Κοινός Ευρωπαϊκός Στρατός
Ο Χαβιέ Σολάνα ήταν σχεδόν πανηγυρικός: «Σήμερα (7/3) είναι μια πραγματικά ιστορική μέρα στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υποδεχόμαστε για πρώτη φορά μια επιτροπή που απαρτίζεται από στρατιωτικούς…».
Κάτω από αυτά τα εισαγωγικά στοιχεία, συνεδρίασε στις Βρυξέλλες η «Στρατιωτική Επιτροπή» (Σ.Ε.) της Ε.Ε. Ένα αμιγές στρατιωτικό όργανο, το οποίο θα παρέχει στρατιωτικές συμβουλές σε ζητήματα διαχείρισης κρίσεων στις πολιτικές Αρχές της Ε.Ε. και ειδικότερα στον τομέα της ΚΕΠΠΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας). Το βήμα είναι σημαντικό, και πίσω από αυτό βρίσκεται το Ελσίνκι. Στην τότε Σύνοδο Κορυφής (9.12.1999), τέθηκαν οι βάσεις για να προχωρήσει η ΚΕΠΠΑ, μπήκαν ορισμένοι στόχοι, και για πρώτη φορά, οι στόχοι συνοδεύονται από χρονοδιαγράμματα. Στα κείμενα συμπερασμάτων του Ελσίνκι (§27) καταγράφεται η βούληση των 15, για την ανάπτυξη στρατιωτικών επιχειρήσεων υπό την ηγεσία της Ε.Ε., με την προσθήκη της φράσης «σε περίπτωση που το ΝΑΤΟ δεν συμμετέχει σε αυτές ως σύνολο». Επιδιώκεται (§28) η δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού στρατού από 50-60 χιλιάδες προσωπικό, έως το 2003, και ως τότε θα εξελίσσεται και η κατάλληλη διοικητική υποστήριξη, με αναπροσαρμογές θεσμών και δημιουργία στρατιωτικών οργάνων, όπως έγινε με τη Σ.Ε. στις 7 Μαρτίου 2000.
Είναι πολύ ενδιαφέρον να υπογραμμιστεί πως οι 15 με τις αποφάσεις στο Ελσίνκι και σε ευθεία αντίφαση με τις ΝΑΤΟϊκές πρακτικές στο Κόσοβο – υπογραμμίζουν «την πρωταρχική ευθύνη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας».
Εάν το σημείο αυτό δεν αποτελεί μια ευθεία αυτοκριτική για πολλές ευρωπαϊκές χώρες σε σχέση με το Κόσοβο, είναι, εκ των πραγμάτων, ένα καλό δείγμα γραφής για τις μελλοντικές επιδιώξεις της ΚΕΠΠΑ. Κατά συνέπειαν, οι μηχανισμοί ασφάλειας της Ε.Ε. θεωρούν ως στρατηγικά ισορροπημένη τη σύνθεση του Σ.Α. του ΟΗΕ και ως καθοριστικής σημασίας και για τις δικές τους επιλογές.
Το επόμενο βήμα θα συμβεί τον Ιούνιο στη Λισαβόνα. Ο κύριος ΚΕΠΠΑ (Χ. Σολάνα), θα παρουσιάσει τα έως τότε πεπραγμένα, και η Σύνοδος Κορυφής θα δώσει περαιτέρω εμβάθυνση στο ζήτημα της αμυντικής δυνατότητας της Ε.Ε.
Είναι κοινός τόπος να λεχθεί πως η Ε.Ε. διαθέτει την «αχίλλειο πτέρνα» της στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Η σημερινή ανισορροπία έχει διάσημα πόδια: Επωφελής και σημαντική πρόοδος στον οικονομικό τομέα (ΟΝΕ, ΕΥΡΩ, Ευρωπαική Τράπεζα) και ταυτόχρονα στασιμότητα ή και σύγχυση στον τομέα της Εξωτερικής Πολιτικής και των Θεμάτων Ασφαλείας.
Αυτό, η μη ισορροπημένη ανάταξη της Ε.Ε. έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ίδια την εικόνα της ως μιας φιλόδοξης, ανερχόμενης δύναμης, ικανής να διαδραματίσει αυτοδύναμο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Η εξέλιξη αυτή δε συνδέεται πλήρως με τις 15 χώρες – μέλη της Ε.Ε. Το κύριο βάρος στην υπό διαμόρφωση ΚΕΠΠΑ ανήκει στις τρεις μεγάλες δυνάμεις στην Ε.Ε. (Γαλλία, Γερμανία, Μ. Βρετανία), και τις επιλογές τους στη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Εάν οι τρεις αυτές χώρες, έχουν ένα πλαίσιο ρυθμίσεων και κινήσεων, τότε η ΚΕΠΠΑ θα παίρνει ολοένα και πιο αποφασιστικό χαρακτήρα. Το Παρίσι είναι το πιο προωθημένο εις ότι αφορά το συνολικό σχεδιασμό για την αυτόνομη αμυντικά ευρωπαϊκή ομπρέλα. Είναι η «ατμομηχανή» για πιο αποφασιστικές ρυθμίσεις, και διαθέτει εξαιρετικά ισορροπημένες σχέσεις με τη Γερμανία και τη Βρετανία.
Το Λονδίνο επιχειρεί να τετραγωνίσει τον κύκλο, προωθώντας μια πολιτική με δύο βάρκες (ταύτιση με ΗΠΑ, ενίσχυση ΚΕΠΠΑ). Το γεγονός αυτό προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε μακροπρόθεσμη βάση, αφού το Λονδίνο επιθυμεί να επανασυνδέσει τους δεσμούς του με την Ε.Ε. χωρίς να υποβαθμίζει την προνομιακή σχέση του με την Ουάσιγκτον. Το Βερολίνο έχει ιστορικές δεσμεύσεις σε στρατιωτικά ζητήματα, αλλά είναι σε θέση να γέρνει την πλάστιγγα ανάμεσα σε Παρίσι, Λονδίνο, έχοντας και την οικονομική του ευρωστία ως βασικό ατού στην ενδυνάμωση της ΚΕΠΠΑ.
Αυτό που είναι βέβαιο αφορά τα χρονοδιαγράμματα στην προώθηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Στρατού, τα αργά βήματα είναι η μόνη συνταγή που εγγυάται μικρές βελτιώσεις, σταθερά βήματα προς τα εμπρός. Οι 15 έχουν εντός τους ποικίλες αντιφάσεις (π.χ. διάσημος ο ατλαντισμός της Ολλανδίας).
Ασφαλώς είναι μέγα και πολύπλοκο έργο το να βρουν ισορροπίες ανάμεσα στην υπό διαμόρφωση ΚΕΠΠΑ και το ΝΑΤΟ και έως τότε, θα δημιουργούνται τριβές και συγχύσεις από την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Ο μονοπολικός κόσμος, με τις ΗΠΑ να έχουν τον καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις, δεν μπορεί να είναι ένας ισορροπημένος κόσμος. Χρειαζόμαστε έναν πολυπολικό κόσμο, ένα σύστημα ασφαλείας που να ακουμπά σε διαφορετικές ισορροπίες, σε δημιουργικές διαφωνίες και νέους κανονισμούς στη διεθνή συμπεριφορά και δράση. Η ΚΕΠΠΑ μπορεί να γίνει ένας μηχανισμός ασφαλείας απολύτως αναγκαίος στον ευρωπαϊκό χώρο, και ένας ουσιαστικός μοχλός της αυτόνομης αμυντικής δυνατότητας των «15»… Μόνο έτσι οι σχέσεις της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ θα αποκτήσουν ένα πιο παραγωγικό χαρακτήρα, ικανό να ρυθμίζει τα ευρωπαϊκά πράγματα και σύμφωνα με τις ιδρυτικές αρχές και επιδιώξεις της Ε.Ε.
Λάρκου Λάρκου