Πού είναι το κλειδί της λύσης;

Το ερώτημα ποιος κρατά το κλειδί της λύσης στο κυπριακό απασχολεί συχνά τη δημόσια συζήτηση. Η συνήθης απάντηση περιέχεται στη φράση «το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην Άγκυρα», και αυτό φαίνεται να κυριαρχεί στη γενικότερη συζήτηση καθώς, είναι λογικό, η χώρα που εισέβαλε στην Κύπρο να έχει και την ευθύνη να λάβει αποφάσεις. Αυτή η άποψη, αν και περιλαμβάνει πτυχές της ουσίας, ήταν και παραμένει μια συντηρητική στάση, που ισοδυναμεί με άρνηση της φύσης της δημιουργικής πολιτικής ως διαδικασίας που οδηγεί σε πρόοδο και αλλαγές.

Ειδικότερα: καθώς ένα κλειδί κρατά η Τουρκία, οι πρωταγωνιστές της ιδέας για ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, «οικοδόμησαν» ένα δεύτερο κλειδί -το ευρωπαϊκό κλειδί της νήσου. Αυτό δείχνει ότι η φοβική διπλωματία και η πολιτική της καταγγελίας έχουν αντίδοτο: τη σχεδιασμένη πολιτική δράση που συμβάλλει στην ανατροπή των συσχετισμών δύναμης! Έτσι, σήμερα, η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, η Τουρκία υποψήφιο μέλος, συνεπώς η Κύπρος κρατά ένα κλειδί για να ξεκλειδώσει ορισμένες εξελίξεις και να σχεδιάσει ένα πολιτικό πλάνο με στόχο την επίλυση. Τα κλειδιά δεν είναι άφθονα, ούτε ο «κλειδαράς» ενδιαφέρεται κάθε μέρα για ενδιάμεσες λύσεις, όπως η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία ή η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας. Το πραγματικό κλειδί κινητοποιεί δυνάμεις, συμμαχίες και ισχύ μόνο για το μείζονα στόχο, την επίλυση μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, την κινητοποίηση της διπλωματίας των διασυνδέσεων για να επιλύονται μεγάλα ευρωπαϊκά προβλήματα.

Είναι μια παλαιά συνήθεια να αποδίδουμε τα αδιέξοδα σε τρίτους, στους ξένους, στους άλλους ως ένα βολικό άλλοθι για όσα δεν μπορούμε να επιτύχουμε με τη δική δράση μας ή για όσα εξελίσσονται με την αδράνειά μας. Πώς έγινε κατορθωτή η ένταξη της νήσου στην ΕΕ; Πώς αποκτήσαμε ένα κλειδί για να αλλάξουμε τα δεδομένα; Αν κατανοούμε τον τρόπο που οδήγησε στην επιτυχία, μπορούμε να κατανοήσουμε και την ανάλογη στρατηγική και στο κυπριακό, όπως αυτή έγινε λ.χ. κατανοητη από τους ιρλανδούς για να επιλύσουν το δικό τους ιστορικό σχίσμα χρησιμοποιώντας ως «κλειδί» το ευνοϊκό περιβάλλον που δημιουργεί η καθημερινή πρακτική της ΕΕ σε ένα κράτος-μέλος.

Ένα τρίτο «κλειδί» βρίσκεται στη Λευκωσία και σε συνδυασμό με το δεύτερο κλειδί υπόσχεται πολύ περισσότερα. Οι ε/κ έχουν κάθε συμφέρον να παίξουν δημιουργικά το ευρωπαϊκό χαρτί σε συνεννόηση με τους τ/κ. Σήμερα τον ηγετικό ρόλο στο ζήτημα αυτό οφείλουν να τον παίξουν όλο όσοι αντιλαμβανονται ότι το μέλλον των τ/κ βρίσκεται στην ΕΕ, σε διασύνδεση με την επίλυση και σε αποσύνδεση με την υποτονική τουρκική υποψηφιότητα. Το κλειδί σε αυτή την πτυχή είναι η αξιοπιστία, η έντιμη συνεννόηση, ώστε η Λευκωσία να γίνει η ηγετική δύναμη η οποία με ιδέες και συνεννοήσεις να φέρει την τ/κ κοινότητα στο δρόμο της «τ/κ άνοιξης». Αυτό σημαίνει κίνητρα και αμοιβαία οφέλη, ικανή να βοηθήσει περισσότερο την κοινή προσπάθεια για επίλυση. Αυτή η συγκυρία προσφέρει μια ακόμα ευκαιρία καθώς η κρίση με το προσφυγικό στην Ευρώπη αναθερμαίνει την ευρωτουρκική σχέση και αυτό επιτρέπει στη Λευκωσία να ασκήσει διπλωματία με περισσότερα μέσα σε διασύνδεση με τις εν εξελίξει συνομιλίες για επίλυση του κυπριακού με περιοχές ειδικότερου ενδιαφέροντος για τα κυπριακά συμφέροντα.

Στη φράση «το κλειδί της λύσης το κρατά η Τουρκία» συναντά κανείς την πολιτική της παραίτησης, της πολιτικής η οποία με την αδράνεια και την αμηχανία της αφήνει τα πράγματα να κυλούν στο χρόνο, να παγιώνονται έτσι τα τετελεσμένα και ο κάθε χρόνος να προσθέτει νέα βάση στο ιστορικό υλικό που κουβαλά η Κύπρος από την εποχή της εισβολής. Ένα κράτος –μέλος της ΕΕ, διαθέτει κλειδιά, μόνο αν διαθέτει αυτοπεποίθηση, αν κατανοεί τη σημασία του να αξιοποιείς τα πλεονεκτήματά σου με αποφασιστικότητα και καθαρή στρατηγική. Το κλειδί ίσως να βρίσκεται στην ανακάλυψη του προφανούς: αν αξιοποιείς τα κλειδιά που εσύ διαθέτεις, οι συμμαχίες, η διεθνής στήριξη, τα επωφελή για όλους τους παίκτες κίνητρα, οδηγούν σε αλλαγή στάσης και σε λύσεις με αξιοποίηση της τέχνης των διασυνδέσεων. Χρειαζόμαστε το κλειδί που οδηγεί στην ανατροπή και την επίλυση. Η ειρήνη και η σταθερότητα χωρίς κατοχικά στρατεύματα, η ανάπτυξη και η πρόοδος, η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, η ενσωμάτωσητη των τ/κ στη ζώνη της σταθερότητας, το φυσικό αέριο, συνιστούν ένα αξιόπιστο, δικό μας «κλειδί» για να πάμε από το περιθώριο στην πρώτη σελίδα του διεθνούς ενδιαφέροντος.