Τοξικός λόγος με τόνο!
Κάθε φορά που φαίνεται ότι κάτι κινείται στο κυπριακό, μια μερίδα της κοινωνίας μας, κλείνεται στο καβούκι της και πετά πέτρες. Πέτρες με άλλα μέσα: επίθετα, βαρύτατους χαρακτηρισμούς, τοξική ρητορεία. Ο τοξικός λόγος στηρίζεται σε μια πολιτική απόφαση, στη συνέχεια σε μια παραπολιτική θεωρία (λ.χ. ταύτιση μιας άποψης με τον πατριωτισμό), και αυτή με τη σειρά της δημιουργεί το σχετικό φανατισμό καθώς δεν μπορεί να φανταστεί ότι μια άλλη άποψη ενδεχομένως να έχει περισσότερα επιχειρήματα ή περισσότερη υποστήριξη ανάμεσα στους πολίτες, ή να είναι εξίσου πατριωτική. Ο τοξικός λόγος ταυτίζει μια άποψη με την πατριωτική στάση, άρα αμφισβητεί εκ προϊμίου τις προθέσεις μιας άλλης άποψης, συνεπώς, δυσκολεύει τη δημόσια συζήτηση, περιπλέκει απλές έννοιες και εν τέλει παρεμποδίζει τη δημιουργική αναζήτηση.
Πέντε παρατηρήσεις επί αυτών:
Πρώτο, ποτέ η κοινωνία μας δεν έβγαζε τόση τοξικότητα σε παρελθούσες συζητήσεις μπροστά στην πιθανότητα να υπάρχει ένα σχέδιο λύσης. Θυμίζω: Χάρτης και Δέσμη ιδεών Γκάλι, Δείκτες Κουεγιάρ, «τριμερές» σχέδιο αμέσως μετά την εισβολή. Όλα άλλαξαν με το 2004 και την επιλογή του τότε προέδρου να καταστήσει, με έναν ιδιαίτερα επιθετικό τρόπο, ένοχη την έκφραση διαφορετικής γνώμης.
Δεύτερο, το κυπριακό απαιτεί τη δημόσια συζήτηση με χαμηλούς τόνους, ήπιο λόγο, επιχειρήματα, σύγκρουση επιχειρημάτων. Τι δείχνει, ωστόσο, αυτός ο τοξικός λόγος όταν αυτός συνδέεται με τις κάθε φορά πιθανότητες να αλλάξει κάτι; Προφανώς δείχνει έλλειψη επιχειρημάτων ή και δυσκολία να χρησιμοποιήσει με έλλογο τρόπο την ανάπτυξη μιας θετικής επιχειρηματολογίας. Οι χαρακτηρισμοί δείχνουν ένδοια επιχειρημάτων, κυρίως δείχνουν άγχος για κάτι που θέλει να εμφανίζεται ως το μόνο ορθό αλλά για δεκαετίες δεν κέρδισε την μάχιμη πλειοψηφία της ε/κ κοινωνίας.
Τρίτο, οι χαρακτηρισμοί και η μέσω αυτών παρεμπόδιση κάθε σοβαρής δημόσιας συζήτησης, έχει ένα πολύ σαφή στόχο: να μην συζητάμε τα κρίσιμα όπως λ.χ. τι σημαίνει να μείνουμε όπως είμαστε, ή τι σημαίνει Κύπρος με στρατεύματα κατοχής τα επόμενα δέκα χρόνια. Με την παρεμπόδιση, δημιουργείται συχνά συσκότιση, άρα δεν μπορούμε να κτίζουμε πλειοψηφίες, δεν μπορούμε να προοδεύσουμε ως κοινωνία γιατί αδυνατούμε να αλλάζουμε τις συνθήκες της ζωής μας διατηρώντας, παράλληλα, ο κάθε ένας το κορυφαίο δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής και τοποθέτησης.
Τέταρτο, η τοξική ρητορεία έχει μεγάλη ευθύνη για την έλλειψη καλής ποιότητας δημόσιου διαλόγου, και όσοι την υπηρετούν, έχουν μεγάλη ευθύνη για τη διαίρεση της κοινωνίας μας σε διάφορες κατηγορίες, σε αλληλομισούμενες ομάδες με ταμπέλλες και χαρακτηρισμούς-ταμπέλλες και σχήματα που προσωπικά δεν θέλω ούτε καν να αναφέρω. Δεν πρωτοτυπούμε: εδώ και έναν σχεδόν αιώνα, με μεγάλη ευκολία κατρακυλούμε στο βυθό, συνεπώς ένα ιστορικό υπόστρωμα υπάρχει και όποιος το αγνοεί, ίσως να μην διαβάζει καλά τις κατά καιρούς εσωτερικές διαμάχες σχετικές με τη διαχείριση του κυπριακού.
Πέμπτο, είμαστε μικρός λαός, οι δυνάμεις μας δεν είναι απεριόριστες, συνεπώς έχει μεγάλη σημασία να αυξάνουμε την ισχύ μας με την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου, με την καλύτερη συνεννόηση ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις, με μια συνεπή προσπάθεια να δώσουμε ελπίδα στο λαό μας. Όλοι έχουν ευθύνη, ο κάθε ηγέτης έχει την περισσότερη γιατί το μέλλον μας δεν μπορεί να είναι η διχοτόμηση.
Οι πολίτες ασφαλώς μπορούν να σκεφτούν πιο σύνθετα και να πιέσουν όπου είναι δυνατό για να χαμηλώσουν οι τόνοι και να μιλούμε με περισσότερο αίσθημα ευθύνης γιατί κάθε τι μετρά στην προσπάθεια για την καλύτερη Κύπρο Ο πολίτης με σφαιρική ενημέρωση και νηφάλια σκέψη είναι το ζητούμενο. Αυτό θέλει η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας μας, αυτό ζητά κάθε ένας που σέβεται τους κανόνες του πολυφωνικού τρόπου ανάπτυξης της κοινωνίας μας.
Ο πολίτης με γνώσεις, κρίση, άποψη είναι η απάντηση στις πρακτικές που προωθεί η τοξική ρητορεία.
Λάρκος Λάρκου