Τραμπ, Ιράν, Χάος!
Οι «Έξι» (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Κίνα, Μ. Βρετανία) και το Ιράν έφτασαν σε συμφωνία στις 14 Ιουλίου 2015. Έτσι περιορίζεται η φιλοδοξία του Ιράν να κατακτήσει ένα ανώτερο επίπεδο πυρηνικής ισχύος, με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων που επέβαλαν στην Τεχεράνη το ΣΑ του ΟΗΕ. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας ανακοίνωσε τη συμφωνία για «οδικό χάρτη» για τις συμφωνημένες επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις του Ιράν.
Θεωρώ ότι η συμφωνία υπήρξε ένα ιστορικό επίτευμα με τη σφραγίδα του αμερικανού προέδρου Μ. Ομπάμα και του ιρανού προέδρου Χ. Ρουχάνι με την πλήρη συμμετοχή των ΥΠΕΞ Τ. Κέρι και Τ. Ζαρίφ. Η διευθέτηση αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή καθώς ένα πιο «συγκρατημένο» και «εποπτευόμενο» στο πυρηνικό του πρόγραμμα από τους 6+1, Ιράν, μπορεί να συμβάλει στην επίλυση προβλημάτων στην περιοχή. Το Ιράν στηρίζει αδιέξοδες πολιτικές στη Μ. Ανατολή (Άσαντ στη Συρία, Ασράλα στο Λίβανο, Χούθι στην Υεμένη). Η περιθωριοποίηση της Τεχεράνης επέτεινε τα αδιέξοδα. Η ένταξή της σε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και διαλόγου με τους ισχυρούς διεθνείς παίκτες, υπόσχεται περισσότερα και, κυρίως, ανοίγει διαύλους συνεννόησης σε μια εποχή κατά την οποία τόσο το Ιράν όσο και οι «έξι», συμφωνούν και ατύπως συνεργάζονται για την αντιμετώπιση της απειλής του ISIL.
Η συμφωνία θα συμβάλει σε αλλαγή των δεδομένων στο χώρο της οικονομίας στην ιρανική επικράτεια: ενέργεια, επενδύσεις, κοινοπραξίες, κανονική ροή καταναλωτικών προϊότων. Ήδη μεγάλες εταιρείες καταστρώνουν επενδυτική επίθεση στο Ιράν, γεγονός ιδιαίτερα θετικό για τους πολίτες της χώρας αυτής και το επίπεδο ανάπτυξης της οικονομίας της.
Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί η ενεργητική συμμετοχή της ΕΕ στις συνομιλίες για την επίλυση του ιρανικού ζητήματος. Τόσο η βαρόνη Άστον, όσο και η Φ. Μογκερίνι έθεσαν για πρώτη φορά τη σφραγίδα της ΕΕ στην επίλυση ενός τόσο πολύπλοκου ζητήματος εξωτερικής πολιτικής. Από την ηλεκτρονική έκδοση του Reuters οι εξής δηλώσεις σχετικά με τη συμφωνία τη 14ης Ιουλίου 2015:
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μ. Ομπάμα υποστηρίζει ότι «η συμφωνία αποτελεί ευκαιρία για αλλαγή στην περιοχή. Η συμφωνία προσφέρει μια ευκαιρία να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να την αδράξουμε».
Ο πρόεδρος του Ιράν Χ. Ρουχάνι λέει ότι «με την επίλυση αυτής της αχρείαστης κρίσης, νέοι ορίζοντες δημιουργούνται με επίκεντρο τις κοινές προκλήσεις…».
Από τότε άλλαξαν πολλά στο διεθνή χάρτη. Κυρίως στις ΗΠΑ με την αλλαγή ενοίκου στο Λευκό Οίκο. Στις 13 Οκτωβρίου 2017 ο Ν. Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και ότι ο ίδιος θα δώσει στο Κογκρέσο «εξήντα ημέρες για να αποφασίσει εάν θα το πράξει επιβάλλοντας εκ νέου κυρώσεις». Λέει ότι το Ιράν δεν συμμορφώνεται στις πρόνοιες της συμφωνίας, γεγονός που δεν επιβεβαιώνουν οι διεθνείς επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας. Αντίθετα, η Υπηρεσία θεωρεί ότι η Τεχεράνη ακολουθεί τις πρόνοιες της συμφωνίας και δεν υπήρξε κανένα ζήτημα στις συχνές επιθεωρήσεις που πραγματοποιεί σε εγκαταστάσεις στο ιρανικό έδαφος.
Σε κοινή ανακοίνωσή τους η καγκελάριος Μέρκελ, ο πρόεδρος της Γαλλίας Ε. Μακρόν και η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τ. Μέυ, δηλώνουν ότι «παραμένουμε δεσμευμένοι από τη συμφωνία με το Ιράν και την πλήρη εφαρμογή της από όλες τις πλευρές. Προτρέπουμε την αμερικάνικη κυβέρνηση και το Κογκρέσσο να λάβουν υπόψη τους τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η απόφασή τους για την ασφάλεια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, πριν λάβουν οποιοδήποτε μέτρο που θα μπορούσε να πλήξει τη συμφωνία» (ΑΠΕ-ΜΠΕ – AFP – Reuters), 13/10
Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ αντέδρασε αμέσως στις δηλώσεις Τραμπ λέγοντας ότι «αν οι Ηνωμένες Πολιτείες τερματίσουν την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν ή επιβάλουν και πάλι κυρώσεις στην Τεχεράνη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και να αυξηθεί ο κίνδυνος ενός πολέμου κοντά στην Ευρώπη». Επίσης, σημείωσε ότι ο Τραμπ έστειλε ένα «δύσκολο και επικίνδυνο σήμα» την ώρα που η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επίσης να αντιμετωπίσει την πυρηνική κρίση της Βόρειας Κορέας. Η μεγάλη ανησυχία μου είναι πως αυτό που συμβαίνει στο Ιράν ή με το Ιράν από την προοπτική των ΗΠΑ δεν θα παραμείνει ένα ιρανικό ζήτημα αλλά πολλοί άλλοι στον κόσμο θα σκεφθούν το ενδεχόμενο να αποκτήσουν και εκείνοι πυρηνικά όπλα δεδομένου ότι τέτοιες συμφωνίες καταστρέφονται. Και τότε τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα μεγαλώσουν σε έναν πολύ επικίνδυνο κόσμο. Αν οι ΗΠΑ τερματίσουν τη συμφωνία ή επιβληθούν και πάλι κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης, οι ιρανοί σκληροπυρηνικοί, που τάσσονταν κατά των διαπραγματεύσεων με τη Δύση, θα πάρουν το πάνω χέρι». (ηλ. Βήμα, 14 Οκτωβρίου).
Η απόφαση Τραμπ θα οδηγήσει τη διεθνή ειρήνη σε αποσταθεροποίηση, προσθέτει νέες ποσότητες από ερωτηματικά γύρω από την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται τα διεθνή φαινόμενα και δείχνει με τον πλέον σαφή τρόπο ότι συνιστά κίνδυνο για την παγκόσμια συνεργασία. Επί των ημερών του προέδρου Ομπάμα οι ΗΠΑ συνέβαλαν σε θετικές αλλαγές στον παγκόσμιο χάρτη-Ιράν, Κούβα, Κολομβία, Διεθνές Εμπόριο κ.ά. Επί Τραμπ καταδεφίζεται αυτή η θετική δράση και αντικαθίσταται από πολιτικές που οδηγούν σε νέες ρήξεις και σπρώχνουν διεθνείς υποθέσεις στην αποσταθεροποίηση και το χάος. Γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι αυτός ο αμερικανός πρόεδρος οδηγεί τη χώρα του σε μια προβληματική ηγεσία, που προκαλεί φόβο και ανασφάλεια στους συμμάχους του, και πλέον συνιστά κίνδυνο για τις διεθνείς υποθέσεις.
Η διαβούλευση ανάμεσα στην ΕΕ, Γερμανία, τη Γαλλία, την Κίνα και τη Ρωσία είναι αναγκαία για να προβληθεί μια κοινή στάση των κύριων παικτών της συμφωνίας του 2015 απέναντι στον Τραμπ. Είναι αναγκαίο να μιλήσει ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες καθώς η συμφωνία του 2015 έχει επικυρωθεί από το ΣΑ του ΟΗΕ. Χρειάζεται συστηματική αντίδραση απέναντι σε μια χαοτική πολιτική που εκπηγάζει από τον Ν. Τραμπ.
Είναι πιθανόν η προεδρία Τραμπ να αλλάξει παγιωμένες εικόνες στις διεθνείς σχέσεις, αν κρίνουμε το περιεχόμενο δηλώσεων που έκανε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στις 14 Οκτωβρίου: «Μπορεί στ΄αλήθεια κάποιος να σκεφθεί το μέλλον της Ευρώπης χωρίς να έχει το βλέμμα στη μεγάλη Ρωσία; Η Ρωσία είναι «ο κύριος μεγάλος γείτονάς μας με την οποία πρέπει με έναν ορισμένο τρόπο-και χωρίς να ξεχνάμε τις συγκρούσεις που υπάρχουν- απολύτως να επανασυνδεθούμε».
Λάρκος Λάρκου