Σχέδια Α, Β, Γ…

Είναι δυνατόν τα άστρα που οδηγούν στη σιωπηλή διχοτόμηση να συναντηθούν; Πλέον, μετά το ναυάγιο στις 7 Ιουλίου δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς τίποτα. Θυμίζω ότι ο Ρ. Ντενκτάς έκανε αυτή την άποψη, κυρίαρχη πολιτική διεκδίκηση-ώθησε στην ανακήρυξη τ/κ «κράτους», καλλιέργησε όσο περνούσε από το χέρι του αυτή την νοοτροπία. Στα χρόνια του ντενκτασισμού, κανένα ε/κ κόμμα, ή κανένας πολιτικός φορέας δεν μίλησε υπέρ αυτής της γραμμής. Ο Ρ. Ντενκτάς και οι Ετσεβίτ στην Τουρκία πίστευαν ότι «το κυπριακό λύθηκε το 1974», ενώ τα ε/κ κόμματα υπερθεμάτιζαν για λύση βασισμένη στους παραμέτρους που έθετε ο ΟΗΕ.
Πολλά άλλαξαν στην ε/κ κοινωνία κατά και μετά το 2004. Ο τότε πρόεδρος της Κύπρου δημοσίως ταύτισε τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων ως «δεύτερη καλύτερη λύση», ενώ το κλίμα σύγχυσης που καλλιέργησε επέτρεψε να ακούγονται καθαρά φωνές υπέρ της συντήρησης του σημερινού status quo με πρόσχημα τη μάχη για την υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατία- θεωρητικά αυτής του 1960, πρακτικά αυτής του 1964.
Την ίδια περίοδο η τ/κ κοινότητα ακολούθησε αντίθετη πορεία. Με το πολιτικό τέλος του Ντενκτάς  το 2003,  ανεδείχθη μια νέα, πλειοψηφική, δυναμική υπέρ της λύσης με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Έτσι τόσο ο Μ. Ταλάτ, όσο και ο Μ. Ακιντζί άλλαξαν την ατζέντα και προσπάθησαν να φέρουν λύση βασισμένη στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Ο Μ. Ταλάτ με τον Δ. Χριστόφια από το 2008 μέχρι το 2010 και ο Μ. Ακιντζί με τον Ν. Αναστασιάδη από τον Μάιο του 2015 μέχρι τις 7 Ιουλίου 2017.

Σύμφωνα με δηλώσεις του Τ. Ερτογάν που ακολούθησαν την κατάρρευση της προσπάθειας στο Κρανς Μοντάνα, «η Τουρκία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια ως εγγυήτρια δύναμη για δίκαιη, περιεκτική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Μαζί με την «τδβκ», τόσο στο σχέδιο Ανάν όσο και στην τελευταία διαδικασία όπως υποσχέθηκα ήμασταν ένα βήμα μπροστά αλλά παρόλες τις προσπάθειές μας η Διάσκεψη για το Κυπριακό που ξεκίνησε στις 28 Ιουνίου κατέληξε χωρίς αποτέλεσμα. Οι αφιλοκερδείς προσπάθειες, οι ειλικρινείς και μετριοπαθείς κινήσεις της Τουρκίας δεν είχαν ανταπόκριση.

Η αλήθεια είναι ότι αισθανόμαστε μεγάλη λύπη. Η εικόνα αυτή που φτάσαμε έπειτα από τις μεγάλες προσπάθειες έχει αποκαλύψει ότι είναι αδύνατο να βρεθεί λύση στο Κυπριακό εντός των παραμέτρων του ΟΗΕ. Πλέον δεν υπάρχει νόημα να επιμένουμε σε αυτές τις παραμέτρους.

Η Τουρκία  ωστόσο και πάλι θα συνεχίσει να συνεχίσει να συμβάλλει στη λύση του Κυπριακού με διαφορετικές παραμέτρους. Αναμένουμε την ίδια στάση από όλες τις πλευρές. Σε περίπτωση που δεν γίνει, αναμφίβολα θα αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το σχέδιο Β και το σχέδιο Γ. Οπωσδήποτε θα γίνουν οι απαραίτητες αξιολογήσεις σε αυτό το θέμα και θα ανακοινώσουμε το αποτέλεσμα στους συνομιλητές μας και την κοινή γνώμη».

Δεν γνωρίζω εάν πράγματι η Τουρκία έχει σχεδιάζει διάφορα εναλλακτικά πλάνα. Εάν αυτό ισχύει, αυτό θα έπρεπε να οδηγήσει σε συναγερμό την ε/κ πολιτική ηγεσία με κύριο στόχο να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη. Μια τέτοια πιθανότητα οδηγεί στη μονιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και σε βάθος χρόνου στη  νομική τους δικαιολόγηση από διάφορες χώρες. Τα σενάρια τύπου Ταϊβάν φαίνονται ως τα επικρατέστερα ως τμήμα της πιθανής προώθησης «σχεδίων Β, Γ», καθώς συνδυάζουν μια de facto κατάσταση σε μια διπλωματική προσπάθεια από την Άγκυρα για άρση της καλούμενης «απομόνωσης των τ/κ» και στην απόκτηση μιας ιδιότυπης (sui generis) νομικής έκφρασης.  Μπορεί να αποτραπέί ένα τέτοιο σενάριο; Λέω ότι μπορεί κάτω από τρεις προϋποθέσεις:
Α. Ανάληψη πρωτοβουλίας από την ε/κ ηγεσία με στόχο την αναζωογόνηση της διαδικασίας, με το υλικό που παρήχθη στο Κρανς Μοντάνα μαζί με μερικές αλλαγές στα θέματα που εντάσσονται στο κεφάλαιο της  ασφάλειας.

Β. Ο προσεχής Σεπτέμβρη θα φέρει στη Νέα Υόρκη όλους τους παίκτες στα πλαίσια της ΓΣ του ΟΗΕ. Αυτό συνιστά μια καλή ευκαιρία, ίσως την τελευταία, που να περιλαμβάνει το προς αναζήτηση συμφωνίας υλικό μέσα από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ περί ομοσπονδιακής λύσης. Τίποτα δεν θα γίνει τον Σεπτέμβρη εάν η μάχη για την επίρριψη ευθυνών συνεχιστεί όπως συμβαίνει τώρα και εάν ο κάθε πολιτικός ηγέτης βλέπει τις εξελίξεις μέσα από το φακό της προσωπικής δικαίωσης.
Γ. Ο χρόνος είναι πλέον αδυσώπητος σε ότι ονομάζουμε λύση στηριγμένη στα πλαίσια που η ε/κ ηγεσία έχει αποδεχθεί από το 1977 μέχρι σήμερα. Χρειάζονται πρωτοβουλίες και ισχυρή πολιτική βούληση. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, οι δύο κοινότητες οδηγούνται σε περισσότερες αποστάσεις, η εμπιστοσύνη σε κάτι καλύτερο μειώνεται, οι κίνδυνοι για μονιμοποίηση της διχοτόμησης είναι πλέον πέρα από ορατοί. Πλέον, κάθε ημέρα απραξίας σημαίνει ένα έτος απραξίας.

Λάρκος Λάρκου