Μεταρρυθμίσεις με αξιώσεις!

Οι αλλαγές που παρουσίασε ο Υφυπουργός παρά τω προέδρω Κ. Πετρίδης στις 10 Φεβρουαρίου αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της επίλυσης χρόνιων προβλημάτων στο χώρο της δημόσιας διοίκησης και στη διοικητική δομή της προεδρίας. Ενδεικτικά αναφέρω τις εξής αλλαγές:

1. Νέο ΚΕΠ στα κτίρια της Αρχής Κρατικών Εκθέσεων, δεύτερο ΤΕΠ στη Λεωφόρο Μακαρίου στη Λευκωσία.

2. Νέο οργανόγραμμα στα πρότυπα άλλων χωρών για την προεδρία.

3. Διαδικασίες για το διορισμό εξωτερικών συνεργατών των μελών της κυβέρνησης που αποχωρούν με την αποχώρηση των πολιτικών προϊσταμένων, όπως ισχύει και για τους συνεργάτες των Βουλευτών.

4. Νόμος που θα ανοίξει το δρόμο για την κινητικότητα εργαζομένων μεταξύ Ημικρατικών Οργανισμών και Δημόσιας Υπηρεσίας με εποπτεία από την ΕΔΥ.

5. Χαρτογράφηση και ανασχεδιασμός των διαδικασιών Κλάδων Εταιρειών και Πνευματικής Ιδιοκτησίας με τη χρήση εξειδικευμένου λογισμικού.

6. Δημιουργία κέντρου Τηλεξυπηρέτησης και Πληροφόρησης.

Οι προτάσεις δείχνουν ότι έγινε καλή προεργασία, και, ως εκ τούτου, μπορεί να υλοποιηθούν. Στη δική μου ανάλυση τα σωστά αυτά βήματα δεν μπορούν να δώσουν την κρίσιμη ώθηση στα πράγματα αν δεν συνοδεύονται από ένα σχέδιο αποκέντρωσης και μεταφοράς εξουσιών στο «αμέσως πιο κάτω επίπεδο». Από τον Πρόεδρο στους Υπουργούς, από τους Υπουργούς στους ΓΔ, από τους ΓΔ στους επάρχους/δημάρχους και, όπου είναι εφικτό, σε τμηματάρχες. Πιο ειδικά: Το Υπουργικό Συμβούλιο ασχολείται ή έχει τον τελικό λόγο σε μια σειρά από λεπτομέρειες παντελώς ξένες με την επιτελική αποστολή του. Η ευθύνη μπορεί να μεταφερθεί στο αμέσως πιο κάτω επίπεδο καθώς έτσι απαλλάσσεται από τα επουσιώδη και μένει ο επιτελικός του χαρακτήρας.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 10 Φεβρουαρίου αν δεν συνδυαστούν με ένα πρόγραμμα μέτρων αποκέντρωσης, θα αποδώσουν λιγότερα από τα αναμενόμενα καθώς ο σημερινός όγκος γραφειοκρατίας δεν αντιμετωπίζεται μόνο με διοικητικής φύσεως αλλαγές. Χρειάζεται λιγότερος όγκος εργασίας για να γίνεται πιο αποτελεσματική εργασία στα πιο κάτω επίπεδα.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το θέμα με την αποστολή της ΕΔΥ. Είναι η ΕΔΥ με την έως τώρα δομή της η πιο κατάλληλη λύση; Μήπως χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος επιλογής της ηγεσίας της και ο τρόπος εργασίας της; Σε κάθε περίπτωση η ολιγομελής ΕΔΥ είναι αδύνατο να γνωρίζει πως να αξιολογεί όλο το σύστημα του δημοσιοϋπαλληλικού φάσματος! Είναι παντελώς αδύνατο μια μικρή ομάδα να αξιολογεί τους πάντες χωρίς επαρκή γνώση! Ένα μέρος της εργασίας της μπορεί να μεταφερθεί στις Συμβουλευτικές Επιτροπές (ΣΕ) που σήμερα αξιολογούν σε επίπεδο Υπουργείων. Η ΕΔΥ, σε μια τέτοια ρύθμιση, μπορεί να λειτουργεί ως «εφετείο» που θα εποπτεύει και θα κρίνει τις αποφάσεις που θα λαμβάνουν οι Συμβουλευτικές Επιτροπές σε περίπτωση που ένας υπάλληλος θεωρεί ότι χρειάζεται επανεξέταση της απόφασης ή και να αξιολογούν την ανώτερη κλίμακα της ιεραρχίας στη Δημόσια Υπηρεσία. Αυτή η μεταρρύθμιση θα βελτιώσει το σημερινό αδιέξοδο με τις συνεχείς προσφυγές στα δικαστήρια για θέματα προαγωγών στη δημόσια υπηρεσία.

Στο γενικό επίπεδο κάθε μεταρρύθμιση είναι μια υπόθεση μιας συνολικής στρατηγικής που να καλύπτει τις ενότητες αποκέντρωση, αλλαγές στη διοικητική δομή, αξιολόγηση, ρόλος ΕΔΥ, ανασυγκρότηση της δημοτικής και επαρχιακής διοίκησης, εκσυγχρονισμός των Ημικρατικών Οργανισμών. Για τους τελευταίους πιστεύω ότι χρειάζεται να περάσουν στο στάδιο της λιγότερης γραφειοκρατίας με την εποπτεία μόνο από ένα Υπουργείο και κάτω από τον πλήρη έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Η σημερινή δομή είναι ξεπερασμένη, θέτει φραγμούς στην αυτενέργεια και τις πρωτοβουλίες των οργανισμών, είναι εμπόδιο στην προσπάθειά τους να λειτουργήσουν με σύγχρονο πνεύμα ή να ανταγωνιστούν οργανισμούς σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ που λειτουργούν με πιο ευέλικτο τρόπο.

Κάθε αλλαγή είναι δύσκολη. Χρειάζεται αποφασιστικότητα. Δεν είναι εύκολο κάποιο σώμα να μεταφέρει εξουσίες κάπου αλλού, η δύναμη της συνήθειας είναι μεγάλη και συχνά προσφέρει μικρές ή μεγάλες εξουσίες που με τη σειρά τους προσφέρουν ισχύ. Αν επιμείνουμε σε σημερινές πρακτικές, δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε ανταγωνιστικοί στο διεθνές περιβάλλον και, βεβαίως, δεν θα μπορέσουμε να προσφέρουμε ποιοτικές υπηρεσίες στους κύπριους πολίτες. Οι αλλαγές είναι επιβεβλημένες γιατί η έξοδος από την σημερινή παρακμή επιβάλλει ανατροπές σε ένα σύστημα που καλλιεργούσε τη γραφειοκρατία, προωθούσε την αδιαφάνεια και συγκάλυπτε τη διαφθορά. Το παλαιό σύστημα πραγμάτων απέτυχε και η αποτυχία του συστήματος διοίκησης σε διάφορα επίπεδα συνέβαλε στο δικό του επίπεδο στη χρεοκοπία της οικονομίας. Η μόνη δυνατότητα που έχουμε μπροστά μας είναι η συνεπής προσπάθεια για μεταρρυθμίσεις σε όλο το εύρος της διοικητικής δομής, γιατί αυτό συνιστά έναν κρίσιμο όρο για την έξοδο από την υστέρησή μας, και, έτσι, την αποφασιστική συμβολή της δημόσιας διοίκησης σε μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική. Οι εποπτικές αρχές δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους σε όσα συνδέονται με το τραπεζικό έγκλημα, αλλά και στο πιο κάτω επίπεδο δεν βγήκε κάποιος να δημοσιοποιήσει τις σκέψεις του, να αναλάβει κάποιο «κόστος» για χάριν του γενικότερου συμφέροντος της νήσου. Αυτά χρειάζεται να πάρουν το δρόμο μιας συνεπούς αλλαγής γιατί έχει συσσωρευτεί τεράστιος όγκος ώριμου υλικού για επεξεργασία εξαιτίας της ακινησίας δεκαετιών! Το κράτος της Κύπρου ενσωματώνεται σε διεθνείς διεργασίες, συνεπώς τα δικά μας προβλήματα απαιτούν ευρύτερης εμβέλειας αποφάσεις. Από την ικανότητα της ενδυνάμωσης της συμμετοχής της Κύπρου στα διεθνή σχήματα, θα εξαρτηθεί το πόσο γρήγορα θα βγούμε από τη σημερινή περιπέτεια και πόσο γρήγορα θα λάβουμε μέρος στις ευρύτερες διεργασίες με περισσότερες αξιώσεις.