Τις πταίει;

Οι συζητήσεις για επανέναρξη (!) των συνομιλιών για το κυπριακό έχουν εισέλθει στο τελικό τους στάδιό. Ως γνωστόν, ο ΓΓ του ΟΗΕ έχει θέσει χρονοδιάγραμμα 3 μηνών για να ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Πώς έχουν τα πράγματα σε αυτή τη συγκυρία;

Πρώτο, συζήτηση ανάμεσα στα μέρη με την απεσταλμένη του ΓΓ Τζέιν Χολ Λουτ γύρω από τους «όρους αναφοράς» (terms of reference), για να δοθεί στον ΓΓ η δυνατότητα να κατανοήσει ευκρινέστερα αν μπορεί να λάβει την απόφαση αν θα πάμε σε νέο κύκλο συνομιλιών, ή όχι. Η νέα ορολογία στο κυπριακό με απλά λόγια σημαίνει ότι ο ΓΓ επιθυμεί να κατανοήσει αν οι δύο ηγέτες έχουν κοινή αντίληψη γύρω από το ερώτημα «με ποια βάση θα συνεχίσουν την τελική φάση της διαπραγμάτευσης», αν βλέπουν με τον ίδιο τρόπο την εξέλιξη του διαλόγου και ασφαλώς αν επιθυμούν και πόσο την ολοκλήρωση των διαπραγμάτευσης. Αν τα ερωτήματα απαντηθούν ευκρινώς και η κα Λουτ το πιστοποιήσει στις επί τόπου επισκέψεις της, τότε θα πάμε σε μια τελική διάσκεψη για την Κύπρο, αν όχι, η διαδικασία θα καταρρεύσει και η κα Λουτ θα μείνει στην ιστορία ως η 27η απεσταλμένη του ΟΗΕ με την πιο βραχύβια παρουσία στο κυπριακό. Το χρονοδιάγραμμα εκπνέει στο τέλος του έτους, αλλά η ιστορία του κυπριακού βεβαιώνει ότι κάποια χρονική παράταση μπορεί να συζητηθεί…

Δεύτερο, η δημόσια διαφωνία ανάμεσα στον Υπεξ της Τουρκίας και τον τ/κ ηγέτη Μ. Ακιντζί χει αποκτήσει μια πιο επίσημη διάσταση και αφορά κάθε έναν που πραγματικά ενδιαφέρεται για το μέλλον της διαπραγμάτευσης. Στην παρατήρηση του δημοσιογράφου της εφ/δας «Πολίτης» ότι «Μουσταφά Ακιντζί διαφωνεί με άλλες λύσεις, πλην της διζωνικής ομοσπονδίας», ο τούρκος υπεξ Μ. Τσαβούσογλου απάντησε: «Αυτή μπορεί να είναι η προσωπική του άποψη». Ο δημοσιογράφος σημείωσε «ότι είναι ο εκλελεγμένος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων», με τον Τσαβούσογλου να απαντά ως εξής: «Μπορεί, όμως και η τ/κ κυβέρνηση έχει λόγο και οι τ/κ. Όμως το βέβαιο είναι πως στο Κραν Μοντανά, στη Γενεύη, με το σχέδιο Ανάν, όλες οι προσπάθειες για ομοσπονδία απέτυχαν. Η ομοσπονδιακή λύση απέτυχε. Ως Τουρκία δεν αποκλείουμε αυτή τη λύση. Θα μπορούσε να είναι η ομοσπονδία. Όμως η προσωπική μου άποψη είναι πως πρέπει να εξετάσουμε όλοι μαζί και άλλες επιλογές. Λόγω των εμπειριών που είχαμε αυτά τα χρόνια».

Τρίτο, κομβικής σημασίας παραμένει η θέση που έχει ο πρόεδρος Αναστασιάδης στα πράγματα. Ως γνωστόν, ο ίδιος άνοιξε τη συζήτηση για λύσεις πέρα από τα κείμενα του ΟΗΕ σε δύο συναντήσεις του με τον Μ. Τσαβούσογλου-Κρανς Μοντάνα- 2017, Νέα Υόρκη- 2018. Είναι επίσης γνωστό ότι σε ποικίλες συναντήσεις στη Λευκωσία άνοιξε τα χαρτιά του για την προτίμησή του σε άλλες λύσεις, πρώτο, μιλώντας για αρνητικό προς την ομοσπονδιακή λύση κλίμα στην κοινή γνώμη, δεύτερο, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα από την πολιτική Τ. Παπαδόπουλου, και, τρίτο, με την πολιτική της αδράνειας να προκύψει η ανάγκη για «δεύτερες καλύτερες λύσεις», οι οποίες να εμφανίζονται ως προϊόν «ανάγκης», όχι ως «πρώτη» επιλογή. Επί της ουσίας θολή παραμένει η στάση του προέδρου Αναστασιάδη επί του πλαισίου λύσης που διαμόρφωσε και υπέβαλε στα μέρη ο ΓΓ του ΟΗΕ στο Κρανς Μοντάνα στις 30 Ιουνίου 2017. Ο Ν Αναστασιάδης ανακάλυψε άλλο κείμενο με ημερομηνία 4 Ιουλίου, παρά το γεγονός πως ο ίδιος ο Γκουτέρες τρεις φορές τον διέψευσε με τον πιο επίσημο τρόπο μιλώντας με σαφήνεια για ένα Πλαίσιο, αυτό της 30ης Ιουνίου 2017.

Τέταρτο, Η μεγάλη πλειοψηφία των ε/κ στηρίζει την ομοσπονδιακή λύση όπως δείχνουν οι πιο έγκυρες δημοσκοπήσεις παρά την επιθετική ρητορεία κατά της ομοσπονδιακής λύσης στο κυρίαρχο ραδιοτηλεοπτικό πεδίο. Η βάση για την ομοσπονδιακή λύση φέρει το επώνυμο του ΓΓ- «Πλαίσιο Γκουτέρες»- και το οποίο «θωρακίζει» τις συγκλίσεις που είχαν επιτύχει οι δύο ηγέτες-μεταξύ άλλων και εκείνης του εδαφικού με βάση το χάρτη που υπέβαλε ο Μ. Ακιντζί. Έτσι τόσο οι συγκλίσεις όσο και το πλαίσιο Γκουτέρες δίνουν σοβαρές απαντήσεις στα ζητήματα που έχουν θέσει οι δύο ηγέτες, και κατ’ επέκταση ικανοποιεί τις βασικές ανησυχίες των δύο κοινοτήτων. Για τους ε/κ: αποχώρηση του στρατού κατοχής σε δύο χρόνια, κατάργηση επεμβατικών δικαιωμάτων, επιστροφή του 8% του εδάφους υπό ε/κ διοίκηση, δικαίωμα επιστροφής, απόκτησης περιουσίας και επαγγελματικής δραστηριότητας στην τ/κ πολιτεία κλπ. Για τους τ/κ: αποτελεσματική συμμετοχή στο ομοσπονδιακό κράτος, υπουργικό συμβούλιο με αναλογία 7 ε/κ προς 4 τ/κ, εκ περιτροπής προεδρία με 5ετή θητεία (2 χρόνια ε/κ, 1 τ/κ και 2 ε/κ), καθολική ψηφοφορία με στάθμιση της ψήφου στο 20% για την εκλογή ε/κ προέδρου και τ/κ αντιπροέδρου κλπ. Υπό τις παρούσες συνθήκες οι πρόνοιες του πλαισίου Γκουτέρες ικανοποιούν τα κύριες επιδιώξεις της ε/κ πλευράς όπως για δεκαετίες τις είχαν διατυπώσει οι ηγέτες της σε διάφορες φάσεις της διαπραγμάτευσης.

Πέμπτο, Κλειδί είναι η συμφωνία, ή όχι, στους «όρους αναφοράς» για να δοθεί έτσι στον ΓΓ η δυνατότητα να λάβει την απόφαση αν θα πάμε σε νέο κύκλο συνομιλιών, ή θα κηρύξει τη διαδικασία άγονη. Η θέση Ακιντζί για να γίνει «το πλαίσιο Γκουτέρες στρατηγική συμφωνία» είναι γνωστή -και αξιόπιστη επί της ουσίας. Ο Ν. Αναστασιάδης μέσα σε ένα χρονικό πλαίσιο καλείται να μιλήσει με σαφήνεια με αποδέκτη τον ΓΓ του ΟΗΕ. Ο ίδιος ο ΓΓ έχει πλήρη εικόνα για τα πρόσωπα και τα πράγματα του κυπριακού, καθώς έλαβε μέρος σε δύο Συνόδους για την Κύπρο. Αν και γνωρίζει «τις πταίει» για το αδιέξοδο, επιθυμεί να δώσει λίγο χρόνο στο χρόνο…

Λάρκος Λάρκου