Κυπριακό άλμα στο κενό!

Στις 26 Μαίου ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ `Εσπεν Μπαρθ Έιντε μίλησε δημοσίως. Ανακοίνωσε το τέλος ενός κύκλου διαπραγματεύσεων. Ως εξής:

«Δυστυχώς, παρά τις σοβαρές προσπάθειες για υπερπήδηση των διαφορών σε σχέση με τη μεθοδολογία για συνάντηση στη Γενεύη, οι ηγέτες δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό έδαφος. Χωρίς προοπτική για κοινό έδαφος, δεν υπάρχει βάση για συνέχιση της διπλωματίας του πήγαινε – έλα».

Ο `Εσπεν Μπαρθ `Ειντε αναφέρει ότι «ενημέρωσε σχετικά τον Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και πως στη συνέχεια ενημέρωσε τους Πρέσβεις των πέντε Μονίμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας σε μια κοινή συνάντηση. Θα ενημερώσω τώρα τον Γενικό Γραμματέα και θα ζητήσω τη συμβουλή του για το πώς θα προχωρήσουμε. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εννέα ημερών, μετά τη συνάντηση της 17ης Μαΐου του Ελληνοκύπριου ηγέτη κ. Νίκου Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη κ. Μουσταφά Ακιντζί, έχω εμπλακεί σε μια ενεργό διπλωματία του πήγαινε έλα μεταξύ των δυο πλευρών όπως ζητήθηκε από τους ηγέτες. Καθώς και οι δυο ηγέτες έχουν δημόσια εκφράσει την επιθυμία τους για επανασύγκληση της Διάσκεψης για την Κύπρο και για να υπάρξει ολοκλήρωση όλων των εκκρεμούντων θεμάτων στη Γενεύη, επικεντρωθήκαμε μόνο στο να υπάρξει συμφωνία επί της μεθοδολογίας, που αυτό μπορεί να επιτευχθεί.

Δυστυχώς, παρά τις σοβαρές προσπάθειες για υπερπήδηση των διαφορών σχετικά με τη μεθοδολογία για συνάντηση στη Γενεύη, οι ηγέτες δεν κατάφεραν να βρουν κοινό έδαφος. Χωρίς προοπτική για κοινό έδαφος, δεν υπάρχει βάση για συνέχιση της διπλωματίας του πήγαινε – έλα» (26 Μαίου 2017.

Η ανακοίνωση του Ειδικού Απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ για το κυπριακό στις 26 Μαϊου δείχνει την αληθινή όψη των πραγμάτων. Αδιέξοδο, κίνδυνος για «ξαφνικό θάνατο» των συνομιλιών, σενάρια για πλήρη κατάρρευση της διαδικασίας επίλυσης όπως αυτή συμφωνήθηκε με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, για πρώτη φορά από το 1977.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι οι εξελίξεις αυτές εγκυμονούν  απροσδιόριστες συνέπειες για την Κύπρο και τις προοπτικές επίλυσης του κυπριακού. Γιατί, όμως,  προέκυψε αυτό το «διαδικαστικό» αδιέξοδο; Στις 17 Μαίου ο πρόεδρος Αναστασιάδης πρότεινε  στον Μ Ακιντζί αλλαγή στη μεθοδολογία της διαπραγμάτευσης: να ξεκινήσουν τη συζήτηση από το εδαφικό, μετά η συζήτηση να πάει στο θέμα της ασφάλειας/εγγυήσεων και αφού ολοκληρωθούν οι συνομιλίες σε εδαφικό/ασφάλεια, να προχωρήσουν και στα άλλα θέματα, όπως είναι η εκ περιτροπής προεδρία και οι «τέσσερις ελευθερίες».

Ο Μ.  Ακιντζί στις 19 Μαίου με δήλωσή του απέρριψε την πρόταση Αναστασιάδη ζητώντας πρώτα να συμφωνήσουν για Διάσκεψη στη Γενεύη εντός Ιουνίου, αναβολή της γεώτρησης του Ιουλίου και ζήτησε η διαπραγμάτευση διεξαχθεί επί όλων των θεμάτων «υπό τη μορφή πακέτου». Ειδικότερα είπε ότι «δεν υπάρχει εποικοδομητική πρόταση, μόνο προσπάθεια να τεθούν προϋποθέσεις για μια συνάντηση στη Γενεύη».

Προσωπικά δεν έχω καμμιά αμφιβολία ότι η  παράλληλη και ταυτόχρονη συζήτηση όλων των θεμάτων, είναι η πιο ενδεδειγμένη μεθοδολογία. Η διασταυρούμενη διαπραγμάτευση και η συμφωνία στα επιμέρους κεφάλαια εφόσον συμφωνηθούν όλα, συνιστά την καλύτερη μορφή διαπραγματεύσεων που κινείται στη γραμμή όπως αυτή προνοείται στη συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου 2014.

Θεωρώ ότι η κρίση γύρω από τη διαδικασία συνιστά την σύνοψη του αδιεξόδου επί της ουσίας -ουσιώδες έλλειμμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους δύο ηγέτες, αδυναμία να δώσουν δυναμική και ουσία στα πράγματα, τέλμα με συνεχείς συζητήσεις γύρω από τα ίδια.

Αυτές οι πολύ αρνητικές ειδήσεις, δείχνουν ότι το κόστος για την ε/κ πλευρά θα είναι, δυστυχώς, απροσδιόριστο. Μια κοινή γνώμη που δεν πιστεύει πλέον σε τίποτε, μια ε/κ πλευρά που θα πιστωθεί βάρος της ευθύνης για το αδιέξοδο, οδηγείται με βεβαιότητα σε αδιέξοδα με προφανή τον κίνδυνο να οδηγηθεί σταδιακά σε απώλεια σημαντικών ερεισμάτων.

Επί της ουσίας, εκτιμώ ότι η μόνη εφικτή φόρμουλα για να γίνει πραγματική διαβούλευση είναι η ανάληψη πρωτοβουλίας από τον ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτιέρες,  ώστε να υποστηρίξει τα δύο μέρη για να λάβουν θέσεις σε εκκρεμούντα  στοιχεία της διαπραγμάτευσης που θα έχει επεξεργαστεί ο ίδιος.  Ο ΟΗΕ, μέσω Γκουτιέρες και Έιντε, γνωρίζει τις λεπτομέρειες, γνωρίζει τις ευαισθησίες κάθε πλευράς, γνωρίζει ως πού μπορεί να φτάσει η καθεμία, συνεπώς μπορεί να συμβάλει στην υπέρβαση του αδιεξόδου με δημιουργικές προτάσεις που θα τεθούν ενώπιον των δύο ηγετών για να έχουν την τελική ευθύνη της απόφασης.

Θεωρώ ότι μόνο με διαφορετικά υλικά μπορούμε να προχωρήσουμε. Χρειαζόμαστε νέα θεώρηση των πραγμάτων -κάτι που δεν βλέπω να υιοθετούμε, ούτε έχουμε τις δυνάμεις να την κατακτήσουμε.
Η αλλαγή θα έρθει μόνο:
α) με πραγματική πολιτική θέληση,
β) με δημιουργικό ρόλο στον ΓΓ του ΟΗΕ,
γ) με ισχυρή παρουσία της ΕΕ στις διαδικασίες επίλυσης, και,
δ)  με πλήρη κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών

Λάρκος Λάρκου