Κυπριακό: ζυμώσεις και “χαμηλή πολιτική”
Το ζήτημα της συμφωνίας για ένα κοινό ανακοινωθέν ανάμεσα στον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Ν. Έρογλου φαίνεται να φτάνει στο πιο κρίσιμο σημείο του. Είτε θα οδηγήσει σε θετική κατάληξη εντός Δεκεμβρίου, είτε θα δοθεί από τον ΓΓ του ΟΗΕ κάποια χρονική περίοδος για έναν νέο κύκλο συζητήσεων. Η δημοσιογράφος Α. Ανδρέου μετέδωσε από την Κ/πολη για «συμφωνία που έως τώρα φτάνει στο 95%». Οι ζυμώσεις είναι εντατικές και η ενίσχυση της προσπάθειας από δυνάμεις με επιρροή στα πράγματα μάλλον έχουν διευκολύνει την όλη διαδικασία. Αυτή την στιγμή κεντρικό σημείο διαφωνίας παραμένει η διαφορετική ερμηνεία που δίνουν οι δύο πλευρές στην έννοια «κυριαρχία» με την ε/κ πλευρά να τονίζει τη σημασία της μιας κυριαρχίας και την τ/κ πλευρά να δίνει ειδικό βάρος στο κατάλοιπο εξουσίας που θα συνδέεται με την εξουσία στις «συνιστώσες πολιτείες». Από τις συζητήσεις των τελευταίων εβδομάδων φαίνεται ότι:
1. Αν ολοκληρωθεί η συμφωνία επί του κοινού ανακοινωθέντος εντός Δεκεμβρίου, τότε οι συνομιλίες θα αρχίσουν στις αρχές του νέου χρόνου. Στη βάση της ανάλυσης ότι ένα συμφωνημένο πλαίσιο διευκολύνει τη συνέχεια, τότε το κοινό ανακοινωθέν αποκτά μια πιο ισχυρή δέσμευση από μια παραδοσιακή «συμφωνία κορυφής».
2. Στην τ/ πλευρά φαίνεται ότι το δίδυμο Έρογλου-Ερτούγ δεν οδηγεί πλέον τις εξελίξεις κατά τον τρόπο που θα ήθελε το ίδιο, καθώς ο ανερχόμενος «βουλευτής» του ΡΤΚ Ο. Ναμί («Υπουργός Εξωτερικών», και πρώτος σύμβουλος του Μ. Ταλάτ στα χρόνια που ο δεύτερος ηγείτο των τ/κ) αποκτά περισσότερο ρόλο στα πράγματα. Αυτή η εξέλιξη δεν αποκλείεται να είναι μία επιλογή της Άγκυρας η οποία κάθε φορά βρίσκει διαφορετικούς συνδυασμούς προσώπων για να διαβουλεύεται επί του κυπριακού. Σε κάθε περίπτωση η επίσκεψη του ΥΠΕΞ της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου στην κατεχόμενη Κύπρο στις 15 Δεκεμβρίου θα ρίξει περισσότερο φως σχετικά με την οριστική μορφή των εξελίξεων και ως εκ τούτου λαμβάνει ιδιαίτερη σημασία.
3. Σε αυτό το διάστημα ενισχύθηκαν μερικώς πρωτοβουλίες πολιτών που επιχειρούν το διάλογο και την προσπάθεια για συνεννόηση σε επίπεδο «χαμηλής πολιτικής». Πρωτοβουλίες όπως ο διάλογος ανάμεσα στα επιμελητήρια της Αμμοχώστου, η τέλεση της θείας λειτουργίας στις 8 Δεκεμβρίου στον Άγιο Γεώργιο Εξορινό στην Αμμόχωστο για πρώτη φορά μετά το 1957 στην παρουσία του Δημάρχου Α. Γαλανού και του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης, η συνεπής δράση της Δικοινοτικής Επιτροπής για τη διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (εγκαίνια της ανακαινισμένης εκκλησίας της Παναγίας στο Τραχώνι Κυθραίας στην κατεχόμενη Κύπρο στις 11 Δεκεμβρίου), είναι δείγματα γραφής ότι το κυπριακό έχει διάφορες διαστάσεις και όσο πιο πολλές κινούνται ταυτόχρονα και προς την ίδια κατεύθυνση, τόσο αυτό διευκολύνει την αντιμετώπιση και της πολιτικής του διάστασης.
4. Τα πράγματα ασφαλώς δεν είναι ούτε εύκολα, ούτε γραμμικά. Οι ευρωτουρκικές σχέσεις δεν έχουν το παλαιότερο μομέντουμ, η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας λαμβάνει υπόψη της αυτόν τον παράγοντα. Η Αθήνα δεν έχει πλέον επιρροή στο διεθνές πεδίο ιδιαίτερα το ευρωπαϊκό, οι συνεχείς τριβές της με την τρόικα επιβαρύνουν το κλίμα στη διεθνή της εικόνα. Το γενικότερο κλίμα στην ε/κ και τ/κ κοινωνία φαίνεται να τείνει προς την αμφιβολία και την αβεβαιότητα. Η οικονομική κρίση θέτει ισχυρά διλήμματα απέναντι σε κάθε ε/κ.
5. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι αναγκαίο να παραμένει ως κεντρική επιδιώξη η διεκδίκηση της συνολικής επίλυσης του κυπριακού. Αυτή η επιδίωξη συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της απάντησης στα θεμελιώδη αδιέξοδα αυτής της ιστορικής συγκυρίας για όλη την Κύπρο. Από το πώς τοποθετούμαστε απέναντι στην κεντρική πρόκληση, θα εξαρτηθεί κατά πόσο μπορούμε να λύσουμε ολόκληρο το Γόρδιο δεσμό που συνδέεται με την έννοια της ελευθερίας και της ανάπτυξης της νήσου, με το ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια.