Πτήση κορυφής Λευκωσία-Βάρνα!
Στις 26 Μαρτίου στη Βάρνα όλα τα ζητήματα που συνδέονται με τις ευρωτουρκικές σχέσεις τίθενται επί τάπητος: προσφυγικό, τρομοκρατία, παραβιάσεις του κράτος δικαίου στην Τουρκία, νέα Τελωνειακή Ένωση, κατάργηση βίζας για τούρκους πολίτες. Η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ (Γιούνκερ, Τουσκ, Μογκερίνι) και Τουρκίας (Ερντογάν, Τσαβούσογλου) καλείται να οριστικοποίησεις αποφάσεις και να θέσει στάδια για την εφαρμογή όσων συμφωνηθούν.
Ισχυρά κράτη μέλη θέλουν ανοικτή γέφυρα συνεννόησης με την Άγκυρα για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Η Τουρκία είναι αναγκαία για την ΕΕ και η ΕΕ αναγκαία για την Τουρκία. Κοινά συμφέροντα, συνεργασία στη μάχη κατά της τρομοκρατίας, η ανατολική Τουρκία ανάχωμα στις προσφυγικές ροές, σημαντικές εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στις δύο πλευρές, μεγάλη τουρκική αγορά για τα ευρωπαϊκά προϊόντα, πίεση από τους τούρκους επιχειρηματίες για πρόσδεση στην ΕΕ καθώς η ΕΕ είναι ο πρώτος εμπορικός εταίρος.
Κεντρικό ζήτημα στην ατζέντα της Συνόδου στις 26 Μαρτίου συνδέεται με το ερώτημα: τώρα τι γίνεται; Η πλήρης ένταξη, όπως συμφωνήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2005, με διαδικασία ανοικτού τέλους, δεν προχωρά. Χρειάζεται μια νεα φόρμουλα, μια νέα μορφή συνεργασίας, αυτή που θα αντικαταστήσει εκείνην της 3ης Οκτωβρίου 2005.
Ο Ε. Μακρόν εισηγείται τη φόρμουλα μιας «Εταιρική Σχέσης» που θα «αγκιστρώνει» την Τουρκία στο δυτικό προορισμό. Είναι αυτό μια λύση; Γίνεται αποδεκτή από τα δύο μέρη;
Μέσα σε αυτό το μομέντουμ η Κύπρος έχει κάθε συμφέρον να θέσει το κυπριακό σε αυτήν την ατζέντα, τι διεκδικεί, τι ζητά σε σχέση με τα δικά της κρίσιμης σημασίας συμφέροντα. Πώς θα επιτύχει το μάξιμουμ; Με καταγγελίες ή με επεξεργασμένη στρατηγική; Με αρνήσεις ή με προτάσεις; Θεωρώ ότι η Λευκωσία χωρίς να προετοιμάσει το έδαφος για ουσιαστικές συνομιλίες για την επίλυση του κυπριακού και χωρίς να αναπτύξει δυνατότητες να φτάσουμε κάπου, θα εξαντλήσει τα όριά τους στον καταγγελτικό λόγο και εξ αυτού θα μείνει στο περιθώριο κάθε εξέλιξης. Μια πολιτική που εμποδίζει σημαντικά ευρωπαϊκά συμφέροντα στην περιοχή δεν έχει περιθώρια να περάσει γιατί προτάσσει το «μερικό» και αγνοεί το «γενικό». Το σημαντικό βρίσκεται στο «γενικό», αυτό κινητοποιεί δυνάμεις, συμφέρει σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, πρώτα και κύρια στην Κύπρο.
Επιτυχημένη στρατηγική είναι εκείνη που παράγει ωφέλη για περισσότερους του ενός παίκτες, που θα κινητοποιήσει την ΕΕ για να στηρίξει μεγάλες αποφάσεις, αυτές που οικοδομούν νέο κλίμα σταθερότητας και συνεργασίας στην περιοχή μας. Επίλυση του κυπριακού με αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου ή μη επίλυση, με εμβάθυνση της διχοτόμησης και συνεχείς εντάσεις γύρω από την Κύπρο.
Οι εξελίξεις μπορούν να γίνουν ταυτόχρονα, μέσα στον Μάρτιο με παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Μ. Ακιντζί με τη συμβολή ειδικών απεσταλμένων. Ο ΟΗΕ έθεσε το ζήτημα μέσα σε ένα χρήσιμο χρονικό σημείο. Ο προσεχής Ιούνιος αποτελεί το κλειδί για να ολοκληρωθεί ο κύκλος της αναζήτησης λύσης με βάση το υλικό που υιοθετεί ο ΓΓ του ΟΗΕ.
Συνεπώς η Λευκωσία, αν επιθυμεί να γίνει παίκτης στην ευρωπαϊκή σκακιέρα μπορεί να «μετέχει» στη Σύνοδο της Βάρνας λαμβάνοντας αποφάσεις μέσα στις προσεχείς ημέρες, έτσι που σε ένα μέρος της ατζέντας να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η επανεκκίνηση της διαπραγμευτικής διαδικασίας, η θέληση για συμβιβαστικές συμπεριφορές που θα οδηγούν στην καλύτερη Κύπρο, αποτελεί το κλειδί για να αλλάξουμε την πορεία μας. Ο χρόνος μέχρι τον Ιούνιο είναι κρίσιμος, μόνο αν τον θέσουμε στην υπηρεσία μιας πολιτικής που οδηγεί στη διαφορετική Κύπρο.
Πολλή συζήτηση γίνεται εσχάτως γύρω από τις λέξεις σταθερότητα και συνέργειες στην περιοχή. Θεωρώ ότι η Κύπρος μπορεί να γίνει παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή μόνο αν εξελιχθεί σε κανονικό κράτος. Αλλιώς, το να ισχυριζόμαστε ότι η Κύπρος είναι παράγοντας σταθερότητας με την μισή Κύπρο κάτω από στρατιωτική κατοχή, αποτελεί μια επιπόλαιη ανάγνωση των πραγμάτων. Ούτε η Ιρλανδία πριν λίγα χρόνια μπορούσε να ισχυριστεί ότι συνιστά έναν παράγοντα σταθερότητας, ούτε γειτονικές μας χώρες που εμπλέκονται σε περιπέτειες. Χώρες με πραγματικές διενέξεις συνιστούν παράγοντες αποσταθεροποίησης και δημιουργίας νέων περιφερειακών προβλημάτων.
Χρειάζεται πολιτική απόφαση για το πού θέλουμε να πάμε. Η αίσθηση ότι θα πάμε στην ΕΕ γιατί είναι ένας άλλος ΟΗΕ είναι άστοχη. Δεν συμβαίνει αυτό. Ο ΟΗΕ είναι ο φυσικός χώρος για καταγγελίες. Η ΕΕ είναι ο φυσικός χώρος για συλλογική κινητοποίηση, για επίλυση προβλημάτων, για πολιτικές αποφάσεις οι οποίες στηρίζουν εθνικά και κοινοτικά συμφέροντα.
Λάρκος Λάρκου