Το σύνταγμα και οι Δικαστές

Στις 22 Μαρτίου δόθηκε στη δημοσιότητα το πακέτο για τις αλλαγές στο τουρκικό σύνταγμα που προωθεί το κυβερνών κόμμα του ΑΚΠ. Οι βασικές αλλαγές είναι οι πιο κάτω όπως τις παρουσιάζει η Α. Ανδρέου στην εφημερίδα «Πολίτης»:

Α) Για να ξεκινήσει μια δίκη εναντίον ενός κόμματος θα χρειάζεται η έγκριση των 2/3 πενταμελούς κοινοβουλευτικής επιτροπής, η οποία θα αποτελείται από μέλη όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων

Β) Η δομή του Ανωτάτου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) θα αποτελείται πλέον από 21 μέλη αντί πέντε.

Γ) Το Συνταγματικό Δικαστήριο θα αποτελείται από 19 μέλη, εκ των οποίων τα τρία θα διορίζονται από τη Βουλή και τα υπόλοιπα 16 από τον Πρόεδρο της χώρας με 12ετή θητεία.

Δ) Οι στρατιωτικοί θα δικάζονται από τα πολιτικά δικαστήρια, όχι από τα στρατιωτικά.

Ε) Καταργείται το άρθρο του Συντάγματος που προστατεύει τους πραξικοπηματίες της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980.

Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Τ. Τσιτσέκ δήλωσε ότι «το παρόν Σύνταγμα δεν επαρκεί για την Τουρκία. Είναι αναγκαία η μεταρρύθμιση για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Τη θέλουμε όχι για να ενισχύσουμε την κυβέρνηση, αλλά για να δουλέψει σωστά η δημοκρατία». Ο ηγέτης του της αντιπολίτευσης CHP Ν. Μπαϊκάλ διαφωνεί. Θεωρεί ότι «είναι μια μεταρρύθμιση η οποία ετοιμάστηκε από τον φόβο του AKP μήπως ξεκινήσει δίκη εναντίον του, η πρόταση ετοιμάστηκε στα μαγειρεία του AKP». Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Χ. Γκερτζεκέρ απέρριψε την συνταγματική πρόταση του ΑΚΠ: «με τις μεταρρυθμίσεις επιδιώκεται η πολιορκία του ανώτατου δικαστηρίου», ενώ ο αντιπρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HYSK) Κ. Οζμπέκ δήλωσε ότι «κοροϊδεύουν τη δικαστική εξουσία, οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν επιχείρηση της εκτελεστικής εξουσίας για να περάσει στα χέρια της τη δικαστική εξουσία».

Εκτιμώ ότι οι αλλαγές που προωθεί το ΑΚΠ κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Πράγματι διευρύνουν την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και ικανοποιούν κριτήρια που θέτει η ΕΕ. Μερικά σημεία των αλλαγών μπορούν να τύχουν σοβαρής κριτικής. Για παράδειγμα η πρόταση για διορισμό μελών στο Συνταγματικό Δικαστήριο από τον πρόεδρο της χώρας (16 από τους 19) και από τη Βουλή (οι υπόλοιποι 3) δεν υπηρετεί τις ευρωπαϊκές αρχές, οι αναλογίες είναι λανθασμένες.

Το ζήτημα δεν είναι η μια ή η άλλη διάταξη αλλά το συνολικό πακέτο. Και αυτό ως σύνολο συνιστά βήμα προόδου αφού το υπάρχον σύνταγμα είναι προϊόν της χούντας του Κ. Εβρέν. Η ΕΕ συστηματικά ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση την προώθηση της συνταγματικής αναθεώρησης και η σημερινή πρωτοβουλία Ερτογάν προσθέτει στις συνολικές προσπάθειες για συμμόρφωση με τις απαιτήσεις που δημιουργεί η 3η Οκτωβρίου 2005. Ασφαλώς πολλά θα συμβούν μέχρι την υλοποίηση των αλλαγών. Η κεμαλική αντιπολίτευση και το δικαστικό σώμα αντιδρούν. Δίνουν, ως συνήθως, μάχες οπισθοφυλακών. Η «απειλή» Ερτογάν είναι γνωστή: εάν μπλοκάρουν τη διαδικασία μπορεί να διεξαχθεί δημοψήφισμα. Δεν γνωρίζω εάν θα φθάσουμε έως εκεί αλλά η εμπειρία βεβαιώνει ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο Τ. Ερτογάν θα φέρει εις πέρας την συνταγματική αναθεώρηση.