Μεταρρυθμιστές και Δημαγωγοί.
Στη νεοελληνική ιστορία υπήρξαν μεγάλοι μεταρρυθμιστές. Είναι εκείνοι που σφράγισαν μια εποχή, έθεσαν θεμέλια για την πρόοδο και την ανάπτυξη της χώρας σε διαφορετικά χρονικά στάδια και εποχές. Κατά την κρίση μου από την απελευθέρωση της Ελλάδας έως σήμερα στην κατηγορία των μεταρρυθμιστών ηγετών ανήκουν οι Ι. Καποδίστριας, Χ. Τρικούπης, Ε. Βενιζέλος, Α. Παπαναστασίου, Κ. Καραμανλής, Α. Παπανδρέου και Κ. Σημίτης.
Θεωρώ ότι ουδείς μπορεί να αγνοήσει ότι η μοίρα της Ελλάδας θα ήταν διαφορετική εάν ο Ι. Καποδίστριας ολοκλήρωνε το έργο του. Πρώτα απ’ όλα δεν θα υπήρχε ο βασιλικός θεσμός που τόσα δεινά έφερε στη χώρα. Ύστερα θα γινόντουσαν εξαρχής σημαντικά βήματα για μια σοβαρή μεταρρύθμιση της διοικητικής δομής. Και αυτά που έκανε δεν ήταν λίγα. Ο Ι. Καποδίστριας τόλμησε αλλαγές. Στη διοίκηση, την παιδεία, την οικονομία. Οι τοπάρχες στάθηκαν εμπόδιο. Έκλεισαν την πόρτα στον ορθολογισμό.
Ο Χ. Τρικούπης έθεσε τις βάσεις για την αυθεντική άσκηση του κοινοβουλευτισμού σε μια εποχή που ακόμα και ο «κηπουρός» της βασιλικής οικογενείας ήταν πιο σημαντικός και από έναν υπουργό. Τα μεγάλα έργα βελτίωσαν τους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας. Έκλεισε τον κύκλο του ως πολιτικός μέσα στο νέφος της σκανδαλολογίας. Αντ’ αυτού Γουλιμής.
Ο. Ε. Βενιζέλος συνεδύασε τον οραματισμό με το ρεαλισμό, τη μεταρρύθμιση στο χώρο της συνταγματικής λειτουργίας, της παιδείας και του αγροτικού ζητήματος. Είδε την Ελλάδα να διπλασιάζει τη γεωγραφική της έκταση γιατί είχε συμμάχους στα βαλκάνια και συμπορεύθηκε με τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής ακριβώς για να διευρύνει τους ορίζοντες του ελληνισμού. Έχασε τις εκλογές του 1920 μέσα σε ένα απίστευτο κλίμα δημαγωγίας την ίδια στιγμή που κέρδιζε το στοίχημα της Ελλάδας «των δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών».
Ο Α. Παπαναστασίου συνέβαλε στη διακίνηση των πρώτων ιδεών του σοσιαλισμού στην Ελλάδα. Ευπρεπής, αντιλαϊκιστής, εισέφερε δόσεις ορθολογισμού στο ελληνική δημόσια ζωή. Φυλακίστηκε γιατί είχε το θάρρος να προβλέψει την καταστροφή του 1922.
Οι τρεις πολιτικοί που ακολουθούν αφορούν την εποχή που η Ελλάδα γνώρισε την πιο γνήσια δημοκρατική λειτουργία. Από το 1974 έως σήμερα.
Ο Κ. Καραμανλής διεύρυνε την πολιτική δημοκρατία, συνέβαλε στην ομαλή μεταπολίτευση του 1974, και, κυρίως, οραματίστηκε και πέτυχε την ένταξη στην ΕΟΚ. Αυτό το μοναδικό επίτευγμα στη συνολική ελληνική ιστορία, είχε την απόλυτη προσωπική του σφραγίδα, όταν οι άλλες δυνάμεις έλεγαν τα αντίθετα.
Ο Α. Παπανδρέου έδωσε στην άλλη, την αδικημένη Ελλάδα δικαιώματα και ελπίδες. Σφράγισε την δημοκρατική ομαλότητα, έκλεισε τις πληγές του εμφυλίου, νέα κοινωνικά στρώματα ήρθαν στο προσκήνιο. Η έμπνευση, η δημιουργία και η οργάνωση των προοδευτικών δυνάμεων στο κίνημα του ΠΑΣΟΚ, άλλαξε τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας.
Ο Κ. Σημίτης έφερε την Ελλάδα πιο κοντά στο φυσικό της χώρο, την ΕΕ. Ένταξη στην ΟΝΕ, μεγάλα έργα, ρόλος στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, πρωτοφανής ρυθμός ανάπτυξης για τα ελληνικά δεδομένα, Ολυμπιακοί αγώνες 2004, ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Έδωσε νέα περιεχόμενα στις έννοιες σχέδιο, επιμονή σε στόχους, κατευθύνσεις, εκσυγχρονισμός της χώρας για να συμβαδίζει με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Είναι άξιον ιδιατέρας υπομνήσεως ότι, κατά κανόνα, μετά τους μεταρρυθμιστές πολιτικούς κυβέρνησαν την Ελλάδα βερμπαλιστές και κατά συνέπεια μη μεταρρυθμιστές πολιτικοί. Ο ελληνικός λαός είδε αυτή την εναλλαγή μεταρρύθμισης και δημαγωγίας, μετά από μια προσπάθεια που ακολούθησαν με πάθος οι πολιτικοί της αντιμεταρρύθμισης με στόχο να ακυρώσουν το συντελεσθέν έργο όπως λ.χ. η παραπομπή σε δίκη του Α. Παπανδρέου το 1989, με επακόλουθο τη νίκη Μητσοτάκη το 1990. Με τη ρητορική αποσύνθεση, με τη δημαγωγική «κατατρόπωση» των προηγουμένων, όχι σπάνια, πέτυχαν να βρουν ζωτικό χώρο για τους ίδιους. Σχεδόν ουδείς μεγάλος μεταρρυθμιστής έτυχε αναγνώρισης από τους αμέσως επόμενους. Η αναγνώριση κολύμβησε πρώτα στα βαθειά νερά της σύγχυσης και στη συνέχεια τόσο ο χρόνος όσο και η ιστορική έρευνα δικαίωσαν το μεγάλο έργο τους.