Το τρίπτυχο στο δρόμο για την Γενεύη
Λάρκος Λάρκου
Οι δημοτικές εκλογές στις 18 Δεκεμβρίου 2016 επιβεβαίωσαν την κλασσική ανάλυση ότι οι δύο μεγάλες παρατάξεις στην Κύπρο, οι οποίες βλέπουν θετικά την προοπτική της λύσης στο κυπριακό, διατηρούν τα σκήπτρα σε πολιτική επιρροή, μακράν του επόμενου τρίτου. Στους μεγάλους δήμους και στους δήμους με ειδικό συμβολισμό έχουν επικρατήσει πρόσωπα τα οποία στηρίζουν την προοπτική της επανένωσης σε αυτό τον κύκλο των συνομιλιών ανάμεσα στον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Μ. Ακιντζί.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι κόμματα τα οποία το τελευταίο διάστημα σε υψηλούς τόνους επένδυσαν στην αποδόμηση του πολιτικού κλίματος γύρω από τις εξελίξεις στο κυπριακό, παρέμειναν στάσιμα, αν δεν έχασαν δυνάμεις εκεί που δοκίμασαν τα αποκλειστικά ποσοστά τους. Σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο ότι η πραγματική πολιτική επιρροή των δυνάμεων που αντιτίθενται στις συνομιλίες, δεν ταυτίζεται με την «εικονική» επιρροή τους, αυτή δηλαδή που κάθε ημέρα προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Μια προσεκτική ματιά στα εκλογικά αποτελέσματα δείχνει πως, συνολικά, η ισχυρή πλειοψηφία παραμένει θετική στην προσπάθεια που καταβάλλει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και στηρίζουν ο ΔΗΣΥ, το ΑΚΕΛ, τα πιο ισχυρά συνδικάτα, και σημαντικά τμήματα της κομματικά ανέντακτης κοινωνίας των πολιτών.
Σε αυτή την κατεύθυνση, τίθενται οι βάσεις για τις εξελίξεις στο αμέσως επόμενο διάστημα. Ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών παρακολουθεί, περιμένει και θα λάβει θέση επί της ουσίας, αφού πρώτα κρίνει το τελικό αποτέλεσμα. Πάνω σε αυτή την προοπτική, οικοδομούν μια επιπρόσθετη αξία τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 15 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.
Στην παράγραφο 21 του κειμένου των Συμπερασμάτων αναφέρεται ότι «μετά την παρουσίαση από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση του Κυπριακού, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο,
Πρώτο, επανέλαβε την υποστήριξή του στην εν εξελίξει διαδικασία για την επανένωση της Κύπρου.
Δεύτερο, η ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κύπρος είναι και θα παραμείνει μέλος της Ένωσής μας μετά τη διευθέτηση,
Τρίτο, είναι έτοιμη να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Γενεύης για την Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου 2017».
Την επομένη ημέρα ο Εκπρόσωπος της Επιτροπής Μ. Σχοινάς ανέφερε ότι «το μόνο πράγμα που μένει να τονίσω είναι πως είμαστε έτοιμοι για τη Γενεύη». Η παρουσία της ΕΕ στο πιο υψηλό επίπεδο στην Διάσκεψη για το κυπριακό στις 12 Ιανουαρίου 2017-Τουσκ, Γιούνκερ, Μογκερίνι- δείχνει τη θέληση της θεσμικής ΕΕ να συμβάλει στο πιο υψηλό επίπεδο στην επίλυση του κυπριακού, είτε συμμετέχοντας στις διαδικασίες συζητήσεων γύρω από το θέμα της ασφάλειας πριν και κατά τη Διάσκεψη της 12ης Ιανουαρίου.
Μείζον παραμένει το ζήτημα της ασφάλειας, το οποίο θα αποτελέσει ζήτημα-κλειδί για τη συνολική εξέλιξη της διαπραγμάτευσης στη Διάσκεψη της Γενεύης. Η Λευκωσία χρειάζεται να αναπτύξει περαιτέρω ευρηματικές πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν την προσπάθεια για την κατάργηση του δικαιώματος μονομερούς ή πολυμερούς επέμβασης που προκύπτει από το Σύνταγμα του ’60 και την οικόδόμηση ενός συστήματος ασφαλείας με κύριους παίκτες τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Οι πρωτοβουλίες αποκτούν νέο περιεχόμενο από τη στιγμή που έχουν γνώμονα το πλέγμα των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων για τη σταθερότητα και τη συνεργασία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η ΕΕ προσφέρει εφικτές εγγυήσεις για την ασφάλεια της επανενωμένης Κύπρου και ο ρόλος της χρειάζεται να αξιοποιηθεί και να αποτυπωθεί στα κείμενα της συμφωνημένης λύσης.
Στα ζητήματα ασφάλειας και εγγυήσεων η ΕΕ έχει τη θεσμική και πολιτική ικανότητα ώστε,
Πρώτο, να θέσει υπό εποπτεία και παρακολούθηση την εφαρμογή της συμφωνίας επίλυσης από την Επιτροπή και το Συμβούλιο.
Δεύτερο, να συμμετάσχει στην πολυεθνική δύναμη που θα αναπτυχθεί υπό τον ΟΗΕ με εντολή τήρησης των κειμένων που θα συμφωνηθούν.
Τρίτο, να διακηρύξει την ετοιμότητά της για ενεργοποίηση της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής που προβλέπει η Συνθήκη της Λισσαβόνας, με παράλληλη καταγραφή της στο νέο κυπριακό ομοσπονδιακό σύνταγμα.
Κατ’ αυτό τον τρόπο η ΕΕ θα σφραγίσει τη συμβατότητα της λύσης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και θα προσφέρει ολοκληρωμένο πακέτο εργαλείων και ρυθμίσεων για την επέκταση του ευρωπαϊκού κεκτημένου (Πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης Προσχώρησης του 2003), μέσα από την οργάνωση της ισορροπημένης ανάπτυξης και τη συμμετοχή στην Ευρωζώνη.
Κομβικής σημασίας κρίνω την παρέμβαση του έκανε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ μιλώντας για μια προσεχή Ειδική Σύνοδο ΕΕ-Τουρκίας. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου ανέφερε ότι «έχουμε πολλούς λόγους για να δικαιολογήσουμε τη διεξαγωγή μιας τέτοιας Συνόδου, των Ευρωπαϊκών θεσμών με τις τουρκικές αρχές. Ενίσχυση της τελωνειακής συνεργασίας, μεταναστευτικό, το θέμα της τρομοκρατίας», υπενθυμίζοντας «ότι προς αυτόν τον σκοπό, ήδη η ΕΕ υποστηρίζει τις τουρκικές προσπάθειες». Ο Πρόεδρος Τουσκ σημείωσε ότι «οι 28 δεν έχουν καταλήξει στο πότε, ούτε μπήκαν σε πολύ συγκεκριμένη συζήτηση για το θέμα, όμως η ιδέα διακινήθηκε»».
Η διασύνδεση που εισηγείται ο Τουσκ αποτελεί μια ιδιαιτέρως επωφελή για την Κύπρο δυνατότητα. Η διασύνδεση της επίλυσης του κυπριακού με την ενδυνάμωση της ευρωτουρκικής σχέσης σε σύμπλευση με ζωτικά συμφέροντα της ΕΕ στην Α. Μεσόγειο (τρομοκρατία, επιθέσεις στην Κ/πολη και την Άγκυρα, μεταναστευτικό, ενέργεια), συνιστούν ένα πολιτικό τρίπτυχο που υπόσχεται περισσότερα. Περισσότεροι του ενός παίκτες, ευρύτερες ισορροπίες συμφερόντων είναι τα κλειδιά για να ενισχυθεί η δυνατότητα για επίλυση του κυπριακού το αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα. Η επιτυχία της ενταξιακής προσπάθειας της νήσου είχε ως θεμέλιο λίθος της την άσκηση της διπλωματίας των διασυνδέσεων. Μπορούμε να την κατακτήσουμε και τώρα, σε άλλα δεδομένα ώστε το περιβάλλον αστάθειας και τρομοκρατίας στη γειτονιά μας, να δώσει στην Κύπρο το κύριο στρατηγικό πλεονέκτημα. Αυτό του παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και ανάπτυξης στην πιο δύσκολη γειτονιά του πλανήτη.