Προεδρικές και Κυπριακό

Το προεκλογικό σκηνικό έχει ορισμένα στοιχεία μοναδικής αξίας. Ο πρόεδρος Κληρίδης έδωσε στήριξη στον Ρ. Ντενκτάς, (22/1/03) αυτός το ανταπέδωσε. Προφανώς και οι δύο θέλησαν πάνω απ’ όλα να στηρίξουν τον εαυτό τους. Είναι τα τελευταία χαρτιά τους μπροστά σε ένα πλήθος από στοιχεία που δεν είναι σε θέση να ελέγξουν.

Ο Αλ. Μαρκίδης αισθάνεται πως το “πλαίσιο της Κοπεγχάγης” του έδωσε πόντους, αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να εκτεθείς στον προεκλογικό στίβο. Προεδρικός υποψήφιος σημαίνει πολύ περισσότερα και για πολύ χρόνο (θέσεις, άρθρα, ιδέες, ιδεολογία, εσωτερική πολιτική κλπ.). Σήμερα ο Αλ. Μαρκίδης – ο πολιτικός της σύγχρονης διαπραγμάτευσης, όπως αυτοχαρακτηρίζεται – έχει μαζί του τους βουλευτές του ΔΗΣΥ, εκείνους που ήταν έτοιμοι να στείλουν επιστολή στον Γ. Κληρίδη στην Κοπεγχάγη να μην υπογράψει το “επάρατο”, ντοκουμέντο. Στο συνολικό επίπεδο, το Κυπριακό και οι λεπτές ευαισθησίες γύρω από αυτό, θα ρυθμίσουν εν πολλοίς την τελική έκβαση των εκλογών. Οι μεγάλοι “μονομάχοι” δηλαδή να πείσουν πως είναι σε θέση να χειριστούν με ευελιξία και θέληση τα τελικά στάδια μιας λύσης στο Κυπριακό. Έτσι θα έχουν τον πρώτο λόγο στις εκλογές, γιατί η συγκυρία απαιτεί αυτό.

Ένας “ιστορικός συμβιβασμός” στο Κυπριακό απαιτεί κοινή γνώμη που να έχει τεκμηριωμένη αντίληψη για το τι επιδιώκουμε, πώς μπορούμε να προχωρήσουμε, και εώς πού να συμβιβαστούμε. Ο πρόεδρος Κληρίδης και ο ΔΗΣΥ είναι στην εξουσία 10 χρόνια. Πώς διαμόρφωσαν τις ισορροπίες στο εσωτερικό μέτωπο; Ποιές συμμαχίες οικοδόμησαν ώστε ένα ευρύ φάσμα δυνάμεων να στηρίξει μια τέτοια πορεία; Αντιθέτως: έπαιξαν τα πιο αντιφατικά παιγνίδια (λ.χ. S300), έπαιξαν με τις γνωστές – και ως ένα βαθμό κατανοητές – αντιφάσεις στον ΔΗΣΥ (λ.χ. στάση Ν. Αναστασιάδη στο Συνέδριο του ΔΗΣΥ για τα σχολικά βιβλία ιστορίας), και επέβαλαν στο ΡΙΚ τα ισοζύγια της φθηνής ρητορείας υπέρ των τακτικών κινήσεων Αναστασιάδη (όχι υπέρ των ισοζυγίων στο Κυπριακό). Ένας βιώσιμος συμβιβασμός στο Κυπριακό είναι σοβαρή υπόθεση για να αφεθεί σε εκείνους που χρησιμοποιούν το Κυπριακό για την κομματική τους επικράτηση.

“Κυπριακό” δεν είναι μόνο οι συναντήσεις για το σχέδιο Ανάν. Κυπριακό είναι και οι συσχετισμοί ανάμεσα στο εσωτερικό μέτωπο, οι επιλογές που θα στηρίζουν τα πολιτικά υποκείμενα ενός ιστορικού συμβιβασμού. Χωρίς να παραγνωρίζεται η συμβολή ενός κόμματος της αντιπολίτευσης, το θέμα αυτό είναι πρωτίστως ζήτημα της κυβερνητικής δράσης. Είναι αυτή που για μια 10ετία ζητούσε λάφυρα για τους δικούς της οπαδούς (εξυπηρετήσεις, πελατειακό κράτος) αλλά όταν έρχεται η εκλογική περίοδος θυμάται το “γενικό καλό”, τη “συναίνεση”, τις “οικουμενικές” κυβερνήσεις.

Αυτή η κατάσταση πραγμάτων είναι αδιέξοδη. Είναι ανάποδη πολιτική επειδή έχει αντιφατικές προτεραιότητες σε σχέση με ότι ονομάζεται υπεύθυνη σκέψη, ευρεία αντίληψη στα πράγματα, βλέμμα σε αυτά που έρχονται. Έτσι αντί η προεκλογική εκστρατεία να πηγαίνει πίσω (διαρκείς αναφορές στην Κοπεγχάγη), είναι σημαντικό να κινηθεί πάνω στις ράγες του ορθολογισμού, όσων υπάρχουν μπροστά μας και πως να τα αντιμετωπίσουμε.

Είναι μια μάλλον ιδιοτελής σκέψη, η ανάλυση εκείνη που διαχωρίζει τους χειρισμούς στο κυπριακό, από το σύνολο μιας πολιτικής πρακτικής. Έχει, ασφαλώς, μέγιστη σημασία ένας χειρισμός, στην Κοπεγχάγη, αλλά έχει και την ειδική σημασία του ο μονοκομματισμός, η απουσία κουλτούρας συνεννόησης, η πολύχρονη απουσία σοβαρής “βόρειας πολιτικής”, το εκπαιδευτικό σύστημα που βλέπει σε παλαιές εποχές, ο λαϊκός διχασμός σε 51 – 49% όπως αυτός διεγράφει το 1998.

Οι συνολικές πολιτικές είναι οι σύγχρονες αντιλήψεις γιατί είναι σε θέση να δουλέψουν συστηματικά για το μέλλον της Κύπρου. Ένα παράδειγμα τεκμηριώνει όσα έγραψα πιο πάνω. Στο “Σχέδιο Ανάν”, όλα θα τρέξουν με την υπογραφή (;) μιας λύσης. Θα μπορούσε η Ε/Κ πλευρά να αναδείξει από τώρα ως μείζονα ζητήματα ορισμένα κομμάτια του Σχεδίου που οικοδομούν τη λύση, που προετοιμάζουν τους πολίτες, και το κλίμα για μια νέα πολιτική ατμόσφαιρα. Η “Επιτροπή Συμφιλίωσης” είναι αποδεκτή και είναι στο Σχέδιο Ανάν. Μπορεί να “αυτονομηθεί”, ακριβώς για να είναι πιο παραγωγική μέσα στις διαδικασίες επίλυσης, να παίξει έναν πιο παραγωγικό ρόλο τώρα. Να δεσμεύει πολιτικές, διαθέσεις, ισορροπίες, εξελίξεις. Το ανάλογο “πρότυπο” Μαντέλα στη Ν. Αφρική μπορεί να αξιοποιηθεί στην Κύπρο, στα δικά μας δεδομένα ώστε μια “Επιτροπή Σοφών” μα εργασθεί προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν είναι αρκετό το πλαίσιο Ανάν να δηλώνει επιθυμίες. Είναι ευθύνη των κυπριακών πολιτικών δυνάμεων, να πάρουν πρωτοβουλίες από μόνες τους, να κινηθούν πέρα από τις συναντήσεις με τον ΟΗΕ, να πείσουν μέσα και έξω πως ορίζουν τα πλαίσια των αλλαγών.