Το Κυπριακό χωρίς “κουαρτέτο”
Αναμφίβολα το μεσανατολικό και το κυπριακό είναι ξεχωριστά θέματα. Αναμφίβολα επίσης διαθέτουν ορισμένες ομοιότητες, μια από τις οποίες είναι η εξωτερική τους διάσταση-εισβολή/κατοχή. Είναι ολοφάνερο ότι το κυπριακό και το μεσανατολικό δεν μπορούν επιλυθούν χωρίς τη συμμετοχή σημαντικών παικτών από τη διεθνή σκακιέρα επειδή η φύση και οι ισοροπίες δυνάμεων στα δύο προβλήματα μπορεί να ξεπεραστούν με άσκηση επιρροής επί εκείνων των δυνάμεων που φέρουν την ευθύνη για να κάνουν εφικτό ένα βιώσιμο συμβιβασμό. Για παράδειγμα, προς αυτή την κατεύθυνση, στο μεσανατολικό έχει δημιουργηθεί το «κουαρτέτο» (ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία) με σκοπό τη διευκόλυνση της διαδικασίας ειρήνευσης με επικεφαλής τον Τ. Μπλερ.
Ο νέος Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι έχει επισκεφθεί την Μ. Αναταλή τέσσερεις φορές από την ημέρα του διορισμού του. Στις 26 Μαίου μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ που πραγματοποιήθηκε στην ιορδανική πόλη Αλ-Σούνα, στην Ερυθρά Θάλασσα, για την επανεκκίνηση της οικονομίας των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη, δήλωσε ότι «σκοπεύουμε να κινητοποιήσουμε περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις στον τομέα των τουριστικών ακινήτων, ειδικοί εργάζονται ώστε το σχέδιο να είναι πραγματικό, χειροπιαστό και έτοιμο να ξεκινήσει». Η επικεφαλής του «κουαρτέτου» Τ. Μπλερ ανέλαβε την ευθύνη να επεξεργαστεί ένα οικονομικό σχέδιο που θα προσελκύει τον τουρισμό και τις ιδιωτικές επενδύσεις στη Δυτική Όχθη.
Στο κυπριακό με ευθύνη της ε/κ ηγεσίας έχει μπλοκαριστεί κάθε έννοια εξωτερικής ενίσχυσης της διαδικασίας των συνομιλιών, γεγονός που αντιφάσκει με τις επί δεκαετίες διακηρύξεις της ίδιας ηγεσίας για «διεθνοποίηση», «άσκηση πίεσης επί της κατοχικής δύναμης» κλπ. Η ακινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, η καλλιέργεια του φόβου μήπως μας προτείνουν κάτι «απαράδεκτο», η σκόπιμη αντίληψη ότι κάθε εισήγηση συνιστά «πίεση» επί της ε/κ πλευράς, στην πράξη δείχνει μιαν ηγεσία που δεν έχει σχέδιο για το αύριο και προτιμά να βάζει το κεφάλι της στην άμμο μήπως με κάποιο μαγικό τρόπο επιλυθούν τα προβλήματα. Επί της ουσίας η φοβική αυτή στάση ωφελεί μόνο έναν –την κατοχή και τα τετελεσμένα. Είναι ωφέλιμο για την ε/κ ηγεσία να επανεφεύρει την έννοια της εξωτερικής διάστασης στο κυπριακό, γεγονός που θα της δώσει αυξημένη επιρροή στις εξελίξεις.
Αναμφίβολα κανένα πρόβλημα δεν θα το λύσει ο διεθνής παράγων. Τα βασικά ανήκουν στη σφαίρα δικαιοδοσίας του ενδιαφερόμενου λαού και της κατεύθυνσης που επιδιώκει να ακολουθήσει μια ηγεσία. Η εξωτερική υποστήριξη είναι ορισμένης ισχύος, αλλά απολύτως χρήσιμη καθώς ασκεί επιρροή στα πράγματα.
Ο διάδοχος του Γ. Αραφάτ, Μ. Αμπάς, ηγείται της μετριοπαθούς «Φατάχ», αναγνωρίζει την διεθνή αλληλεγγύη γιατί χωρίς αυτήν η «Χαμάς» θα ισοπεδώσει κάθε ελπίδα για πρόοδο και επίλυση στο μεσανατολικό. Ταυτόχρονα γνωρίζει ότι θα σταθεί στα πόδια του μόνο αν συνομιλεί με τους εξωτερικούς υποστηρικτές της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Στο κυπριακό αρκετά ζητήματα εξαρτώνται από τη δική μας θέληση, τη δική μας αποφασιστικότητα να οικοδομήσουμε τις προϋποθέσεις για την επίλυση του κυπριακού. Τα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά: σύγκλιση Διεθνούς Διάσκεψης για το κυπριακό υπό την κοινή αιγίδα ΟΗΕ-ΕΕ, πολιτικές εγγυήσεις με την σφραγίδα της ΕΕ, ευρωτουρκικές σχέσεις και διασύνδεσή τους με το κυπριακό, οικονομική υποστήριξη σχετικά με το κόστος της λύσης. Αυτά είναι δείγματα γραφής για το πόσο σημαντικό είναι να αποκτήσει η διαδικασία λύσης μια επεξεργασμένη, πραγματική ευρωπαϊκή και διεθνή διάσταση. Τα συμφέροντα της Κύπρου και της ΕΕ συμπίπτουν: επίλυση, συνεργασία, ανάπτυξη στην Α. Μεσόγειο. Πάνω σε αυτό το πρόγραμμα μπορούμε να οικοδομήσουμε μια σημερινή εκδοχή του μόνου αγώνα που κερδίσαμε. Αν κανείς μελετήσει προσεκτικά το δρόμο της νίκης που οδήγησε στην ένταξη στην ΕΕ (1988/2004) θα βρει το ρεαλιστικό δρόμο της ανατροπής στο σημερινό πλαίσιο!