Τα πρόσωπα και οι μαριονέτες.

Η συζήτηση στα ε/κ ΜΜΕ με αφορμή την ψηφοφορία ανάμεσα στους τ/κ στις 19 Απριλίου εκφράζει ακόμα μια φορά τις γνωστές παθογένειες της πολιτικής μας ζωής. Συνήθως επίπεδη σκέψη, ανάλυση καθηλωμένη στα πρότυπα περασμένων δεκαετιών, διατυπώσεις που δεν προσφέρουν οτιδήποτε καινούριο στο δημόσιο διάλογο. Ο συνήθης τύπος ανάλυσης διατυπώνει τον ισχυρισμό ότι η Τουρκία και οι τ/κ είναι απολύτως όμοιοι, τα πάντα τα κινεί η Άγκυρα και οι τ/κ πολιτικοί είναι απλές μαριονέτες στα χέρια της Τουρκίας. Η πραγματικότητα δεν επιβεβαιώνει αυτή τη γραμμική ανάλυση. Ασφαλώς η Άγκυρα επηρεάζει πολιτικές, η εξάρτηση των κατεχομένων είναι πασιφανής για μια σειρά από λόγους: επιρροή του στρατού κατοχής, συνεχής οικονομική ενίσχυση, πληρωμή των υπαλλήλων του ψευδοκράτους, έποικοι, τηλεφωνία και ταχυδρομικές υπηρεσίες από την Τουρκία, ρόλος του τούρκου πρέσβη, αεροπορική σύνδεση κλπ.

Ωστόσο, αυτό δεν μπλοκάρει τις ζυμώσεις, τη διακίνηση απόψεων, τις συγκρούσεις ανάμεσα στους τ/κ. Ασφαλώς τις περιορίζει, θέτει εμπόδια, όμως, δεν τις καταργεί. Τα κόμματα εκφράζουν διαφορετικά πολιτικά συμφέροντα, οι συγκρούσεις ανάμεσα στους τ/κ πολιτικούς δεν είναι για τους τύπους. Για παράδειγμα, είναι μέσα από την κινητοποίηση των τ/κ που μπήκε τέλος στην εποχή του Ρ. Ντενκτάς. Μπορούμε, επίσης, να θυμηθούμε ότι ο κεμαλιστής πρώην πρόεδρος της Τουρκίας Α. Σεζέρ κρατούσε κλειστό το προεδρικό μέγαρο στο Τσιάνκαγια στον Μ. Α. Ταλάτ. Το τελευταίο παράδειγμα: παρ’ όλη την προσπάθεια που κατέβαλε η κυβέρνηση Ερτογάν να περιορίσει την επιρροή Έρογλου (συναντήσεις Ταλάτ με Μπα-κι Μουν, Χ. Κλίντον και Κ. Μπιλτ λίγο πριν την ψηφοφορία, επίσκεψη Ε. Μπαγίς στα κατεχόμενα στις 16 Απριλίου), οι τ/κ επέλεξαν άλλα.

Σε βασικά ζητήματα μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι το ΡΤΚ (Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα) δείχνει (συγκριτικά) πιο πολύ σεβασμό στην κυπριακή ιδιαιτερότητα και υποβαθμίζει στοιχεία του «τουρκισμού» σε αντίθεση με κόμματα της δεξιάς όπως το Κόμμα Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) που τα αναβαθμίζουν (λ.χ. πληθωρισμός από τουρκικές σημαίες και σημαίες του ψευδοκράτους). Στο κυπριακό το ΡΤΚ επιδιώκει λύση δικοινοτικής-διζωνικής ομοσπονδίας, ενώ το ΚΕΕ προτιμά τα συνομοσπονδιακά στοιχεία, απορρίπτει, σύμφωνα με δηλώσεις του Έρογλου, την επιστροφή της Μόρφου στους νόμιμους κατοίκους της και διεκδικεί παραμονή πιο μεγάλου αριθμού εποίκων.

Μπορεί να μην συναντά κανείς θεαματικές αντιθέσεις αλλά και οι «μικρές» έχουν τη σημασίας τους μόνο εάν αναγνώσει κανείς την πραγματική εξέλιξη της τ/κ κοινωνίας. Στην ε/κ κυρίαρχη ανάλυση, το τ/κ καλό είναι ότι ταυτίζεται με την ε/κ σκέψη. Ότι δεν ταιριάζει θεωρείται εκ προοιμίου ως έργο του «βαθέως κράτους» στην Τουρκία. Δεν είναι ακριβώς έτσι γιατί τα τ/κ κόμματα, είτε προοδευτικά είτε συντηρητικά, υποστηρίζουν λ.χ. τις εγγυήσεις της Τουρκίας όχι μόνο κατ’ εντολή της Άγκυρας αλλά γιατί, δυστυχώς, εξακολουθούν να επηρεάζονται από τις εμπειρίες του 1963/4. Δεν έχουν δίκαιο ως προς το αίτημα για διατήρηση των εγγυήσεων του 1960. Εξαιτίας της πολύχρονης κυριαρχίας του Ρ. Ντνκτάς πολλά στοιχεία της τ/κ πολιτικής σκέψης έχουν ως κυρίαρχο στοιχείο τον «κλειστό κοινοτισμό», πράγμα που αντιφάσκει με τους κανόνες μιας πιο ανοικτής, σύγχρονης κοινωνίας. Ωστόσο, συντελούνται αλλαγές, υπάρχουν ζυμώσεις και μεταβολές προς διάφορες κατευθύνσεις με τελευταίο το παράδειγμα της ψηφοφορίας στις 19 Απριλίου.