Προεδρικές Εκλογές 2003. Ποιός, με ποιούς, και γιατί;

Το πολιτικό σύστημα στην πατρίδα μας παρουσιάζει έντονα σημεία φθοράς. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες γυρίζουν την πλάτη τους στην πολιτική και τους πολιτικούς. Εκείνοι που αμφισβητούν, αναπτύσσουν και δικούς τους κώδικες διαφορετικής δράσης. Για ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας η πολιτική δεν έχει θέση, και οι πολιτικοί είναι αντικείμενο συστηματικής ειρωνείας. Για πολλούς νέους η πολιτική ταυτίζεται με παλιές, ξεπερασμένες, πρακτικές.

Υπεύθυνοι γι΄αυτά τα φαινόμενα θεωρούνται οι πολιτικοί. Λόγος ξύλινος, στον οποίο κυριαρχούν οι προσωπικές αντιδικίες -κόμματα γερασμένα, με γενικόλογα προγράμματα, που ικανοποιούν όλους, δεν ενοχλούν κανένα. Η υπερκατανάλωση ρητορείας σκεπάζει τα πραγματικά προβλήματα, τις πραγματικές αντιθέσεις. Μέσα σε αυτό το ρευστό τοπίο, σταδιακά διαμορφώνεται ένας νέος τύπος πολίτη. Είναι αυτός που ολοένα και περισσότερο επηρεάζει τις εξελίξεις. Ο νέος τύπος πολίτη έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Zητά επιχειρήματα, αρνείται τη δημαγωγία, εκτιμά τη γνώση, απορρίπτει τη γενικολογία.
2. Θεωρεί πως το πελατειακό σύστημα είναι τροχοπέδη για την πρόοδο της κοινωνίας μας. Δεν πιστεύει πως η ποινικοποίηση του ρουσφετιού θα λύσει οτιδήποτε. Γνωρίζει, πως όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης, θεσμικές αλλαγές για τον περιορισμό του.
3. Ο νέος αυτός τύπος πολίτη, απορρίπτει τις αντιλήψεις εκείνες που θέλουν τα κόμματα να έχουν ως κεντρική επιδίωξη την αρχή “να πάρουμε την εξουσία, τώρα είναι η ώρα για τα δικά μας παιδιά, τα λάφυρα να έρθουν σε εμάς”.
4. Ζητά μια διαφορετική συμπεριφορά από τα δημόσια πρόσωπα. Οι πολίτες αυτοί έχουν μια αυξημένη ευαισθησία, απαιτούν ήθος και διαφάνεια. Ο πολιτικός κρίνεται με πιο αυστηρά μέτρα από τον κοινό πολίτη. Κοιτάξτε γύρω μας. Ουδείς έχει παραιτηθεί για οτιδήποτε, για κανένα θέμα, και για κανένα λόγο. Οι συγκαλύψεις, ο αμοραλισμός, τα παιχνίδια που εξυπηρετούν κατεστημένες διαπλοκές έχουν τον πρώτο λόγο.
5. Ο νέος τύπος πολίτη έχει αυξημένες απαιτήσεις. Επιδιώκει την ανανέωση, τον εκσυγχρονισμό του κοινωνικού πλαισίου. Ζητά αλλαγές, εκτιμά πως οι συγκρούσεις είναι αναγκαίες. Συγκρούεται με την αδιαφάνεια, τις κατεστημένες πρακτικές, με τα συμφέροντα που δεσπόζουν χάρις στα ελαστικά ηθικά κριτήρια, τη μετριότητα, και τη διαφθορά. Χρειάζεται πολιτική ανατροπή απέναντι στη στασιμότητα, και την παρακμή. Εργαλεία για την πολιτική της ανατροπής είναι τα επιχειρήματα, η τεκμηρίωση, η πολιτική του συγκεκριμένου, η πολιτική και κοινωνική κινητοποίηση.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να αναλύσουμε και το ζήτημα “Προεδρικές Εκλογές 2003”. Είναι μια πολύ δυνατή ευκαιρία για να αλλάξει η πατρίδα μας τις πολιτικές της προτεραιότητες. Η Κυβέρνηση Κληρίδη είναι μια ορχήστρα χωρίς μαέστρο. Αποσπασματικές ρυθμίσεις, πολιτικές κατευθύνσεις, προσωπικές στρατηγικές υπουργών, αδυναμία προσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών υποστηρίζει την οικοδόμηση ενός εναλλακτικού συνασπισμού εξουσίας, που να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του 2003. Προγράμματα, πρόσωπο, χρόνος είναι οι τρεις, ενιαίες και αδιαίρετες, προϋποθέσεις για την σοβαρή διαβούλευση. Οι κατευθύνσεις, οι προτεραιότητες έχουν όνομα, είναι πολύ συγκεκριμένες.

Α. Το Κυπριακό και οι συνομιλίες για επίλυσή του. Η συγκυρία είναι μοναδική, (Κυπριακό, συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας, ευρωστρατός, ευρωτουρκικές σχέσεις, ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.)

Κατά συνέπεια σε αυτά πρέπει να έχομε δημιουργικές πρωτοβουλίες, προτάσεις, σχέδια δράσης. Η κλασσική διαχείριση του Κυπριακού -αυτή που εκφράζει και ο Πρόεδρος Κληρίδης- είναι ξεπερασμένη, είναι περιοριστική για αυτό και πρέπει να αλλάξει. “Κυπριακό” είναι όλα τα πιο πάνω θέματα που το περιβάλλον, επενεργούν θετικά ή αρνητικά, δημιουργούν κινητικότητα ή ακινησία.

Η Κύπρος δεν μπορεί να γυρίσει στους πολιτικούς της άρνησης, της καταγγελίας, της περιχαράκωσης. Χρειαζόμαστε νέα ανάλυση, άρα και πρόσωπα που θα την εκπροσωπούν. Οι πολιτικές των διασυνδέσεων (λ.χ. 6 Μαρτίου 1995, Ελσίνκι) προωθούν περισσότερο τα συμφέροντα της πατρίδας μας, οικοδομούν βήμα με βήμα την ένταξη στην Ε.Ε., με ή χωρίς λύση του Κυπριακού. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο (πολιτικά των διασυνδέσεων) μπορούμε να έχουμε πρωτοβουλίες και να δημιουργούμε περισσότερες πιέσεις στην κατοχική δύναμη. Η πολιτική δημαγωγία έφθασε στα ακραία όρια της με τους S300, τη διγλωσσία της Κυβέρνησης Κληρίδη για το Ελσίνκι, και την υπολειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου. Τίποτα στην πολιτική δεν είναι αυτονόητο, και κυρίως τίποτε δεν χαρίζεται. Είναι γι΄αυτό που μέσα από τις Προεδρικές του 2003 μπορεί να στείλουμε ένα διαφορετικό μήνυμα από ότι συνήθως. Η αντίληψη ότι για να χειριστείς το Κυπριακό ή την επίλυση του πρέπει να είσαι σε βαθιά γεράματα είναι μια βαθύτατα αντιδραστική άποψη. Πιστεύουμε πως το αίσθημα ευθύνης δεν πάει στις ηλικίες, αντίθετα όσοι το επικαλούνται απλά κρύβουν τη δική τους πολιτική σύγχυση.

Το 2002-4 θα χρειαστεί να πάρουμε αποφάσεις. Άρα ο νέος Πρόεδρος πρέπει να οικοδομήσει γέφυρες συνεννόησης με όλα τα κόμματα, να μπορεί να έχει σοβαρή επικοινωνία με αρκετά Τουρκοκυπριακά κόμματα, να αξιοποιεί τους πιο ικανούς, είτε τον ψήφισαν, είτε όχι.

Β. Τα ζητήματα του κοινωνικού και πολιτικού μας εκσυγχρονισμού έχουν το 2003 πρώτη θέση στις αξιολογήσεις μας.

• Η θέση της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό χάρτη
• Η κοινωνίας της πληροφορίας, νέο περιβάλλον στους τομείς της εργασίας
• Ο χώρος της παιδείας αποκτά νέες διαστάσεις. Το δικαίωμα στη γνώση και η προσπάθεια σε πολλά επίπεδα για να αντιμετωπίσουμε τον ψηφιακό αναλφαβητισμό.
• Πολιτική για τον πολιτισμό, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού πολυπολιτιστικού χαρακτήρα του
• Φιλελευθεροποιήσεις, στην κατεύθυνση που ορίζει η συμμετοχή μας στην Ε.Ε.
• Συστηματική δράση για ισχυρή, αποκεντρωμένη κοινωνία, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνεται πόλος πραγματικής αποκεντρωμένης πολιτικής.
• Ο ρόλος του συνδικαλιστικού κινήματος είναι ολοένα και πιο σημαντικός. Οι αμυντικές συμπεριφορές του δεν λύνουν προβλήματα, χρειάζεται προσαρμογή του στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο.
• Η ποιότητα ζωής, ένα κράτος με οικολογικές ευαισθησίες είναι θέματα με πιο απαιτητικό χαρακτήρα.
• Ως σοσιαλιστικό κόμμα αγωνιζόμαστε για την ισότητα ευκαιριών, να έχουν οι πολίτες τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους. Ταυτόχρονα λέμε όχι στην ισοπεδωτική μεταχείριση, την ηγετοκρατία, και στα συστήματα ανέλιξης που βασίζονται στην και την ιεραρχία της ακινησίας. Υποστηρίζουμε την πρόοδο με βάση την αξία, τα προσόντα, το ταλέντο. Επιδιώκουμε οι νέοι να έχουν διαφορετικές προοπτικές. Και η Κύπρος να δώσει ευκαιρίες στην πρωτοτυπία, τη φαντασία, την αυτενέργεια.

Αυτές είναι ορισμένες μόνο κατευθύνσεις, δείγματα γραφής για τη δική μας προσέγγιση στα πράγματα. Θέλω με κάθε σαφήνεια να τονίσω πως η δημιουργία αυτού του προοδευτικού, εκσυγχρονιστικού κινήματος δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Παραδοσιακές πρακτικές, καχυποψίες, λάθη σε καθοριστικής σημασίας στιγμές, έχουν δημιουργήσει κλίμα αβεβαιότητας για τους στόχους ενός εκάστοτε κόμματος. Το ΚΙΣΟΣ στο βαθμό που του αναλογεί θα πάρει πρωτοβουλίες για μια διαφορετική ατμόσφαιρα, αυτή που θα επιτρέψει την πιο θετική πολιτική συνεργασία. Οι δυνάμεις του Κέντρου, της Κεντροαριστεράς, και της παραδοσιακής αριστεράς μπορούν, μέσα από δημιουργικό διάλογο, να φτάσουν σε ένα αποδεκτό πλαίσιο δράσης.

Έτσι, το 2003, θα έχουμε στην Κύπρο ότι συμβαίνει στον Ευρωπαϊκό χώρο. Οι δύο, βασικές πολιτικές απόψεις για την εξέλιξη της κοινωνίας μας (κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς) να δοκιμάσουν την αξιοπιστία των προτάσεων τους. Με επιχειρήματα, με θέσεις, με καθαρές λύσεις στα μεγάλα προβλήματα που προκύπτουν από την ένταξη της πατρίδας μας στην Ε.Ε. το 2004-5.

Το πλαίσιο της ένταξης στην Ε.Ε. ορίζει και την έκταση και την ένταση των αλλαγών που πρέπει να γίνουν. Άρα και τη δυνατότητα των δύο, κυρίαρχων προτάσεων (κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς) να πείσουν για τον διαχειριστικό πραγματισμό τους, στις υπαρκτές πραγματικότητες του σήμερα. Ταυτόχρονα να αναδείξουν το πλαίσιο μέσα στο σωστό που θα βαδίσουν οι κύπριοι πολίτες πολύ σύντομα: ανοικτά σύνορα, νέα κέντρα εξουσίας (τηλεόραση, ηλεκτρονικό εμπόριο, ηλ.ταχυδρομείο, τράπεζες δεδομένων, Πανεπιστήμια, Κόμματα, Συνδικάτα κλπ). Το πλαίσιο εξέλιξης των νέων κέντρων εξουσίας, με νέα ισορροπία ανάμεσα τους, θα είναι το πρώτο πρόσωπο δημοκρατίας για τις επόμενες δεκαετίες.

Θέλουμε ένα κράτος-στρατηγείο. Ταυτόχρονα στηρίζουμε θεσμούς αποκέντρωσης, αυτοδιαχείρισης, κινήσεις πολιτών πάνω σε άμεσα ή επιμέρους ζητήματα, οργανώσεις με ειδικές ευαισθησίες.

Αυτά θα γίνουν πιο αποτελεσματικά εάν τα κόμματα κατανοήσουν πως ο ασφυκτικός έλεγχος κάθε κοινωνικής δράσης (από τις μαθητικές εκλογές έως τον αθλητισμό) είναι ένας πολιτικός αναχρονισμός από τον οποίο ζημιώνουν μόνο τα ίδια.

Χρειαζόμαστε κόμματα-οργανωτές ελεύθερων πρωτοβουλιών, που θα κερδίσουν ποιότητα εάν θέτουν τα πλαίσια και οι πολίτες έχουν τον πρώτο λόγο.

Είναι γνωστό σε όλους πως η πολιτική των συμμαχιών στην Κύπρο έχει παρουσιάσει κατά καιρούς τις πιο πιθανές και τις πιο απίθανες συνεργασίες. Το 2003 επειδή έχει περισσότερες απαιτήσεις, μπορεί και πρέπει να είναι διαφορετικό. Μπορούμε να τολμήσουμε στα δύσκολα. Με αισιοδοξία που να πηγάζει από τη γνώση, την συστηματική προσπάθεια, και τις δυνατότητες του νέου προέδρου της Δημοκρατίας να καθοδηγήσει τις εξελίξεις.