Τί θέλει η Ρωσία στο Κυπριακό;

Η στάση της Ρωσίας στο κυπριακό τα τελευταία χρόνια μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ιδιάζουσα. Μιλά λίγο, πράττει μηδέν και τα στοιχεία δείχνουν ότι η στάση της προκαλεί κάποιες απορίες.

Λέει ο ρώσος ΥΠΕΞ Σ. Λαβρόφ ότι «οι πιο ικανοποιητικές εγγυήσεις για μια ενοποιημένη Κύπρο είναι οι εγγυήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και όχι οι εγγυήσεις μιας χώρας ή δυο- τριών χωρών…Έλληνες και Κύπριοι συνομιλητές συμφώνησαν με τη ρωσική θέση, ωστόσο κάποιοι μετέχοντες αρνήθηκαν να στηρίξουν την ιδέα της Διάσκεψης με συμμετοχή των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό πιστοποιεί πως κάποιοι δεν επιθυμούν την εκδοχή σύμφωνα με την οποία την ασφάλεια της Κύπρου εγγυάται το ΣΑ του ΟΗΕ και όχι κάποια χώρα χωριστά ή δυο- τρεις άλλες. Θεωρώ ότι αυτό δεν είναι σωστό».  (ΚΥΠΕ 18/1/17).

Ο Πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Κύπρο Σ. Οσάτσι δήλωσε στις 7 Ιουλίου ότι «η  συνάντηση στο Κραν Μοντάνα της Ελβετίας ήταν απλώς ένα στάδιο στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού». Ο κ. Οσάτσι εξέφρασε τη στήριξή του προς τη δήλωση του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, Ν.  Χριστοδουλίδη, ότι το αποτέλεσμα δεν είναι το τέλος του δρόμου. «Από την πλευρά μας, ευχόμαστε ότι η Κύπρος θα καταστεί ένα ενωμένο, χωρίς εγγυήσεις και στρατιωτικές δυνάμεις άλλων χωρών» (ΚΥΠΕ, 7 Ιουλίου).

Ο ίδιος πρέσβης στις 12 Ιουλίου σημείωσε ότι «εμείς θα επιμένουμε, όπως οι προσπάθειες και οι διαπραγματεύσεις για εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού συνεχιστούν στα πλαίσια και εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών. Ελπίζω πως και οι δύο πλευρές θέλουν αυτό και ότι αυτό θα γίνει». (Sigma live 12-7)

Αυτές οι δηλώσεις δείχνουν ότι το ρωσικό ενδιαφέρον εμφανίζεται με έναν  μάλλον ευκαιριακό ή και δημοσιογραφικό σχολιασμό, όχι με μια σοβαρή αντίληψη που να οδηγεί σε συμμετοχή σε μια προσπάθεια για αλλαγή στην Κύπρο. Αυτή η διπλή διαπίστωση (ευκαιριακές δηλώσεις, με καθόλου συμμετοχή στις προσπάθειες/διαδικασίες επίλυσης), ενδεχομένως να συνδέεται με τρία κύρια στοιχεία:

1. Στην επιθυμία της Μόσχας να συγκεράσει τα διαφορετικά συμφέροντα που η ίδια επιδιώκει να έχει τόσο σε σχέση με την Κύπρο και όσο σε σχέση με την Τουρκία. Η Ρωσία επιδιώκει να προωθεί τις σχέσεις της και με τις δύο χώρες. Ήδη η επικονωνία Πούτιν-Ερτογάν έχει αποδώσει την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεών τους μετά την κρίση γύρω από την κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου στην Α. Τουρκία στις 24 Νοεμβρίου 2015. Γι’ αυτό μετά τη συνάντηση Ερτογάν –Πούτιν στις 9 Αυγούστου 2016 ο πρώτος δήλωσε και τα εξής: «Είμαστε αποφασισμένοι να ομαλοποιήσουμε τις μεταξύ μας σχέσεις. Τουρκία και Ρωσία να επαναβεβαιώσουμε το στόχο των 100 δις για τις ετήσιες εμπορικές μας συναλλαγές. Φτάσαμε στα 35 δις στις διμερείς εμπορικές σχέσεις, ο αριθμός έπεσε στα 27 δις το τελεταίο διάστημα. Είμαστε αποφασισμένοι να αυξήσουμε τον αριθμό στα 100 δις».
2. Η Μόσχα προωθώντας την ταυτόχρονη καλή σχέση με Λευκωσία και Άγκυρα έδειξε ότι έχει περιορισμούς που προκύπτουν από το εύρος και την ποιότητα των σχέσεών της με μια τεράστια αγορά όπως είναι η τουρκική. Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζω ότι σύμφωνα με ανταπόκριση του ΑΠΕ στις 18 Δεκεμβρίου 2014 ο πρόεδρος της Ρωσίας Β. Πούτιν «στην καθιερωμένη απολογιστική του συνέντευξη στο τέλος του έτους απαντώντας σε ερώτηση τούρκου δημοσιογράφου για το Κυπριακό, ο κ. Πούτιν είπε ότι η χώρα του προσπαθεί να τηρεί «ισορροπημένη θέση» στο ζήτημα. Σύμφωνα με το ΑΠΕ «ο κ. Πούτιν χρησιμοποίησε αμφιλεγόμενη διπλωματική ορολογία, που δεν συνάδει ούτε με τις έως τώρα ρωσικές θέσεις για το Κυπριακό, ούτε με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ. «Σε ό,τι αφορά στην Κύπρο, τη «βόρεια» και την Κυπριακή Δημοκρατία στο νότο, γνωρίζετε ότι προσπαθούμε να έχουμε ισορροπημένη θέση και να οδηγήσουμε την υπόθεση έως την επίλυση του προβλήματος, η οποία θα ικανοποιούσε τόσο το «βόρειο», όσο και το «νότιο τμήμα» τής νήσου, τόσο το τουρκικό, όσο και το ελληνικό».
3. Η διαπίστωση (ευκαιριακές δηλώσεις, με μη συμμετοχή στις διαδικασίες επίλυσης), πιθανόν να προκύπτει από τη διαπίστωση της Μόσχας ότι, ενώ το status quo στην Κύπρο δεν είναι η επιλογή της, αυτό ωστόσο, δεν επηρεάζει ζωτικά της συμφέροντα, ούτε αποτελεί μια κατάσταση πραγμάτων που θα εμπόδιζε την ανάπτυξη της πολιτικής της με την Τουρκία, όπως λ.χ. την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στο Άκκογιου, στα νότια τουρκικά παράλια. Συνεπώς από τη μια λέει ότι «ευχόμαστε ότι η Κύπρος να καταστεί ένα ενωμένο, χωρίς εγγυήσεις και στρατιωτικές δυνάμεις άλλων χωρών» και από την άλλη  «προσπαθούμε να έχουμε ισορροπημένη θέση και να οδηγήσουμε την υπόθεση έως την επίλυση του προβλήματος, η οποία θα ικανοποιούσε τόσο το «βόρειο», όσο και το «νότιο τμήμα» τής νήσου, τόσο το τουρκικό, όσο και το ελληνικό». Αυτή η «ισορροπημένη» θέση δεν οδηγεί σε κάποια δραστηριότητα η οποία να συμβάλλει στην πρόοδο. Η Ρωσία ως μια μεγάλη χώρα στη διεθνή σκηνή θα μπορούσε να συμβάλει με κάποιες εισηγήσεις της στις πρωτοβουλίες επίλυσης. Ωστόσο, η Μόσχα απέχει από κάθε προσπάθεια, είτε αυτή αφορά την στήριξη σε πρωτοβουλίες που προωθούν επικοινωνία ανάμεσα σε ε/κ και τ/κ, είτε αυτή συνδέεται με τις προσπάθειες του ΟΗΕ. Οι διαπραγματεύσεις για τη  επίλυση του κυπριακό παρέχουν σε χώρες με το εκτόπισμα της Ρωσίας τη δυνατότητα να συνεισφέρουν ιδέες για να προχωρήσουν τα πράγματα. Δεν βλέπω κάποιον που να το εμποδίζει αυτό. Θυμίζω ότι στο ζήτημα του περιορισμού της  πυρηνικής ισχύος του Ιράν, η Μόσχα συνεργάστηκε πολύ καλά με τον ΟΗΕ, τις  ΗΠΑ, την ΕΕ, την Γερμανία, την Μ. Βρετανία, την Κίνα και την Γαλλία, ενώ συμμετέχει στο «κουαρτέτο» για τη Μ. Ανατολή μαζί με τον ΟΗΕ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Η ιδιάζουσα στάση της Ρωσίας στο κυπριακό δημιουργεί απορίες. Οι σύντομες δημόσιες παρεμβάσεις Οσάτσι δεν εξηγούν την ουσία, μάλλον περιπλέκουν τα πράγματα και δημιουργούν περισσότερες ασάφειες.

Για παράδειγμα ο ίδιος πρέσβης, ενώ χαιρέτησε τη συμφωνία της Νέας Υόρκης στις 4 Ιουνίου  ανάμεσα στον Προέδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Μ.  Ακιντζί με τον ΓΓ του ΟΗΕ Α.  Γκουτέρες, ταυτόχρονα υπογράμμισε ότι  «δίνουμε προσοχή στο γεγονός ότι ως παρατηρητής στη διάσκεψη αυτή θα είναι προσκεκλημένη ξανά μόνο η Ευρωπαϊκή `Ενωση και όχι τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ». Ωστόσο, η Μόσχα δεν βολιδοσκόπησε σε κανένα στάδιο της προετοιμασίας της διάσκεψης τις πλευρές ή τον ΟΗΕ για επιτύχει κάτι ανάλογο με την συμμετοχή της ΕΕ, προτιμώντας την εκ των υστέρων γκρίνια.

Για παράδειγμα ο Σ. Λαβρόφ λέει ότι «οι πιο ικανοποιητικές εγγυήσεις για μια ενοποιημένη Κύπρο είναι οι εγγυήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και όχι οι εγγυήσεις μιας χώρας ή δυο- τριών χωρών». Έχει ο Σ. Λαβρόφ κάποια εισήγηση επί αυτού; Αντάλλαξε απόψεις με κάποια πλευρά, βολιδοσκόπησε κάποιες διαθέσεις, ώστε να δούμε πώς σκέφτεται αυτό το θέμα η Μόσχα; Εφόσον θεωρεί τις εγγυήσεις του ΣΑ του ΟΗΕ ως τις πιο ικανοποιητικές μίλησε σχετικά ο Β. Πούτιν στον Τ. Ερτογάν στις συχνές τους συναντήσεις ή τις τηλεφωνικές τους επικοινωνίες;

Η Μόσχα μπορεί να κάνει παιχνίδι και με τη λύση, αλλά και να προωθεί τα συμφέροντά της και χωρίς αυτήν.  Ο Σ. Οσάτσι ως έμπειρος διπλωμάτης γνωρίζει πώς να σιωπά στα «δύσκολα» και να παρεμβαίνει ως σχολιαστής στα «εύκολα»…

Λάρκος Λάρκου