Ο διάλογος των θρησκειών

Η  σύγκρουση των πολιτισμών παραμένει ένα προσφιλές θέμα για ανάλυση. Σε καθημερινή βάση παρακολουθούμε τις συγκρούσεις με «άλλα» μέσα. Προκαταλήψεις, αντιπαλότητες, καχυποψία, απουσία διαλόγου. Αυτό το υπόστρωμα είναι η βάση πάνω στην οποία οικοδομείται η κουλτούρα της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε θρησκευτικά ρεύματα και θρησκευτικές θεωρίες. Σήμερα όλα μπορούν να πάρουν τις πιο αντιφατικές πορείες, κυρίως ανάμεσα στο χριστιανισμό και το ισλάμ. Η δράση ακραίων οργανώσεων που με το κάλυμμα του ισλάμ κάνουν πολιτική με άλλα μέσα έχει επιβαρύνει την ατμόσφαιρα και έχει δημιουργήσει νέες ποσότητες καχυποψίας ανάμεσα στους ευρωπαίους πολίτες απέναντι στο ακραίο ισλάμ.  Επιπρόσθετα η τρομοκρατία με θρησκευτικό μανδύα έχει δημιουργήσει κλίμα ψύχωσης σε ορισμένες δυτικές κοινωνίες με πολύ αρνητικά αποτελέσματα στην επικοινωνία ανάμεσα σε πολίτες με διαφορετικές θρησκείες.

Μπορεί αυτή η κρίση καχυποψίας να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις; Είναι ο θρησκευτικός φανατισμός σε θέση να οδηγήσει τη σύγκρουση σε ακραία επίπεδα; Σήμερα ακόμα και ανάμεσα στα χριστιανικά δόγματα υπάρχει σημαντική ποσότητα καχυποψίας όπως βεβαιώνει η απουσία πραγματικού διαλόγου ανάμεσα στην ορθόδοξη και την καθολική εκκλησία.

Το θεμελιώδες ερώτημα είναι κατά πόσον μπορεί να γίνει κάτι που να αλλάξει διαθέσεις και να δημιουργήσει μια νέα κινητικότητα. Είναι σαφές ότι σε ζητήματα που συνδέονται με καχυποψίες αιώνων λύσεις εύκολες και γρήγορες δεν υπάρχουν. Αυτό που δημιουργεί εξελίξεις είναι η ανάπτυξη της κουλτούρας του διαλόγου, της επικοινωνίας, της δημιουργίας μιας μεγάλης ζώνης ελεύθερων θρησκευτικών ανταλλαγών. Σε μια τέτοια προσπάθεια μετρά πολύ το ποιος θέλει να συμβάλει με ορισμένες πρωτοβουλίες σε αυτό το πολύπλοκα διαμορφωμένο περιβάλλον της καχυποψίας. Η Ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες, να δουλέψει με ανοικτό πνεύμα και με σύγχρονα μέσα γιατί ο επικεφαλής της Πατριάρχης Βαρθολομαίος εμφορείται από τα ιδανικά της ανοικτής εκκλησίας. Μπορεί, ως εκ τούτου, να τολμήσει περισσότερα, μπορεί να έχει  την πρωτοπορία σε πρωτοβουλίες που δημιουργούν ένα περιβάλλον ανοχής. Άλλωστε μέσα στην ευρωπαϊκή πολιτιστική οικογένεια έχει δοκιμαστεί με αρκετά μεγάλη επιτυχία η συγκατοίκηση των πολιτισμών και των διαφορετικών θρησκευτικών δογμάτων. Είναι ασφαλώς πιο πολύπλοκο αυτό να γίνει με την ίδια επιτυχία και εκτός ΕΕ. Εκεί χρειάζονται πιο πολλές δυνάμεις, πιο πολύς χρόνος, περισσότερη υπομονή και αντοχές.