όπως ήταν η δέσμευση της κυβέρνησης, κατέρρευσε μέσα σε πέντε χρόνια- συσσωρευμένα προβλήματα, ανίκανη διοίκηση, ανύπαρκτη πολιτική εποπτεία, ουσιαστικά αδιευκρίνιστη στρατηγική.

Ποια όμως ήταν η ρίζα του κακού που οδήγησε τα πράγματα στο τερματισμό ενός ιστορικού πιστωτικού οικοδομήματος με τεράστια προσφορά στην αγροτική ζωή του νησιού;

Πρώτο, η μετατροπή του Συνεργατικού κινήματος από αγροτική συνεταιριστική προσπάθεια, σε εκτεταμένο τραπεζικό σύστημα κατά το πρότυπο των εμπορικών τραπεζών. Από την περίοδο της εξαίρετης δράσης με συγκεκριμένη αποστολή την στήριξη στον αγρότη, φτάσαμε στην αλόγιστη ανάπτυξη, στην ανεξέλεγκτη λειτουργία και εν τέλει στην κατάρρευση.

Δεύτερο, ο Διοικητής του Συνεργατισμού Ε. Χλωρακιώτης δανειζόταν ανεξέλεγκτα ποσά της τάξης των 12 εκ ευρώ. Πού ήταν ο μηχανισμός εποπτείας στην κατάφορη παραβίαση κάθε έννοιας χρηστής διοίκησης; Ποιος οδήγησε την ΣΠΕ Στροβόλου στη σημερινή κατάσταση; Γιατί η ΣΠΕ Μακράσυκας από συνεργατική με succees story άλλαξε προσανατολισμό και εξελίχθηκε σε ΣΠΕ- πρωταγωνιστή στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια;

Τρίτο, ποιος μηχανισμός ελέγχου αναπτύχθηκε την τελευταία πενταετία, ώστε η διοίκηση Χατζηγιάννη να κρίνεται για το πραγματικό της αποτέλεσμα, και όχι για την «εικονική πραγματικότητα» που εμφάνιζε; Ποιες «περγαμηνές» διέθετε ο Ν. Χατζηγιάννης για να επιλεγεί γι’ αυτή τη θέση;

Τέταρτο, πού βρισκόταν η Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας στον ουσιώδη χρόνο; Όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την ελλειμματική διοίκηση του Συνεργατισμού, ποια διορθωτικά μέτρα έλαβε;

Πέμπτο, η Εποπτική αρχή για κάθε ΣΠΕ και για κάθε κεντρικό της φορέα όφειλε να ελέγχει την εφαρμογή των κανονισμών και την τήρηση κάθε πρόνοιας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η κάθε ανώτερη εποπτική αρχή όφειλε να ελέγχει τις πιο κάτω και έτσι να εποπτεύεται ολόκληρο το σύστημα. Αυτό δεν γινόταν. Οι επόπτες δεν είχαν το σθένος να ελέγχουν εκείνους που τους διόριζαν! Στον πυρήνα της πρακτικής που οδηγούσε στην συγκάλυψη, θα συναντήσουμε την κομματική επιβολή πάνω στη λειτουργία του οργανισμού. Τα κόμματα, κατά κανόνα διορίζουν, τα κόμματα κατά κανόνα εποπτεύουν. Μια διοικητική ιεραρχία που όταν έχει δυσκολίες αναζητά λύσεις σε κομματικές πλάτες, και όχι στους μηχανισμούς της αξιολόγησης ή της αφοσίωσης στους κανόνες της διαφάνειας. Το τελευταίο σημείο παίζει μικρότερο ρόλο και ενδιαφέρει, συνήθως, μειοψηφίες.

Λοιπόν, όταν κάθε κόμμα είτε ασκεί κυβερνητική εξουσία, είτε είναι στην αντιπολίτευση βρίσκει τρόπους να παρεμβαίνει και να χειραγωγεί εξελίξεις, πόσοι θα έχουν το σθένος να μιλήσουν για μια διαφορετική μορφή στην άσκηση της εξουσίας; Εθισμός στη συγκάλυψη, νοοτροπία του τύπου «γιατί να βγάλω εγώ το φίδι από την τρύπα», όταν το «φίδι» αύριο μπορεί να έχει την ευθύνη της επαγγελματικής μου εξέλιξης… Αυτή η νοοτροπία έχει οδηγήσει στη συστημική σιωπή η οποία στα κυπριακά έγινε πασίγνωστη με το περίφημο σλόγκαν «ούσσου να περάσουμεν». Δεν περάσαμε, όμως…

Η Ερευνητική Επιτροπή που εξέτασε την πτώση του Συνεργατισμού, έκανε σοβαρή δουλειά. Αυτό από μόνο του δεν αρκεί, γιατί η πτώση του δεν συνδέεται μόνο με διοικητικές αποφάσεις, κακοδιοίκηση, ή παραλείψεις. Συνδέεται με την απουσία μιας συνεκτικής στρατηγικής στον κατάλληλο χρόνο για το πού έπρεπε να πάει ο Συνεργατισμός. Συνδέεται με την απουσία συντονισμού από την πλευρά του προέδρου στους υπουργούς που ο ίδιος διορίζει, καθ’ ότι ο πρόεδρος στο κυπριακό σύνταγμα δεν είναι ανεύθυνος άρχων. Συνδέεται με την αντίληψη ότι «τώρα» θα διοικούν οι «δικοί» μας, ή οι συμμαθητές μας, έστω και αν πασιφανώς είναι ακατάλληλοι. Συνδέεται με το πνεύμα πολιτικής ευθιξίας που, κατά κανόνα, απουσιάζει.

Τι μάθαμε από την κατάρρευση της οικονομίας το 2013; Ελάχιστα. Δεν είμαι βέβαιος, ότι αυτή τη φορά θα πάμε καλύτερα- αν και το πόρισμα αυτής της Ερευνητικής Επιτροπής βοηθά να σκεφθούμε καλύτερα….

Λάρκος Λάρκου