Το Αρμενικό και οι ερυθρόδερμοι

Από τα αθηναϊκά «Νέα» στις 27 Απριλίου 2015: «Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε τις επικριτικές δηλώσεις κατά ξένων ηγετών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης που χαρακτήρισαν «γενοκτονία» τις σφαγές των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915. Ο Ερντογάν κατηγόρησε τους προέδρους της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ρωσίας, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον όρο «γενοκτονία» κατά τις τελετές μνήμης, ότι «υποστηρίζουν τις θέσεις που βασίζονται στα αρμενικά ψέματα. Θα προτιμούσαμε να μην έχουν έρθει στην Αρμενία ούτε ο πρόεδρος Πούτιν, ούτε ο πρόεδρος Ολάντ, αναφερόμενος στην παρουσία των δύο προέδρων στην τελετή, κατά την οποία τόσο ο Ολάντ, όσο και ο Πούτιν κάλεσαν την Τουρκία να αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία. Οι τελευταίες χώρες που μπορούν να μιλάνε για γενοκτονία είναι η Γερμανία, η Ρωσία και η Γαλλία”, είπε ο Ερντογάν καλώντας τους “να καθαρίσουν τους λεκέδες της δικής τους ιστορίας. Την προηγουμένη ο πρόεδρος της Τουρκίας είχε περιλάβει τον πρόεδρο της Γερμανίας Γιοακίμ Γκάουκ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν για την χρησιμοποίηση εκ μέρους τους του όρου “γενοκτονία”. Ηταν η πρώτη που φορά που γερμανός πρόεδρος αναγνώρισε την αρμενική γενοκτονία.

Ο Ερντογάν κατηγόρησε επίσης την Ευρωπαϊκή Ενωση ότι “δεν λέει την αλήθεια”, μετά την έκκληση που απηύθυνε το Ευρωκοινοβούλιο στις 15 Απριλίου προς την Τουρκία να αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία. Ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι η Ρωσία θα έπρεπε να λογοδοτήσει για τις ενέργειές της στην Ουκρανία και την Κριμαία, πριν χαρακτηρίσει γενοκτονία τη μαζική σφαγή των Αρμενίων το 1915 από τους Οθωμανούς Τούρκους».

Το ζήτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των αρμενίων παίρνει μια πιο έντονη διεθνή διάσταση. Γιατί τώρα;

1. Γιατί το χειρίζεται λάθος και αυτή η τουρκική κυβέρνηση. Η γενοκτονία των αρμενίων ήταν μια πραγματικότητα και η αναγνώρισή της επιβεβλημένη. Το συντομότερο, το καλύτερο.

2. Τι εμποδίζει την κυβέρνηση Ερτογάν να πει «αυτά έγιναν από την οθωμανική αυτοκρατορία, πριν 100 χρόνια», άρα ανήκουν σε μια απελθούσα αυτοκρατορία και έτσι να αναγνωρίσει την γενοκτονία; Πρώτο, για έναν αιώνα εσωτερικός καταναγκασμός στην Τουρκία ότι αυτό ήταν αρμένικη προπαγάνδα, δεύτερο, ότι κοινή γνώμη δεν είχε πλήρη πληροφόρηση, τρίτο, ότι το κεμαλικό καθεστώς απαγόρευε κάθε συζήτηση, έκανε το θέμα ένα πλήρες «ταμπού» το οποίο και σήμερα περιπλέκει τα πράγματα.

3. Η αρμένικη κυβέρνηση έχει δίκαιο στο αίτημά της. Πώς, όμως, αλλάζουν τα δεδομένα; Μια περίπτωση είναι όπως η για 50 χρόνια πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Κούβα. Δεύτερη περίπτωση, και πιο ενδιαφέρουσα, η νέα πολιτική Ομπάμα απέναντι στην Κούβα. Ασφαλώς με διαφορετικά δεδομένα, αλλά με έναν κοινό παρονομαστή: μείζον είναι το τι κάνουν οι λαοί σήμερα και μέσα από αυτό που επιλέγουν ως πολιτική πορεία να δουν κριτικά και το παρελθόν τους. Το παρόν να διευκολύνει την εξήγηση του παρελθόντος και το παρελθόν να μην πνίγει την πολιτική συζήτηση και την επικοινωνία σήμερα. Η Άγκυρα και το Ερεβάν μπορούν να μελετήσουν τη νέα αμερικανοκουβανική σχέση, την λογική που οδήγησε στη συνάντηση Ομπάμα-Ραούλ Κάστρο στον Παναμά.

4. Στην πολιτική συζήτηση δεν ισχύει το σλόγκαν «μα και εσείς σκοτώσατε τους ερυθρόδερμους», ή αλλιώς όπως είπε ο Ερτογάν «να καθαρίσουν τους λεκέδες της δικής τους ιστορίας». Κάθε χώρα οφείλει να κάνει τις σωστές επιλογές με βάση την ιστορική τεκμηρίωση, ανεξάρτητα από εγκλήματα ή μαζικές δολοφονίες που διέπραξε μια άλλη χώρα ή η παπική εκκλησία στη Λατινική Αμερική ή στην Αφρική.

5. Ο Τ. Ερτογάν πρότεινε πριν ένα χρόνο τη σύσταση ομάδας ιστορικών για να ερευνήσουν τα ντοκουμέντα του 1915. Μια πρόταση που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να τύχει ευρύτερης αποδοχής στο διεθνές πεδίο. Φέτος εν μέσω μιας εκλογικής καμπάνιας στην Τουρκία η πρόταση δεν προβλήθηκε εκ νέου. ΄Έτσι δεν προχωρά τίποτα και το κόστος για την Τουρκία στο αρμενικό (ειδικά εφέτος) είναι αυξημένο λόγω και του συμβολισμού των 100 χρόνων. Η έμπνευση «Καλλίπολη vs γενοκτονία» στις 24 Απριλίου 2015 ήταν αποτυχημένη. Η αλλαγή ανάλυσης είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση.