Το ολοκαύτωμα και η Κύπρος

Στις 15 Ιανουαρίου 2007 η Γερμανίδα υπουργός Δικαιοσύνης Μπριγκίτε Τσίπρις ανακοίνωσε ότι η Γερμανία Προεδρία επιθυμεί την επιβολή ποινής φυλάκισης έως και τρία χρόνια για όσους αρνούνται τη γενοκτονία των εβραίων στην Ευρώπη από τους ναζί κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στο πλαίσιο της ίδιας πρότασης προβλέπεται επίσης η απαγόρευση της χρήσης των ναζιστικών συμβόλων, ειδικά της σβάστικας. Το 2005 το Λουξεμβούργο το προσπάθησε να περάσει την ίδια νομοθεσία αλλά συνάντησε τις διαφωνίες κρατών-μελών και πάγωσε την προσπάθειά του (η ποινικοποίηση της γενοκτονίας δεν πέρασε στην Ιταλία στο πλαίσιο προστασίας της ελευθερίας του λόγου). Σε 10 από τις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης απαγορεύεται η άρνηση του Ολοκαυτώματος και οι αρνητές της αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως και 10 χρόνια. Η ποινή φυλάκισης για την άρνηση του Ολοκαυτώματος είναι: Αυστρία: 10 χρόνια, Λιθουανία: 10 χρόνια, Γερμανία: 5 χρόνια, Ρουμανία: 5 χρόνια, Σλοβακία: 3 χρόνια, Πολωνία: 3 χρόνια, Τσεχία: 2 χρόνια, Γαλλία: 2 χρόνια, Βέλγιο: 1 χρόνος, Ισπανία: δεν καθορίζεται ανώτατο όριο (όλα τα στοιχεία από την εφ/δα «Ελευθεροτυπία», 16/01/07).

Η πρόταση Τσίπρις για να έχει νομική ισχύ απαιτείται να έχει ομόφωνη έγκριση από όλα τα κράτη-μέλη της Ενωσης.

Το ζήτημα από τη στιγμή που συνδέεται με ευρωπαϊκές πολιτικές δεν μας είναι αδιάφορο. Συνδέεται με τις επιλογές της Κύπρου, με τις δικές μας στάσεις και προσεγγίσεις. Κατά τη γνώμη μου το όλο θέμα μπορεί να τύχει μιας ευρύτερης συζήτησης σε πέντε επίπεδα:

Πρώτο: η γενοκτονία των εβραίων αποτελεί ένα αναντίλεκτο γεγονός και μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η ιστορία σχηματίζεται από τα ντοκουμέντα (Άουσβιτς, Νταχάου, Μαουνχάουζεν…) και όλη η πολιτισμένη ανθρωπότητα γνωρίζει και αναγνωρίζει την ανείπωτη αυτή τραγωδία που προκάλεσε η θηριωδία του ναζιστικού τέρατος.

Δεύτερο, η αντίληψη ότι τα αναντίλεκτα ιστορικά γεγονότα χρειάζεται να τυγχάνουν νομικής «κάλυψης» ή και δικαστικής υπεράσπισης πιστεύω ότι είναι μακριά από το πνεύμα μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι σύγχρονες κοινωνίες. Η πρωτοβουλία Τσίπρις δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που η επιστήμη της ιστορίας καλλιεργεί. Η γνώση και η ερμηνεία της γενοκτονίας είναι ήδη μέρος της παγκόσμιας ανάλυσης και η Νυρεμβέργη οδήγησε στην τιμωρία της. Σήμερα η συζήτηση αυτή με τους όρους που θέτει η Τσίπρις είναι αχρείαστη.

Τρίτο, κάθε λαός έχει τις δικές του ιδιαίτερες ιστορικές ευαισθησίες (λ.χ. γενοκτονία των Αρμενίων, εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο). Τι θα γίνει εάν και άλλοι λαοί καταθέσουν σε ένα γενικότερο επίπεδο τις δικές τους εξίσου αποδεδειγμένες γενοκτονίες ή και τραγωδίες;

Τέταρτο, πιστεύω ότι η πρακτική εφαρμογή ενός τέτοιου νόμου- και μάλιστα σε πανευρωπαϊκή βάση- δείχνει μια φοβία απέναντι στις ελαχιστότατης επιρροής αντιδραστικές/αναχρονιστικές δυνάμεις στον ευρωπαϊκό χώρο. Το σύγχρονο κράτος δικαίου αμύνεται με άλλους τρόπους (επιχειρήματα, πειθώ,ντοκουμέντα, επιστημονική τεκμηρίωση) απέναντι σε ένα πιθανό παραλογισμό που ενδεχομένως να δει την ιστορική αλήθεια της γενοκτονίας που διέπραξαν οι ναζί με το φακό του ανάποδου.

Πέμπτο, η ΕΕ ως θεματοφύλακας σημαντικών αξιών οφείλει να είναι στην πρωτοπορία του αγώνα για το σεβασμό απέναντι στην ιστορική αλήθεια (λ.χ. γενοκτονία των εβραίων από τον Χίτλερ) αλλά ταυτόχρονα να είναι και στην πρωτοπορία του αγώνα για να αποφύγουμε την συζήτηση πάνω στα προφανή με την παρουσία του εισαγγελέα. Αδικούμε την αλήθεια εάν ανοίξουμε την πόρτα στον φαύλο κύκλο της αμφιβολίας…