Οι πενήντα και η Τουρκία

Από το ηλεκτρονικό αθηναϊκό «Βήμα» (23/2) το ρεπορτάζ: «Στις 21 Φεβρουαρίου συνελήφθησαν από την τουρκική αστυνομία περίπου 50 υψηλόβαθμοι αξιωματικοί, ανάμεσά τους επτά εν ενεργεία στρατιωτικοί, 11 εν αποστρατεία στρατηγοί και πολλοί εν αποστρατεία συνταγματάρχες κ.ά. Κατηγορούνται για συμμετοχή σε συνωμοσία για απόπειρα δολοφονίας το 2003 του τότε προέδρου της Εθνοσυνέλευσης Μ.  Αρίντς… σημερινού αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ερτογάν. Απώτερος στόχος, σύμφωνα με τον εισαγγελέα, ήταν να προκληθεί μεγάλη κοινωνική αναταραχή ώστε να βρουν δικαιολογία οι ένοπλες δυνάμεις να κάνουν πραξικόπημα «για να σωθεί η χώρα». Οι συλληφθέντες παρουσιάζονται ως παρακλάδι της παρακρατικής οργάνωσης «Εργκενεκόν»… Το σχέδιο προέβλεπε δημιουργία κλίματος αποσταθεροποίησης εντός της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιαζόταν τεχνητή κρίση στις σχέσεις με την Ελλάδα με εισβολή στον Έβρο και βομβιστικές επιθέσεις σε τεμένη στην Τουρκία».

Μετά τις συλλήψεις ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Τ. Ερτογάν αρνήθηκε να μιλήσει δημόσια: «Δεν θα ήταν σωστό για μένα να μιλήσω για ένα ζήτημα που χειρίζεται ήδη η Δικαιοσύνη». Ο   Μ. Αρίντς πήρε θέση απολύτως καθαρή: «ούτε στους εφιάλτες μας δεν θα μπορούσαμε να δούμε όσα βλέπουμε να συμβαίνουν σήμερα. Η κατάσταση θα βελτιωθεί όταν αυτοί που δεν λογοδότησαν ποτέ για τις πράξεις τους αρχίσουν να λογοδοτούν».

Αυτές οι εξελίξεις είναι σημαντικές. Αποκαλύπτουν το πόσο δύσκολη, πόσο πολύπλοκη είναι η μετάβαση της Τουρκίας σε μια σχετικά πιο κανονική λειτουργία  της πολυφωνικής δημοκρατίας. Οι δυνάμεις της παλιάς Τουρκίας μετέρχονταν κάθε είδους υπονομευτικών ενεργειών  για να επαναφέρουν τη χώρα στο παλαιότερο στάδιό της στο οποίο  οι στρατηγοί λειτουργούσαν ως οι «πασάδες» μιας sui generis «στρατοδημοκρατίας». Η είδηση που περιγράφεται στα ρεπορτάζ των ΜΜΕ στις 21 Φεβρουαρίου θεωρώ ότι είναι μια σημαντική εξέλιξη. Επιτέλους οι επίδοξοι ανατροπείς της κυβέρνησης, αυτής που εξέλεξε ο τουρκικός λαός, συλλαμβάνονται!  Έως τώρα γινόταν το αντίθετο: οι στρατηγοί όταν πίστευαν ότι ο λαός ψήφιζε λάθος, έκαναν, είτε ανοικτά  πραξικοπήματα (1960, 1971, 1980), είτε επιχειρούσαν έμμεσες ανατροπές της κυβέρνησης με τη βοήθεια δικαστών και έτσι επέβαλλαν τις αναχρονιστικές ιδέες τους με τη δύναμη της στρατιωτικής ισχύος.

Η μέθοδος που επέλεξαν οι στρατηγοί το 2003 και 2004 είχε άμεση σχέση με τις εξελίξεις στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Κύπρος και Έβρος στην πρώτη γραμμή της προβοκάτσιας. Στην υπόθεση «Ερκένεκον» στόχος των στρατηγών ήταν η πολιτική Ερτογάν στο κυπριακό. Τον κατηγόρησαν ότι «ξεπούλησε» τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας με την αποδοχή για συζήτηση του σχεδίου λύσης του κυπριακού που υπέβαλε ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ Κ. Ανάν. Το 2004 μέρος της προβοκάτσιας περιελάμβανε ταραχές στον Έβρο και κάποια σύγκρουση με την Ελλάδα -κάτι ανάλογο επεχείρησε η Τ. Τσιλέρ το 1996 στα Ίμια.

Είναι σημαντικό να αναλυθούν οι τελευταίες εξελίξεις κατά τρόπο ψύχραιμο και ορθολογιστικό. Τα ΜΜΕ στην Ελλάδα και την Κύπρο μιλούν για «κόντρες» ή «διαμάχες» Ερτογάν–στρατού. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η είδηση στην πραγματικότητα αφορά την διεύρυνση της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας στην Τουρκία, αφορά τη διεύρυνση της εξουσίας της πλειοψηφίας πάνω σε άλλες μορφές εξουσίας και τον ταυτόχρονο περιορισμό της στρατιωτικής αυθαιρεσίας.