Παιδεία και σχολικές δαπάνες

Πολύ ενδιαφέροντα τα στοιχεία για την εκπαίδευση στην Κύπρο καθώς σύμφωνα με ρεπορτάζ στο ΚΥΠΕ στις 26 Απριλίου «οι δημόσιες δαπάνες της Κύπρου για την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, ήταν το 2011 οι δεύτερες ψηλότερες σε ποσοστό του ΑΕΠ, μετά τη Δανία, μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat, ο μέσος όρος δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση στην ΕΕ ήταν 5,34% και στην Ευρωζώνη 5,02%. Τις ψηλότερες δημόσιες δαπάνες το 2011 διέθεσε η Δανία, όπου έφτασαν το 7,79% του ΑΕΠ, ενώ ακολούθησαν η Κύπρος με 7,18% και η Σουηδία με 6,79%. Τις χαμηλότερες δαπάνες διέθεσαν η Βουλγαρία με 3,60% του ΑΕΠ, η Σλοβακία με 4,0%, και η Ελλάδα με 4,1%.  Αναφορικά με τις επιμέρους βαθμίδες εκπαίδευσης, στην πρωτοβάθμια οι δημόσιες δαπάνες της Κύπρου έφτασαν το 2,38% του ΑΕΠ με μέσο όρο στην ΕΕ 1,69%. Στη δευτεροβάθμια ανήλθαν στο 2,52% με μέσο όρο στην ΕΕ 1,99% και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση 1,14% με μέσο όρο στην ΕΕ 0,86%».

Τα πιο πάνω στοιχεία βεβαιώνουν ότι τα ποσοτικά στοιχείας ενός εκπαιδευτικού συστήματος δεν ταυτίζονται κατ΄ανάγκη με τα ποιοτικά. Η Κύπρος διατηρεί μια θέση στις πρώτες σε σχέση με τα χρήματα που δαπανώνται για την παιδεία, αλλά υστερεί σε βασικά ποιοτικά στοιχεία όταν έρχεται να συγκριθεί με τις ίδιες χώρες σε πλήθος από άλλα εκπαιδευτικά πεδία. Η αντίληψη ότι μόνο με τις αυξημένες δαπάνες λύνεις προβλήματα, δεν ευσταθεί γιατί στο σχολικό πεδίο κυρίαρχη θέση έχει η ποιότητα του προσωπικού, η καλλιέργεια δεξιοτήτων, οι νέες τεχνολογίες, το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου, η εκπαίδευση του εκπαιδευτικού, οι κατευθύνσεις του Υπουργείου Παιδείας κ.ά Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται επαναπροσδιορισμός της σχέσης επένδυση-ποιότητα, νέα ρύθμιση που θα θέτει ποιοτικά  κριτήρια στην ποσοτική λειτουργία της εκπαίδευσης. Χώρες που δίνουν λιγότερα χρήματα στην παιδεία από τον κρατικό προϋπολογισμό τους θεωρούνται διεθνώς «εκπαιδευτικά πρότυπα» και αρκετοί αναζητούν απαντήσεις αναλύοντας αυτές τις εμπειρίες όπως συμβαίνει λ.χ. με την Φινλανδία ή τη Δανία.  Η UNESCO σε έκθεσή της για την κυπριακή παιδεία το 2009 διαπίστωσε έντονη προσκόλληση στον τύπο, γραφειοκρατικές νοοτροπίες, υπερβολικό συγκεντρωτισμό στον εκπαιδευτικό χώρο και ζήτησε πολύ συγκεκριμένες αλλαγές.

Σήμερα τα στοιχεία από την ΕΕ και την κυπριακή εκπαιδευτική εμπειρία λένε ότι χρειάζεται να κινηθούμε γρήγορα και αποτελεσματικά. Μερικά αιτήματα είναι ώριμα από καιρό όπως οι αλλαγές στο σύστημα διορισμών των εκπαιδευτικών στη Μ.Ε., οι αλλαγές στο σύστημα προαγωγών ώστε οι ικανότεροι να αναλαμβάνουν ευθύνες πιο γρήγορα, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών να τεθεί σε πλήρη βάση, η συνεχής επέκταση του ολοήμερου σχολείου, τα σχολικά βιβλία που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες, αξιοποίηση των σχολικών υποδομών σε όλη την Κύπρο για τις ανάγκες της γειτονιάς σε πολιτιστική δράση και άθληση μετά το τέλος του σχολικού ωραρίου, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η συνεπής διασύνδεση Υπουργείου Παιδείας-Πανεπιστημίων για να αξιοποιηθούν καλύτερα έρευνες, πορίσματα και εισηγήσεις των ειδικών.  Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση να παραμείνει ως ένα πρότυπο πολιτικής πράξης που συνδέεται όπως η κίνηση με το ποδήλατο. Μόνο αν προσπαθείς ασταμάτητα, αν το μυαλό, τα πόδια και η θέλησή σου κινούνται, τότε η μεταρρύθμιση εξελίσσεται σε μια διαρκή πρόοδο για την κυπριακή κοινωνία.