Τα κλειδιά στα χέρια Γκουτέρες

Ο Α. Γκουτέρες απέδειξε ότι γνωρίζει καλά το παιχνίδι της πολιτικής. Ως γνώστης, πλέον, προσώπων και πραγμάτων γύρω από το κυπριακό, έκανε τρεις σημαντικές κινήσεις μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

1. Απέτρεψε τον ειδική αντιπρόσωπό του Τζέιν Χολ Λούτ από το να λάβει μέρος στη συνάντηση της 9ης Αυγούστου ανάμεσα στους Ν. Αναστασιάδη και Μ. Ακιντζί. Γι’ αυτό πήρε τηλέφωνο τους δύο ηγέτες και τους ευχήθηκε «καλή επιτυχία».

2. Το ΣΑ του ΟΗΕ αξιοποίησε την ευκαιρία που του προσέφερε η διαδικασία της ανανέωσης της θητείας της ΟΥΝΦΥΚΥΠ για να στείλει ένα πολύ καθαρό μήνυμα σε κάθε ενδιαφερόμενο. Ότι δηλαδή το Σώμα στηρίζει τις προσπάθειες των αξιωματούχων του ΟΗΕ μόνο στο πλαίσιο υλοποίησης των ψηφισμάτων που έχει υιοθετήσει για λύση δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα.

3. Ο ίδιος ο ΓΓ αποφάσισε να συνομιλήσει με τους δύο ηγέτες στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο που παρέχει σε αυτόν η ταυτόχρονη παρουσία τους στη Νέα Υόρκη τον τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.

Οι τρεις αυτές κινήσεις δείχνουν ότι έλαβε ορισμένες αποφάσεις και φαίνεται ότι είναι αποφασισμένος να παίξει το τελευταίο χαρτί του ΟΗΕ στη διαχείριση του κυπριακού. Τρεις παράγοντες τον ώθησαν στη διαφοροποίηση της προσεγγισής του. Πρώτο, η αυξανόμενη ένταση στην περιοχή με την ανοικτη παραβίαση της κυπριακής ΑΟΖ από τουρκικά ερευνητικά σκάφη, και η αβεβαιότητα γύρω από πιθανές περενέργειες στην ευρύτερη περιοχή. Δεύτερο, ως καλός πολιτικός έθεσε όρους: πρώτα συνομιλίες ανάμεσα στους δύο ηγέτες, πρώτα να γεφυρώσουν τις αποστάσεις, και αν αυτο συμβεί τότε θα ακολουθούσε η δική του παρέμβαση. Τρίτο, ως καλός διπλωμάτης διαφοροποίησε την προσέγγισή του βλέποντας την αναποτελεσματικότητα των κινήσεων που προώθησε σε κατώτερο βαθμό (επισκέψεις Λουτ ή κινήσεις Σπέχαρ). Έτσι έλαβε την απόφαση να συναντήσει ο ίδιος τους δύο ηγέτες στη δική του έδρα, αφού πρώτα συναντηθούν μόνοι τους στη Λευκωσία.

Το χρονοδιάγραμμα έχει τεθεί και ουδείς μπορεί να το παραγνωρίσει. Τοσο ο ΓΓ όσο και το ΣΑ εκτιμούν ότι το υπάρχον status quo δεν ειναι βιώσιμο. Μιλούν για συνομιλίες με την αίσθηση του επείγοντος, δεν εγκρίνουν ξανά ατέρμονες διαπραγματεύσεις, ενώ ζητούν από τους δύο ηγέτες να καταθέτουν γραπτώς τις απόψεις για το πώς προωθούν τα ψηφισμένα κείμενα του ΣΑ. Ταυτόχρονα, ζητούν από τους δύο ηγέτες να βελτιώσουν τη «δημόσια ατμόσφαιρα των διαπραγματεύσεων», να ενημερώσουν την κοινή γνώμη για τα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν από τη λύση, να πάρουν πρωτοβουλίες για να πείσουν για τις προοπτικές ανάπτυξης και ευημερίας σε μια διαφορετική Κύπρο.

Τι πιθανότητες έχει αυτή η πρωτοβουλία να επιτύχει κάτι σημαντικό; Οι μηδενικές εξελίξεις από το Κραν Μοντάνα μέχρι σήμερα έχουν επιβαρύνει την ατμόσφαιρα και την φόρτωσαν με επιπρόσθετο αρνητισμό. Ολοφάνερα η κοινή γνώμη δεν ελπίζει σε κάτι. Ωστόσο, ο ΓΓ του ΟΗΕ φαίνεται να αξιολογεί σωστά το στρατηγικό πλεονέκτημα που του δίνει η θέση του, να εξηγήσει, δηλαδή, ποιος ευθύνεται για το αδιέξοδο, να πει ποια πλευρά δεν ανταποκρίνεται στις κατευθύνσεις που έχει θέσει ήδη από το Κραν Μοντάνα. Καμμιά πλευρά, ιδιαίτερα η ε/κ, δεν θα ήθελε να βρίσκεται σε αυτό το κάδρο, και αυτό το ενδεχόμενο γεμίζει τον Ν Αναστασιάδη με χαρακτηριστική νευρικότητα. Είναι κοινό μυστικό πως τα ΗΕ επιρρίπτουν, κυρίως σε αυτόν, την ευθύνη για την αποτελμάτωση των συνομιλιών, και εξαιτίας αυτής της διαπίστωσης απέφυγαν να κάνουν οποιανδήπτε αναφορά στις παρεμβάσεις τουρκικών γεωτρύπανων στην κυπριακή ΑΟΖ. Προφανώς τον προειδοποίησαν παρασκηνιακά για αυτό το ενδεχόμενο μετά τις γνωστές οβιδιακές μεταμορφώσεις του. Τις υπενθυμίζω: εκ των υστέρων «αποκεντρωμένη» ομοσπονδία, σκόπιμη διαστρέβλωση του Πλαισιου Γκουτέρες (μιλούσε για ανύπαρκτο άλλο), δήθεν χαμένα πρακτικά του ΟΗΕ, νέα συνταγματική δομή έξω από τη συμφωνημένη σύγκλιση, βολιδοσκοπήσεις εντός και εκτός Κύπρου για λύση βασισμένη σε «δύο κράτη». Μέσα από τις μεταμορφώσεις αυτές κυριολεκτικά άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για διάλυση του διαπραγματευτικού τοπίου, και μαζί, την εξουθένηση της κοινής γνώμης μέσα από την παραπληροφόρηση και την «επιστημονική» διαστρέβλωση κάθε είδησης σχετικής με το κυπριακό. Σε αυτή την περίοδο της ασυναρτησίας, είναι σημαντικό πως ο Μ. Ακιντζί, κράτησε υπεύθυνη στάση, ήρθε σε ρήξη με τον Μ. Τσαβούσογλου και την τ/κ απορριπτική σχολή (Τατάρ, Όζερσάυ), και εξαιτίας αυτής της στάσης, καταβάλλονται σήμερα προσπάθειες.

Μπορεί να αποδώσει αυτή η ύστατη κίνηση Γκουτέρες; Από τη στιγμή που ο Ν. Αναστασιάδης απέρριψε την πρόταση Ακιντζί (2018) για να γίνει το Πλαίσιο Γκουτέρες «στρατηγική συμφωνία» για τη λύση, τα στοιχεία συνηγορούν υπέρ της καταγραφής ενός εντυπωσιακού αδιεξόδου. Ο ΓΓ μπορεί να παίξει με ανοικτά χαρτιά: επισημοποίηση του αδιεξόδου, ανακοίνωση για τερματισμό της ανάμειξης του ΟΗΕ στη διαδικασία, – η οποία κρατά από το 1964 και απασχόλησε 28 απεσταλμένους του-, αποχώρηση της ΟΥΝΦΥΚΥΠ μέσα στο 2020. Ένα θέμα και ένα ερώτημα: το θέμα είναι αν ο Ν. Αναστασιάδης έχει πεισθεί ότι δεν τού έμειναν άλλα «χαρτιά» προς χρήση. Ο χρόνος έχει εξαντληθεί, νέα παράταση ή άλλοι τακτικισμοί δεν χωρούν, γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον, ότι σε αυτά δεν έχει πλέον κανένα σύμμμαχο. Το ερώτημα είναι, αν ο Ν. Αναστασιάδης είναι σε θέση να αντλήσει «εκπαιδευτικό» υλικό από την στρατηγική ήττα Τ. Παπαδόπουλου στις Προεδρικές εκλογές του 2008…

Λάρκος Λάρκου