Ο κύκλος των προθύμων ΥΠΕΞ

Ο κύκλος των επισκέψεων κορυφαίων Υπουργών Εξωτερικών στη Λευκωσία (Στάινμαγιερ, Χάμοντ, Κέρυ, Λαβρόφ, Γ. Γι, προηγήθηκε η Φ. Μογκερίνι) δείχνει ότι η συζήτηση σχετικά με την επίλυση του κυπριακού βρίσκεται στην πρώτη σειρά των θεμάτων επικαιρότητας της διεθνούς κοινότητας. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά ως ένα βαθμό την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και τη θέληση ισχυρών παικτών της διεθνούς σκηνής να δώσουν ώθηση στο τελικό στάδιό, καθώς τα δύσκολα θέματα τυγχάνουν διαπραγμάτευσης στην παρούσα φάση.

Θεωρώ ότι αυτές οι επισκέψεις είναι πολύ χρήσιμες. Κυρίως για τους εξής λόγους:

Α. Σε έναν κόσμο αλληλεξαρτήσης, η διεθνής στήριξη δείχνει ότι μια ενδεχόμενη λύση του κυπριακού θα λειτουργεί μέσα σε ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον, έτοιμο να συμβάλει στην ουσιαστική εξέλιξη των πραγμάτων. Ο γερμανός Υπεξ Φ. Στάινμαγιερ δήλωσε στις 16 Νοεμβρίου ότι «η Γερμανία θέλει να κάνει ότι είναι δυνατόν προκειμένου να στηρίξει αυτή τη διαδικασία. Μια λύση στο κυπριακό ζήτημα θα έστελλε ένα μήνυμα προς ολόκληρη την περιοχή πέραν από τα σύνορα της χώρας και ότι αυτός είναι ο λόγος που η Γερμανία και η ΕΕ παρακολουθούν τη διαδικασία με τόσο μεγάλο ενδιαφέρον». Ο βρετανός Υπεξ Φ. Χάμοντ σημείωσε στις 19 Νοεμβρίου ότι «είναι προφανές ότι όλη η διεθνής κοινότητα επιθυμεί διακαώς λύση. Εργαζόμαστε με όποιον τρόπο μπορούμε για να υποστηρίξουμε τις δύο κοινότητες στην προσπάθεια τους να βρουν λύση σε αυτό το μακρόχρονο πρόβλημα. Είμαι αισιόδοξος».

Β. Πιθανό αυτή η στήριξη να συνδέεται με την επιθυμία ισχυρών πρωτευουσών να στηρίξουν οικονομικά μια λύση καθώς το ζήτημα αυτό παραμένει ανοικτό. Ειδικότερα, πρώτα σε σχέση με το κόστος ανοικοδόμησης της λύσης και τις προετοιμασίες που αυτό απαιτεί, και μετά σε σχέση με το πρόγραμμα σταθεροποίησης που εφαρμόζεται στη νήσο αυτή την περίοδο με «διπλό» τρόπο: από την τρόικα (ΕΚΤ, ΕΕ, ΔΝΤ) στην περιοχή που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία και από την Άγκυρα στην τ/κ κοινότητα, με ανάλογης κατεύθυνσης πρόνοιες και στόχους. Το ζήτημα έχει πολλές διαστάσεις (μελέτες, υποδομές, έργα δημόσιου χαρακτήρα, ανοικοδόμηση ιδιωτικού χώρου, αποζημιώσεις, ανταλλαγές στο περιουσιακό κλπ) γεγονός που το καθιστά εξαιρετικά σοβαρό. Από την καλή προετοιμασία πάνω σε αυτό το ζήτημα θα προκύψει και η καλή λειτουργία στα στάδια εξέλιξης της λύσης σε όλα τα βασικά της σημεία.

Γ. Οι επισκέψεις από την ομάδα των ΥΠΕΞ στην Κύπρο αντανακλά ασφαλώς τη θέλησή τους για να έχουμε ένα σήμα αλλαγής στη νήσο σε μια περίοδο ιδιαίτερα σκληρή που συνδέεται με την τρομοκρατία, την δράση του ISIL. Η παγκόσμια κινητοποίηση για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας συνδέεται, εκτός άλλων, και με την προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων στην πιο ταραγμένη περοχή του πλανήτη όπως το συριακό και το μεσανατολικό και στην ευρεία γειτονιά μας, το κυπριακό. Ένα μήνυμα αλλαγής από την Λευκωσία, ένα μήνυμα μετάβασης από την αστάθεια στη σταθερότητα, ισούται με δημιουργική συμβολή της νήσου στη γενικότερη προσπάθεια για διεύρυνση του κύκλου των χωρών που θα αποτελούν παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή. Η ένταξη της νήσου στον κύκλο των χωρών που παρέχουν ασφάλεια στο παγκόσμιο σύστημα σε μια περίοδο εντάσεων αποτελεί έναν κεντρικό στόχο ισχυρών δυνάμεων που ταυτίζεται πλήρως με τα κυπριακά συμφέροντα.

Δ. Η διευρυμένη και συνεργαζόμενη υποστήριξη (ΕΕ, ΟΗΕ, ΗΠΑ, Ρωσία, Μ. Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Κίνα) σε ανοικτά διεθνή ζητήματα, διαθέτει ένα σημαντικό καλό προηγούμενο, όπως η λύση σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν στις 14 Ιουλίου 2015. Αυτή η επιτυχία έδειξε ότι η πολυμερής φόρμουλα δουλεύει καλύτερα και παράγει πιο ανθεκτικό αποτέλεσμα. Η συνεργασία των μεγάλων χωρών στην επιδίωξη λύσεων έχει επιτύχει στο Ιράν, ωστόσο, αυτή δεν έχει λειτουργήσει ακόμα στην περίπτωση Συρία. Η Κύπρος έχει τις προϋποθέσεις να ανήκει στην κατηγορία της «φόρμουλας Ιράν», καθώς οι μεγάλεις δυνάμεις φαίνεται, σε αυτό το χρονικό στάδιο, να διαθέτουν συγκλίνοντα συμφέροντα στην αναζήτηση λύσης στην κυπριακή περίπτωση.

Ε. Μείζον παραμένει το ζήτημα της συμβολής του Λονδίνου στην υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση. Ο βρετανός Υπεξ κατάστησε σαφές στη Λευκωσία ότι δεν επιθυμεί να κρατήσει τη χώρα του στο σύστημα των εγγυήσεων του 1960, μια εξέλιξη ιδιαίτερα σημαντική καθώς σχετικά σύντομα οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων στη Λευκωσία θα θέσουν προς συζήτηση το κεφάλαιο «ασφάλεια-εγγυήσεις». Αυτό οικοδομεί ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον στη διεκδίκηση του στόχου για τερματισμό του αναχρονιστικού συστήματος του 1960 και στη δημιουργία ενός πλέγματος ασφαλείας μέσα στο περιβάλλον που αναπτύσουν η ΕΕ και ο ΟΗΕ. Θετική επίσης παραμένει η πρόθεση του Λονδίνου για επιστροφή της περιοχής που καλύπτει σήμερα η βάση της Δεκέλειας στην επανενωμένη Κύπρο.

Στ. Οι επισκέψεις των Υπεξ των μεγάλων χωρών στη Λευκωσία συνιστούν ένα μήνυμα αλληλεγγύης στους κύπριους πολίτες. Το μήνυμα επιχειρεί να αποδυναμώσει τους δισταγμούς και στις υπαρκτές αμφιβολίες σχετικά με την εφαρμογή της λύσης, στέλλοντας σαφές μήνυμα ότι το εγχείρημα της διαδικασίας επίλυσης θα εξελίσσεται σε ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον που εκδηλώνει ισχυρό ενδιαφέρον για να επιτύχει το όλο εγχείρημα. Αυτό το ευκρινές σήμα ενθάρυνσης προς τους κύπριους πολίτες χρειάζεται να τύχει μιας πιο ισχυρή παρουσίασης στο δημόσιο διάλογο.