Ο χρόνος των μεγάλων αποφάσεων

Η ειδική αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, δήλωσε στις 18 Ιανουαρίου ότι «ο ΓΓ του ΟΗΕ θα αναμένει τις προθέσεις των πλευρών και τις προτάσεις τους μετά και την ολοκλήρωση των εκλογών στην Κύπρο, για να δει την επόμενη κίνηση στο Κυπριακό. Τα μέρη συνεχίζουν να είναι σε μια περίοδο προβληματισμού, ως αποτέλεσμα μιας εισήγησης που τους είχε γίνει από τον Γενικό Γραμματέα και ο ΟΗΕ βεβαίως παραμένει έτοιμος να στηρίξει τις πλευρές, αν επιστρέψουν από κοινού σε εμάς και ζητήσουν να τους υποστηρίξουμε στην ανανεωμένη διαδικασία τους, με την προαπαιτούμενη πολιτική βούληση. Προέβλεψε ότι πολύ σύντομα, τώρα που σε λίγες εβδομάδες ολοκληρώνεται ο εκλογικός κύκλος στην Κύπρο, θα εκφραστούν προς τον ΓΓ οι προθέσεις των πλευρών» (ΚΥΠΕ, ρεπορτάζ Α. Ζουπανιώτης, 18/1)

Η κατάσταση στο κυπριακό περιγράφεται με μεγάλη ακρίβεια από την πιο πάνω δήλωση. Στην πράξη «η περίοδος προβληματισμού» έχει συμπέσει με την εκλογική διαδικασία για εκλογή προέδρου της δημοκρατίας (28/1), ενώ σχεδόν είκοσι ημέρες (7/1) προηγουμένως, υπήρξε η ψηφοφορία των τ/κ για την επιλογή της σύνθεσης της «βουλής». Αυτές οι διαδικασίες ολοκληρώνονται, συνεπώς θα υπάρχει μια ανανεωμένη λαϊκή εντολή, μια πλειοψηφική κατεύθυνση που θα δώσουν οι ψηφοφόροι και στις δύο κοινότητες για να προχωρήσουν οι σχετικές διαβουλεύσεις σε επίπεδο ηγετών.

Τι υπογραμμίζει ο ΓΓ του ΟΗΕ; Αυτό που όλοι αντιλαμβάνονται: τα ίδια τα μέρη έχουν το ειδικό βάρος να προετοιμάσουν το έδαφος και να καταλήξουν σε μια κατ’ αρχήν συμφωνία. Αν αυτό επιτευχθεί, απαιτείται ένα επόμενο βήμα και αυτό συνδέεται με την επικοινωνία με τον ΓΓ του ΟΗΕ. Υπάρχει μια σαφής προϋπόθεση ως προς αυτό και διασυνδέεται με την σθεναρή εξάρτηση των εξελίξεων από την πολιτική θέληση των ηγετών στην Κύπρο. Γι’ αυτό ο Σπέχαρ σημειώνει: «αν επιστρέψουν από κοινού σε εμάς και ζητήσουν να τους υποστηρίξουμε στην ανανεωμένη διαδικασία τους, με την προαπαιτούμενη πολιτική βούληση».

Χρειάζεται να υπογραμμισθεί με σαφήνεια ότι αυτή η προσέγγιση που επιχειρεί ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες συνιστά μια νέα αντίληψη στα πράγματα. Προηγούμενοι ΓΓ του ΟΗΕ δοκίμαζαν, είτε μέσω της δικής τους δραστηριότητας είτε μέσω αντιπροσώπων τους να δώσουν ώθηση στο διάλογο. Ζητούσαν είτε συνέχιση, είτε επανέναρξη των συνομιλιών θέτοντας ως προϋπόθεση τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή-την επίκκληση στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Ο Α. Γκουτέρες πάει ένα βήμα πιο κάτω θέτοντας ως «προαπαιτούμενο», την αναγκαία «πολιτική βούληση» και με βάση αυτή, οι πλευρές «να επιστρέψουν από κοινού σε εμάς».

Αυτό σημαίνει διαβουλεύσεις ανάμεσα στους δύο ηγέτες στη Λευκωσία και υπο το φως της εδώ διαβούλευσης να εξεταστούν τα επόμενα βήματα και ασφαλώς και το ζήτημα της υποστήριξης της διαδικασίας από τον Α. Γκουτέρες. Αυτή η προσέγγιση θέτει μια αξιολογική σειρά στα πράγματα: πρώτα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εργαστούν στο δικό τους επίπεδο, και αν συμφωνήσουν, τότε να καλέσουν τον ΓΓ του ΟΗΕ για υποστήριξη της δικής τους διαδικασίας, άλλωστε από όλους αναγνωρίζεται ως «κυπριακής ιδιοκτησίας» υπόθεση.

Οι βάσεις πάνω στους οποίους θα στηριχθεί η πιο πάνω διαδικασία έχουν όνομα, πλαίσιο και κανόνες:

1. Το «πλαίσιο Γκουτέρες» όπως αυτό παρουσιάστηκε στο Κρανς Μοντάνα και άνοιξε το δρόμο σε μια σχεδόν συμφωνία για τη λύση.
2. Η διαφοροποίηση με έργα του κλίματος απογοήτευσης που κυριαρχεί και στις δύο κοινότητες εξαιτίας των αλλεπάλληλων αδιεξόδων με τελευταίο αυτό στο Κρανς Μοντάνα.

3. Ανάδειξη του πραγματικού διλήμματος στην πολιτική διαπάλη στην ε/κ κοινότητα. Πολιτική του εφικτού και επίλυση με βάση το «πλαίσιο Γκουτέρες» ή πορεία μέσα στο χρόνο, νέα αδιέξοδα και περαιτέρω εμπέδωση των τετελεσμένων της εισβολής;
4. Ανάδειξη του πραγματικού διλήμματος στην πολιτική διαπάλη στην τ/κ κοινότητα: συμβιβασττική λύση με βάση το «πλαισιο Γκουτέρες» ή συνέχιση του φαύλου κύκλου που οδηγεί τους τ/κ στο περιθώριο και την απουσία από τη διεθνή ζωή;
5. Βήματα για βελτίωση της επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Οι ηγέτες, οι Τεχνικές Επιτροπές, κόμματα, συνδικάτα, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν πολλή δρόμο να διανύσουν. Το κλίμα καχυποψίας ενδυναμώνει περαιτέρω την έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο κοινότητες και αυτό, με τη σειρά του, μειώνει τις δυνατότητες για πρόοδο στη διαπραγματευτική διαδικασία.
6. Η ΕΕ συνιστά το κοινό σπίτι κάθε κύπριου, συνεπώς με την επίλυση όλη η η Κύπρος μπορεί να λάβει μέρος στο ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα. Ανάδειξη της ΕΕ σε κεντρικό παίκτη της λύσης, συμφωνίες για το πώς υλοποιούνται οι θεμελιώδεις ευρωπαϊκές ελευθερίες και τι σημαίνει πολιτικές για την ασφάλεια μέσα στην ΕΕ.
7. Κλειδί παραμένει ο έλεγχος της πολιτικής διάστασης του χρόνου και η επίδειξη ισχυρής αποφασιστικότητας για την επίλυση. Μέσα στους πρώτους μήνες του 2018 χρειάζεται να ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Χρειάζονται ριζοσπαστικές κινήσεις που θα αλλάζουν το σημερινό κλίμα αβεβαιότητας και θα δώσουν ώθηση στη δυναμική της επίλυσης. Ο ΓΓ του ΟΗΕ καθόρισε το πλαίσιο των επόμενων κινήσεων. Η μπάλα των εξελίξεων βρίσκεται σε κυπριακής ιδιοκτησίας γήπεδο. Από την εισβολή πέρασε σχεδόν μισός αιώνας. Το 2018 δεν θα είναι ξανά «περίοδος προβληματισμού». Τα γεγονότα δείχνουν ότι  θα είναι ο χρόνος των μεγάλων αποφάσεων.

Λάρκος Λάρκου