Ο Θουκυδίδης και οι Λέξεις

Το πιο κάτω απόσπασμα το βρήκα στο άρθρο του Κ. Κούρκουλου στη «Μεταρρύθμιση» στις 27 Σεπτεμβρίου. Γράφει ότι «ένα από τα κείμενα που μου μένουν αξέχαστα, είναι η περιγραφή από τον Θουκυδίδη, του εμφυλίου πολέμου στην Κέρκυρα. Ίσως γιατί είναι η πληρέστερη, αλλά και η πιο ανατριχιαστική περιγραφή εμφυλίου πολέμου. Μάλιστα αναδεικνύει την ολοκληρωτική καταστροφή μέσα στον εμφύλιο πόλεμο, όλων των σχέσεων και των αξιών, που συγκροτούσαν την κοινωνία.

Γράφει λοιπόν ο Θουκυδίδης: «Ο θάνατος έλαβε χίλιες μορφές και ό, τι φρικαλέο γίνεται σ’ αυτές τις περιστάσεις, έγινε στην Κέρκυρα». Συνεχίζοντας, εξειδικεύει τις φρικαλεότητες: Πατέρας σκότωνε το παιδί του. Άρπαζαν ικέτες από τους ναούς και τους έσφαζαν. Οι μετριοπαθείς και των δύο παρατάξεων θανατώνονταν, επειδή προκαλούσε το φθόνο και η ιδέα ότι ήταν πιθανόν να ζήσουν.

Οι όρκοι δίνονταν για να καταπατηθούν. Όποιος ήταν έξαλλος, γινόταν ακουστός, ενώ όποιος είχε επιφυλάξεις, θεωρούνταν ύποπτος. Οι διανοητικά κατώτεροι που επικρατούσαν, φοβούμενοι τη δική τους ανεπάρκεια, επιδίδονταν στη βία. Όποιος πρόφταινε να κάνει το κακό πριν από τον άλλο, ήταν άξιος επαίνου κ.ο.κ.

Από τη μεγαλοφυϊα όμως του Θουκυδίδη, δεν διέφυγε το ουσιωδέστερο. Το πώς αυτοί οι άνθρωποι αυτοί, δικαιολόγησαν όλες τις φρικαλεότητες. Και επισήμανε: «Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους, άλλαζαν και το νόημα των λέξεων».

Σημαντικότατο το έργο του Θουκυδίδη, με διαχρονική και παγκόσμια αναγνώριση. Ο Θουκυδίδης περιγράφει με πραγματισμό, τα όσα συμβαίνουν, αναλύει την ανθρώπινη φύση κατά τρόπο που εντυπωσιάζει καθώς θέλησε να εργαστεί πάνω στα όσα τα έργα και η φύση των ανθρώπων μπορούσαν και να διανοηθούν και να υλοποιήσουν. Είναι πέρα από κάθε όριο ακριβείας η φράση του Θουκυδίδη ότι «για να δικαιολογούν τις πράξεις τους, άλλαζαν και το νόημα των λέξεων».

Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από όσα περιγράφει ο μεγάλος ιστορικός γύρω από τον πόλεμο στην Κέρκυρα. Ένας τρόπος που συχνά δικαιώνει την περιγραφή του και ακόμα πιο συχνά συναντά την βαθύτερη σκέψη του.