Στό σκάκι με τις εγγυήσεις
Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες γύρω από τη συνάντηση Χριστόφια – Έρογλου για το θέμα των εγγυήσεων στις 10 Δεκεμβρίου 2010, φέρουν το δεύτερο να επιμένει σε τρία κύρια σημεία: στη διατήρηση των εγγυήσεων της Τουρκίας κατά το πρότυπο των Συμφωνιών του 1960, τη σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και την τελική παραμονή ελληνικού και τουρκικού αποσπάσματος στις αναλογίες της Ζυρίχης. Οι θέσεις Έρογλου δεν αποτελούν έκπληξη. Είναι μια βασική θέση όλης της τ/κ πολιτικής ηγεσίας, κάθε πολιτικού χρώματος.
Η απάντηση στο πολύπλοκο αυτό ζήτημα δεν είναι εύκολη γιατί διασυνδέονται σε ένα πακέτο η ιστορία, οι συσχετισμοί δύναμης, η ψυχολογία, τα διαφορετικά συμφέροντα, το γόητρο, το μέλλον. Εκτιμώ ότι η ρεαλιστική απάντηση που μπορεί να θέσει τις βάσεις για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες και να τύχει ευρείας αποδοχής βρίσκεται στη διαμόρφωση μια νέας λύσης με τη συμμετοχή της ΕΕ σε αυτή. Η απάντηση μπορεί να προκύψει με συστηματική εργασία, με σοβαρή μελέτη επί των κειμένων, με την άσκηση πειθούς από τη Λευκωσία προς την ΕΕ ώστε οι Βρυξέλλες να συμβάλουν στη διατύπωση μια νέας φόρμουλας αποδεκτής τόσο από τους ε/κ όσο και από τους τ/κ. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το κυπριακό σύστημα εγγυήσεως είναι μια sui generis υπόθεση και ως τέτοια χρειάζεται την ειδική παρουσία της ΕΕ στη νέα δομή ασφαλείας που αφορά την επίλυση ενός ευρωπαϊκού προβλήματος και συνδέεται με την ομαλοποίηση της πολιτικής κατάστασης στην Α. Μεσόγειο. Η συμφωνία του 1960 συν η ευρωπαϊκή εγγύηση μπορεί να δώσει την κατεύθυνση που οδηγεί στην πρόοδο. Αυτή η υπόθεση δεν αφορά μια συνήθη διαδικασία στο τραπέζι των διακοινοτικών συνομιλών γιατί οι πιθανότητες να προχωρήσει είναι ελάχιστες όπως έχει δείξει η εμπειρία. Θα εγκλωβιστεί στις παραδοσιακές δεσμεύσεις της τ/κ πλευράς. Το κλειδί βρίσκεται στη διαβούλευση της Κυπριακής Κυβέρνησης με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έτσι που η ίδια η ΕΕ να αποδεκτεί την ιδέα για μια νέα φόρμουλα και στη συνέχεια να πείσει την Τουρκία να την αποδεχτεί στα πλαίσια του διαλόγου ΕΕ-Τουρκίας. Μια σειρά από παραδείγματα που υπηρετούσαν ευρύτερα ευρωπαϊκά συμφέροντα και που οδήγησαν στην ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, πείθουν ότι με εφικτές εισηγήσεις και διπλωματική κινητοποίηση μπορούμε την επιτύχουμε την αλλαγή.
Μια φόρμουλα «1960 συν ΕΕ», δεν μπορεί να αγνοεί το ευρύτερο ευρωτουρκικό πλαίσιο και την προοπτική στις σχεσεις των δύο πλευρών. Είναι σημαντικό η Κύπρος να θέσει στο τραπέζι της διαβούλευσης την άποψη ότι στον επίλογο της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας όπως αυτός συμφωνήθηκε ανάμεσα στα δύο μέρη στις 3 Οκτωβρίου του 2005 οι εγγυήσεις του 1960 να τερματιστούν κάτω από την πολιτική αιγίδα που παρέχει στα μέρη η ΕΕ. Τα κείμενα του 2005 – που τέθηκαν σε ισχύ με τη σύμφωνη γνώμη της Κύπρου- αποτελούν μια συνεπή βάση που μπορεί να τύχει της αναλογης αξιοποίησης.