Ο Γ. Κρανιδιώτης και η Κύπρος

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1999 χάθηκε ο Γ. Κρανιδιώτης με εκείνον τον απίστευτο τρόπο πάνω από το Βουκουρέστι. Έκτοτε έχουν καταγραφεί εξελίξεις, κυρίως η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και το ευρώ, η οικονομική κρίση και το άλυτο κυπριακό. Το ερώτημα τίθεται από πολλούς. Θα ήταν διαφορετική η πορεία της Κύπρου αν ο Γ. Κρανιδιώτης παρέμενε πρωταγωνιστής εξελίξεων; Ασφαλώς η μοίρα της Κύπρου θα ήταν διαφορετική αν στις Προεδρικές Εκλογές του 1998, γινόταν εφικτό να είχε επιλεγεί υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο ίδιος ενδιαφερόταν και έγιναν σημαντικές συναντήσεις- για να επιλεγεί τελικά ο Γ. Ιακώβου-«ανθ’ ημών Γουλιμής». Απόφαση στερούμενης μακροπρόθεσμης σκέψης, και παρά το γεγονός ότι σε σχετική δημοσκόπηση, δύο υποψηφιότητες νικούσαν άνετα τον Γ. Κληρίδη. Η μια ήταν εκείνη του Γ. Κρανιδιώτη.

Έτσι ακυρώθηκε ένα σενάριο που είχε βέβαιο νικητή τον Γ. Κρανιδιώτη, αλλά κυρίως νικητή την Κύπρο, την ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό, την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, την επίλυση του κυπριακού με αξιοποίηση της ΕΕ, τη βελτίωση της θέσης της στον σύγχρονο κόσμο. Αυτά τα οποία ζει σήμερα η Κύπρος έχουν ως μια βασική αφετηριακή αιτία, τους μικροκομματικούς υπολογισμούς γύρω από τις προεδρικές εκλογές του 1998. Έκτοτε η Κύπρος απέδειξε ότι δεν διαθέτει προωθητική δύναμη, ή επεξεργασία πολιτικής δραστηριότητας στο πλαίσιο που ορίζει η ένταξη, ή κατάλληλα σχέδια, πρωτοβουλίες, κινητοποίηση, κατευθύνσεις. Η ένταξη στην ΕΕ επετεύχθη χάρις στον Κρανιδιωτικό σχεδιασμό του δρόμου για το Ελσίνκι και την ιστορική επιτυχία από τον Κ. Σημίτη (1999, Δεκέμβριος). Την ίδια περίοδο η τότε κυπριακή κυβέρνηση, πρώτο, διαμοίραζε ερωτηματολόγιο στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου γύρω από πιθανά και απίθανα σενάρια στην περίπτωση που βγει, ή όχι, το Ελσίνκι, και, δεύτερο, ζητούσε εξάμηνη αναβολή του!

Στη συνέχεια η Λευκωσία δεν μπόρεσε να κτίσει τον επόμενο μεγάλο στόχο: την επίλυση του κυπριακού με την ΕΕ να γίνεται ο καταλύτης της λύσης. Στις 11 Απριλίου 1995 ο Γ. Κρανιδιώτης έλεγε στη Λευκωσία, στη Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Κύπρου -ΕΕ τα εξής: «Μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την επίλυση του κυπριακού θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα πιο κάτω:1. Διορισμό Συντονιστή της ΕΕ για το κυπριακό. 2. Μέτρα και προγράμματα για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ε/κ και τ/κ. 3. Εναρμόνιση του νομικού πλαισίου -προετοιμασία της κοινωνίας για την ένταξη. 4. Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το κυπριακό. 5. Ευρωπαϊκό σχέδιο για την επίλυση του κυπριακού το οποίο θα  εναρμονίζεται με το ευρωπαϊκό κεκτημένο…». Μετά την ένταξη καμία μέριμνα επί του συγκεκριμένου θέματος, καμία προετοιμασία ή πρωτοβουλία, μέχρι που τα δεδομένα πήραν την κατηφόρα με την οικονομική κρίση. Όσοι με τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους συνέβαλαν στον για δέκα χρόνια εκτροχιασμό του καταλυτικού ρόλου της ΕΕ, σήμερα κάθονται στην κερκίδα και παριστάνουν τους σχολιαστές.

Στην τότε συζήτηση σχετικά με το ερώτημα «ένταξη-λύση» ο Γ. Κρανιδιώτης γινόταν ευθύς. Καταγράφω από τη συνάντησή μας στις 27 Ιουλίου 1999 στην Αθήνα: «Το να ενταχθεί μόνο η Κύπρος, so what, αφού η Κύπρος οικονομικά είναι καλύτερη, όλη η υπόθεση είναι να λύσουμε το πρόβλημα!». Στο ερώτημα «τι θα κάνεις πρώτο, αν περάσει το Ελσίνκι», δεν σκέφθηκε δευτερόλεπτο:«Θα πάω στην Κερύνεια, θα μιλήσω στο τ/κ επιμελητήριο…». Ύστερα μου διάβασε μερικά από τα άθλια κείμενα που γράφονταν στη Λευκωσία για να πλήξουν το δρόμο για το Ελσίνκι. Θύμωνε: «Μα δεν φεύγει ο τουρκικός στρατός με ξόρκια.  Εδώ χρειάζεται σχέδιο, οι 15 να ανοίξουν το δρόμο στην ένταξη, έτσι θα πάμε στο Ελσίνκι…». Σηκώθηκε από το γραφείο του.  Μου λέει, «διάβασε αυτό για να δεις τι γίνεται». Μπροστά του ήταν σε απομαγνητοφώνηση δηλώσεις που έγιναν στο ΡΙΚ «αυτά για το Ελσίνκι τα απορρίπτουμε, δεν τα λέει το ΠΑΣΟΚ, τα λέει ο Κρανιδιώτης, άλλο ΠΑΣΟΚ, άλλο Κρανιδιώτης!!!»