Όλοι οι καλοί χωράνε;

Ο ηγέτης του κόμματος των Εργατικών Εντ Μίλιμπαντ αντικατέστησε το βουλευτή Τ. Τζόνσον από τη θέση του σκιώδους Υπουργού Οικονομικών στο κομμα του στις 20 Ιανουαρίου 201, αφού υπέβαλε την παραίτησή του για προσωπικούς λόγους. Ο Ε. Μπίλιμπαντ διόρισε ως αντικαταστάτη του τον Εντ Μπολς, που ήταν ένας εκ των αντιπάλων του στον αγώνα για τη διεκδίκηση της ηγεσίας του κόμματος –ο άλλος ήταν ο αδελφός του.

Η είδηση θα μπορούσε να περάσει απαρατήρηση αν δεν αφορούσε θέματα πολιτικής συμπεριφοράς που συνδέονται με πολλά κόμματα και πρακτικές σε άλλες χώρες. Σε άλλες πολιτικές πρακτικές «βαλκανικού τύπου» ο αγώνας για τη διεκδίκηση της ηγεσίας ενός κόμματος ισοδυναμεί με πλήρη εξόντωση του αντιπάλου, συνήθως με εξοβελισμό της πολιτικής παρουσίας του ηττημένου. Ισχύει το ποδοσφαιρικό: ο πρώτος τα παίρνει όλα, ο δεύτερος δεν είναι τίποπα. Σπάνια θα συναντήσεις αναγνώριση ή σεβασμό στην πολυσυλλεκτικότητα ή στην αρχή «όλοι οι καλοί» κάπως χωράνε στο ίδιο τρένο. Έτσι η νικημένος συχνά εξαναγκάζεται να υποταγεί ή να αποχωρήσει. Δεν «δικαιούται» να αποτελεί μια συνιστώσα σε ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα. Οι προσωπικές αντιδικίες επενδυμένες με πολιτική τοξικότητα οδηγούν κατά κανόνα στην αντίποδα της λύσης που επέλεξε ο Ε. Μπίλιμπαντ

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Ας πούμε μόνο το ελλαδικό παράδειγμα της Ν. Μπακογιάννη σε σχέση με τον Α. Σαμαρά. Η νίκη του δεύτερου δεν ήταν ικανή συνθήκη να δώσει κοινή απάντηση στο ζήτημα της επόμενης ημέρας. Η διάσπαση ακολούθησε και η πρώτη δημιούργησε τη «Δημοκρατική Συμμαχία».  Τα κυπριακά παραδείγματα δείχνουν συχνά την ίδια κατάληξη -κυρίως υποταγή ή εξόντωση. Σπάνια το αντίστροφο. Η διαδοχή ή η εκλογή νέου ηγέτη στα κόμματα κατά κανόνα οδηγεί σε αντιπαραθέσεις τέτοιας έντασης που συχνά δυσκολεύουν τη συγκατοίκηση ή εμφανίζουν την αποχώρηση ως «φυσιολογική» λύση. Στην Κύπρο έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε για να  φτάσουμε σε πιο σύγχρονες μορφές του πολιτικού αγώνα. Η πολιτική μας ζωή δεν έχει ιστορικό βάθος, ούτε και επαρκή διασύνδεση με πιο προηγμένες πολιτικά  χώρες. Πρόοδος έχει συντελεστεί αλλά είμαστε ακόμα πίσω.

Το «αντίδοτο» στις πρακτικές του μικροκομματισμού, είτε εκείνων που θεωρούν ότι νίκησαν, είτε εκείνων που έχασαν, είναι τα ανοικτά κόμματα, τα κόμματα που καθιερώνουν ανοικτές διαδικασίες διαλόγου και επιχειρημάτων με στόχο να εκφράζονται τα πολιτικά στελέχη πάνω στα μείζονα θέματα μιας κομματικής και ταυτόχρονα μιας δημόσιας ατζέντας. Τα στελέχη ενός κόμματος να τοποθετούνται πάνω σε κεντρικά ζητήματα και η κοινωνία να εκπαιδευτεί στη δημόσια συζήτηση πολιτικών θέσεων και να κρίνει πάνω σε ότι αποτελεί την ουσία της πολιτικής αντιπαράθεσης. Ποιος διατυπώνει επιχειρήματα, ποιος διακρίνεται για τον ορθολογισμό του, ποιος καθοδηγείται από πολιτική τεκμηρίωση. Η εποχή των «φωτισμένων» πρωτοποριών δεν υπάρχει πλέον. Η εποχή μας ζητά λύσεις για το συγκεκριμένο που να καθοδηγείται από μια ιδεολογική πυξίδα. Μια ρεαλιστική πορεία βασίζεται στη σωστή ανάγνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος και σε σχεδιασμό πάνω στα πραγματικά στοιχεία που συναποτελούν την κατεύθυνση που επιδιώκει να ακολουθήσει μια κοινωνία.