Ο ήχος της Δαμασκού

Η πολεμική αναμέτρηση στη Συρία οδηγείται στην πιο ακραία, έως τώρα, μορφή της. Είναι πλέον χειροπιαστή η ολοκληρωτική οπισθοδρόμηση σε σχέση με τις προσδοκίες που δημιούργησε το προηγούμενο χρονικό διάστημα η πιθανότητα για ειρήνευση. Στις 19 Δεκεμβρίου 2015 το Σ.Α. του ΟΗΕ ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση στη Συρία για μια διαδικασία πολιτικής μετάβασης. Μετά από ταλαντεύσεις, οι συνομιλίες άρχισαν. Σε ελάχιστο χρόνο, κατέρρευσαν, υπό το βάρος των συγκρούσεων στο έδαφος.

Οι συγκρούσεις αποκτούν ένα ολοένα και πιο ανεξέλεγκτο χαρακτήρα, καθώς τα παράγωγα της συριακής σύγκρουσης επικαθορίζουν τα ίδια τα φαινόμενα που δημιουργεί ο φατριαστικός πολέμος στο έδαφος. Έτσι οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας διαρκώς και χειροτερεύουν, η Σ. Αραβία προσθέτει το ειδικό της βάρος στις αραβικές υποθέσεις, η επιλογής της Μόσχας να επιχειρεί για να «αναστήσει» το καθεστώς Άσαντ είναι προφανής, η Τουρκία υπερεκτιμά τις δυνατότητες που διαθέτουν ομάδες από κούρδους στη Β. Συρία και η πολυδιασπασμένη συριακή αντιπολίτευση στερείται ηγέτη και ρεαλιστικής στρατηγικής. Μια συνταγή για παρατεταμένο αδιέξοδο, ανακατατάξεις, απρόβλεπτες εντάσεις.

Πώς συνδέεται η κατάσταση αυτή με τις εξελίξεις στο κυπριακό; Τα δύο θέματα δεν διαθέτουν κάποιον ομφάλιο λώρο. Ωστόσο, διαθέτουν έναν ιδιαίτερο κοινό γνώρισμα, το οποίο, η πολιτική ηγεσία στη Λευκωσία οφείλει να λάβει υπόψη της πολύ σοβαρά. Το βασικό ζήτημα είναι το ευμετάβολο στις διεθνείς σχέσεις, η αδυναμία καθαρής πρόβλεψης σε βάθος χρόνου, η πιθανότητα το ένα γεγονός να πιέζει το προηγούμενο, συνεπώς το ζήτημα της διαπραγμάτευσης για την επίλυση του κυπριακού, οφείλει να λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη ότι ο προβλέψιμος χρόνος είναι «διατεθειμένος» για ορισμένη χρονική διάρκεια και ορισμένο πολιτικό πλαίσιο.

Το σημείο αυτό συχνά δείχνει να το υποτιμούμε, γιατί θεωρούμε ότι τα πράγματα είναι κατά, το μάλλον ή ήττον, «ελεγχόμενα», κάτι που δεν συμβαίνει στην πραγματική πολιτική. Για παράδειγμα οι σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας σε προηγούμενη φάση δεν επηρέαζαν ουσιωδώς εξελίξεις στο κυπριακό. Σήμερα η ένταση ανάμεσα στη Δύση και τη Μόσχα ή την Τουρκία και τη Μόσχα και εξαιτίας του συριακού, επηρεάζουν σε ένα βαθμό πιθανές ζυμώσεις σχετικές με το περιβάλλον ασφαλείας στην επίλυση του κυπριακού στις οποίες ενδεχομένως να έχει ρόλο του ΣΑ του ΟΗΕ. Η Λευκωσία ασφαλώς δεν είναι σε θέση να επηρεάσει τις εξελίξεις στο συριακό επίπεδο. Το δικό της ενδιαφέρον χρειάζεται να είναι επικεντρωμένο στον έλεγχο και την εποπτεία της διαδικασίας επίλυσης στο κυπριακό, ώστε να μην μπει σε μη ελεγχόμενες ατραπούς, οι οποίες με τη σειρα τους θα αποσυντονίσουν την παρούσα διαδικασία ή και θα δημιουργήσουν ασύμμετρες πιέσεις στην περίμετρό του.

Η καλύτερη απάντηση στους περισπασμούς που δημιουργεί το συριακό, είναι η ενδυνάμωση και εντατικοποίηση της προσπάθειας στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης στη Λευκωσία, η προσπάθεια για τη μείωση της απόστασης στα σημεία που εμφανίζονται αποκλίσεις ανάμεσα στα δύο μέρη, και ταυτόχρονα η ενίσχυση του μομέντουμ με κινήσεις που ενισχύουν τις γέφυρες συνεννόησης με παγκύπρια βαρύτητα. Το τελευταίο σημείο αφορά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) με δυνατότητα άμεσης εφαρμογής, συγκεκριμένα, ορατά στον κάθε πολίτη. Η προηγούμενη εμπειρία έθετε στην ατζέντα ΜΟΕ «μακράς διάρκειας». Ο χρόνος δείχνει ότι αυτό δεν αποδίδει τα αναμενόμενα, αν δεν αποδίδει αρνητικά, όπως δείχνει η έως τώρα μακρόσυρτη προσπάθεια για το άνοιγμα νέου οδοφράγματος στη Δερύνεια, ή η αποτυχία στην πολιτική για τη σύνδεση της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Απαιτείται στροφή που θα λαμβάνει υπόψη της τη διάθεση της κοινής γνώμης, θα αξιολογεί θετικά και αρνητικά από το προηγούμενο πακέτο και θα παράγει κάτι πιο απλό, άμεσης υλοποίησης και θα δείχνει περισσότερο βάρος ταυτόχρονα στους συμβολισμούς και την χειροπιαστή αποτελεσματικότητα όπως λ.χ. οι κοινές δημόσιες εμφανίσεις των δύο ηγετών, η ενοποίηση του ποδοσφαίρου, η προβολή του έργου που παράγουν οι Τεχνικές Επιτροπές, και ειδικότερα η αξιοποίηση του κρίσιμου πολιτικού μεγέθους έργου που παράγει η Τεχνική Επιτροπή για τη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Συνολικά κάθε ηγεσία οφείλει να ερμηνεύει τον περιβάλλοντα κόσμο και έτσι να επαναξιολογεί τη δική της τακτική για το πώς επιτυγχάνονται μεγάλοι στόχοι μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Το συριακό ζήτημα είναι ακριβώς δίπλα μας, 100 χιλιόμετρα από τις ανατολικές ακτές της νήσου. Ο ήχος της Δαμασκού, έτσι ή αλλιώς, είναι παραπάνω από ευκρινής.