Οι αποχρώσεις, το Ιράν, η Κύπρος

Τι σχέση έχει η επίλυση του ιρανικού ζητήματος με το κυπριακό; Εκ πρώτης όψεως καμμιά! Σε μια δεύτερη ανάγνωση η σχέση είναι ουσιώδης! Θυμίζω ότι στις 14 Ιουλίου επήλθε συμφωνία με βάση την οποία η Τεχεράνη μειώνει ουσιωδώς τις πυρηνικές δυνατότητές της και σε αντάλλαγμα αίρονται οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Ιράν με αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ εξαιτίας του πυρηνικού του προγράμματος. Η συζήτηση τώρα αφορά την ποιότητα της συμφωνίας. Είναι «καλή», όπως λέει ο Ομπάμα ή «κακή» όπως λέει ο Νετανιάχου; Η απάντηση βρίσκεται στην ανάγνωση των πραγματικών συσχετικών στο Ιράν-άλλος πνευματικός ηγέτης, άλλος πρόεδρος, επιρροή των «φρουρών της επανάστασης», οικονομική ελίτ. Ο Ομπάμα τοποθετείται με περιεκτικό τρόπο: αυτό που ζητά ο Νετανιάχου θα μπορούσε να κάνει μόνο ένα προηγμένο ευρωπαϊκό κράτος με ώριμες δημοκρατικές συνθήκες στη λειτουργία του. Η ερμηνεία: ο Νετανιάχου απορρίπτοντας την ως «κακή», ζητά το «άριστο», στην πράξη ακυρώνει το «εφικτό» μέσα στις σημερινές συνθήκες εξέλιξης του Ιράν και στην πράξη τα πράγματα παραμένουν στη σημερινή ανεξέλεγκτη κατάσταση μέσα σε απειλές για νέες συγκρούσεις στη Μ. Ανατολή.

Από το Ιράν στον Μ. Ακιντζί και τις εξελίξεις στο κυπριακό. Από ορισμένες δυνάμεις τίθενται ερωτήματα: γιατί δεν ανοίγει την Αμμόχωστο ο Ακιντζί; Γιατί δεν κατεβάζει τη σημαία από τον Πενταδάκτυλο; Αν δεν μπορεί αυτά, πώς μπορεί να λύσει το κυπριακό; Το Ιράν βοηθά: τέχνη της πολιτικής είναι να αναγνωρίζεις τους συσχετισμούς, τις δυσκολίες, τις λεπτές ισορροπίες μέσα στις οποίες περιβάλλεται ο συνομιλητής σου και να γνωρίζεις πώς αυτές αλλάζουν βήμα βήμα γιατί είναι πολυδιάστατες. Έχει ειδική σημασία να διευκολύνεις το συνομιλητή σου να κάνει περισσότερα βήματα και αυτό να γίνεται με πλήρη αίσθηση των συσχετισμών και της επιδιώξης για σταδιακή ανατροπή τους –συνολική επίλυση, αποχώρηση κατοχικού στρατού, κατοχύρωση θεμελιωδών ελευθεριών.

Ο τ/κ ηγέτης προκύπτει από μια εκλογική διαδικασία, αν θέλει να κερδίσει την πλειοψηφία, θα εκφράσει το κυρίαρχο ρεύμα της κοινότητάς του, θα περάσει μέσα από δύσκολους συσχετισμούς. Μείζον θέμα είναι να προωθεί χειρισμούς που τους αλλάζουν, χειρισμούς ενίοτε δύσκολους και πολύπλοκους, καθώς έχουν παγιωθεί ορισμένες πρακτικές στα 40 χρόνια από την εισβολή. Μερικοί ε/κ προτιμούν μια διαφορετική προσέγγιση καθώς ζητούν ένας τ/κ πολιτικός να λέει ότι θέλουμε εμείς. Στην πράξη αυτό οδηγεί στο να γίνει ένας περιθωριακός πολιτικός που θα τα λέει «καλά», αλλά θα επηρεάζει τους πραγματικούς συσχετισμούς στο 2 ή 3%, πρακτικά στο τίποτα. Τα παραδείγματα είναι γνωστά.

Ξανά στο Ισραήλ. Ο παλαιός αμερικανός ΥΠΕΞ Τ. Μπέικερ αφού έκανε την περίφημη δήλωση στους δύο παίκτες της ειρήνευσης στο μεσανατολικό ότι «όταν δείτε τις συνομιλίες στα σοβαρά, γνωρίζετε σε ποιο τηλέφωνο να με βρείτε», στη συνέχεια άσκησε κριτική σε ισραηλινούς πολιτικούς: «δεν καταλαβαίνετε από αποχρώσεις», τους είπε. Συχνά αυτό παραμένει ερώτημα και στις κυπριακές εξελίξεις. Οι «αποχρώσεις» είναι κρίσιμης σημασίας υπόθεση, εδώ μπορείς να βρεις το προοδευτικό από το συντηρητικό ή το αντιδραστικό στην τ/κ κοινότητα που δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με την ε/κ πολιτική παράδοση. Για παράδειγμα, η συντηρητική πλευρά ανάμεσα στους τ/κ έλαβε μέρος στη τελετή των εγκαινιών του μεγάλου αγάλματος του Αττατούρκ στα κατεχόμενα αμέσως μετά το σημείο ελέγχου του Αγίου Δομετίου, η προοδευτική πλευρά αρνήθηκε να λάβει μέρος. Επέλεξε την ίδια ώρα να λάβει μέρος σε εκδήλωση καταδίκης του εμπρησμού βιβλιοπωλείου στην κατεχόμενη Λευκωσία. Για παράδειγμα, η συντηρητική πλευρά κάνει πλάτες στην εισαγωγή ισλαμικής κουλτούρας από την Τουρκία, η προοδευτική πλευρά αντιδρά και καταγγέλλει την εξέλιξη αυτή ως ξένη στην τ/κ παράδοση.

Σε διάφορες πλευρές η αναζήτηση της αμοιβαία «άριστης» λύσης» καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: αδιέξοδο και συνέχιση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων! Η μάχη ανάμεσα στο «εφικτό» και το «άριστο», οι συσχετισμοί δύναμης, η σύγκρουση των επιχειρημάτων ανάμεσα στις δύο επιδιώξεις θα κρίνει το τελικό αποτέλεσμα. Ο χρόνος παραμένει μια στρατηγικής σημασίας διάσταση στην αξιολόγηση και των δύο απόψεων. Η διάσταση του χρόνου έχει αποκτήσει νέα δυναμική με την ένταξη της νήσου στην ΕΕ, μια αλλαγή στην οποία επένδυσαν τόσο οι ε/κ, όσο και οι τ/κ. Οι ε/κ για να ισχυροποιήσουν τα συστατικά στοιχεία μιας λύσης μαζί με την ΕΕ. Οι τ/κ για να βγουν από την υπανάπτυξη (πολιτική και οικονομική) την οποία τους επέβαλαν το βαθύ κράτος στην Τουρκία και οι ντενκτασικές δυνάμεις ανάμεσα στους τ/κ, και έτσι να έρθουν πιο κοντά στο σύγχρονο κόσμο. Κρίσιμο παραμένει το ποσοστό που έλαβε ο Μ. Ακιντζί στην ψηφοφορία του Απρίλη-60%. Αυτό το ποσοστό ψήφισε (εκτός άλλων) την αποσύνδεση του μέλλοντός των τ/κ από την (παραπαίουσα) υποψηφιότητα της Τουρκίας στην ΕΕ και, έτσι, την ενσωμάτωσή τους στην ΕΕ μαζί με τους ε/κ μέσα από την επίλυση του κυπριακού. Αυτή η αλλαγή είναι κρίσιμης σημασίας εσωτερική ανατροπή στους πολιτικούς συσχετισμούς. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ανεδείχθη ηγέτης των τ/κ ο συνεπής υπέρμαχος της ομοσπονδιακής λύσης, Μ. Ακιντζί. Οι αποχρώσεις έχουν μεγάλη σημασία. Φτάνει να τις διαβάζει κανείς σωστά και να τις μετατρέπει σε πολιτική για την μια και ενωμένη Κύπρο.