Πόλεμος και διεύρυνση
Ο πόλεμος στο Ιράκ έδειξε για μια ακόμα φορά τις κύριες αδυναμίες της Ε.Ε. Ενώ στο οικονομικό πεδίο τα πάει καλά και η πρόοδος είναι εμφανής (ευρώ, ΟΝΕ κ.λπ.), στον τομέα της κοινής δράσης στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, παραμένει πολύ πίσω.
Το ζήτημα σε γενικές γραμμές είναι γνωστό. Ωστόσο, ο πόλεμος στο Ιράκ το έκανε πιο πολύπλοκο.
Πέντε από τις 12 υπό ένταξιν χώρες εμφανίστηκαν με τον πιο προκλητικό τρόπο (παραμονές υπογραφής της επόμενης συνθήκης προσχώρησης, 16 Απρ. 2003) να ταυτίζονται με τις ΗΠΑ στο ζήτημα του Ιράκ, να αγνοούν επιδεικτικά τις προσπάθειες, για κοινές πολιτικές των “15”, και (κυρίως) να προκαλούν αδέξια το Παρίσι και το Βερολίνο. Δεν είναι εύκολο να προβλέψει κανείς την έκβαση αυτού του τελευταίου σημείου. Οι “πέντε” δεν είναι Αγγλία, ούτε καν Ισπανία. Συνδέονται με τα οικονομικά προγράμματα της Ε.Ε., θέλουν να “τρέφονται” με χρήματα Βρυξελλών. Ταυτόχρονα “ψηφίζουν” ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ, και υπονομεύουν την (όποια) κοινή εξωτερική πολιτική μιας οντότητας στην οποία θέλουν να ανήκουν αμέσως μετά τον πόλεμο!
Ο πρόεδρος Σιράκ συναντώντας σε αξιοπιστία τον Ντε Γκωλ, έσωσε την τιμή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά η τιμή δεν σώζει και την πραγματικότητα. Μέσα στο 2003 θα κάνει τα πρώτα του βήματα ο “κοινός ευρωπαϊκός στρατός”. Τι θα γίνει όμως με τους πέντε; Δεν αποκλείεται ειδικά ο πρόεδρος Σιράκ να κάνει κινήσεις που θα “τιμωρήσουν”τις χώρες εκείνες που παίζουν αυτό τον υπόγειο ρόλο. Απλά να καθυστερήσει τις διαδικασίες για τη διεύρυνση (μετά την υπογραφή του Απρίλη) ως ένα μήνυμα για όσους θέλουν να παίζουν σε αυτό το ταμπλό.
Όταν ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Ν. Ράμσφελντ έκανε λόγο για τη “Νέα Ευρώπη” – χώρες της Κ. και Α. Ευρώπης προφανώς είχε υπόψιν του την ομάδα των “πέντε”. Έθεσε τις χώρες της τέως σοβιετικής επιρροής (Νέα Ευρώπη) σε αντιπαράθεση με τις χώρες της Παλαιάς Ευρώπης. Το “παλαιό” παραπέμπει στο γηρασμένο και το “νέο” στις τωρινές συγκυρίες. Αυτό το διαδικό μπλοκ, πιθανώς να ζήσει και μετά τον πόλεμο στο Ιράκ, και εφόσον η Γαλλία το θεωρήσει ως μείζον ζήτημα, να δοκιμάσει τα δικά της σενάρια για να προωθήσει τους δικούς της στόχους (χρήση του veto, ψηφοφορίες, δημοψήφισμα). Ο βασικός στόχος είναι να περάσει το μήνυμα πως η γαλλική αντίληψη για την “κοινή Ευρώπη” δεν ταυτίζεται με το χάος, ή άλλως πως ότι και να συμβαίνει όλα θα παραμένουν ίδια…
Εάν αυτό προωθήσει το Παρίσι, προφανώς το σχέδιο της διεύρυνσης θα υποστεί αλλοιώσεις, το τυπικό μέρος της 1η Μαϊου 2004 θα πάει πιο πίσω.
Είναι όμως, πιθανότερο ο Ζακ Σιράκ να πάρει τις αποφάσεις του σε συντονισμό με τον γερμανό καγκελλάριο Γ. Σρέντερ και αφού ολοκληρωθεί ο πόλεμος στο Ιράκ. Είναι δεδομένα που περιέχουν μεγάλες δόσεις αβεβαιότητας, συγκρούσεις διαφορετικών προτεραιοτήτων τόσο σε σχέση με το μέλλον της ίδιας της Ε.Ε., όσο και με τις σχέσεις Ε.Ε. – ΗΠΑ. Ο ανοικτός έπαινος (21 Μαρτίου 2003) του Ζ. Σιράκ στον προεδρεύοντα της Ε.Ε. Κ. Σημίτη δε ήταν μια κίνηση αβρότητας.
Εμπεριείχε ένα σαφέστερο και θετικό μήνυμα για όσους προσπαθούν στη βάση των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων. Η στρατηγική των ΗΠΑ είναι να αποσυντονίσει το “κοινό πλαίσιο εξέλιξης” των ευρωπαίων μέσα από το “σοκ” και δέος στο Ιράκ. Η Ουάσιγκτον δεν κρύβει τις επιλογές της, τα ερωτήματα αφορούν πρωτίστως τον άξονα Παρισίου – Βερολίνου…