Τραπέζι με άλλες επιλογές

Στις 5 και 6 Μαίου σε δύο συνεντεύξεις του ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ Έσπεν Μπαρθ Έιντε κάλυψε τα πιο σημαντικά θέματα της συγκυρίας. Η πρώτη στο ΚΥΠΕ στις 5 Μαίου και η δεύτερη στο «Ανατολού» στις 6 Μαίου. Κατά τον Έιντε:

1. Οι συνομιλίες για το κυπριακό: «Μπορώ να πω ότι υπήρξε πρόοδος στις διαπραγματεύσεις αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι θα κλείσει το παράθυρο ευκαιρίας. Ο χρόνος μας είναι περιορισμένος και πρέπει να τον αξιολογήσουμε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο… Οι Αναστασιάδης και Ακιντζί συμφωνούν να πάνε στην Γενεύη αλλά προηγουμένως πρέπει να κάνουμε την εργασία μας. Πρέπει η επόμενη διάσκεψη της Γενεύης να είναι εποικοδομητική και να ληφθούν αποφάσεις που να μας οδηγήσουν σε αποτέλεσμα».

2. Σχόλιο για τους δύο ηγέτες: «Πιστεύω ότι και οι δύο ηγέτες θέλουν λύση. Το πραγματικό πρόβλημα εάν οι δύο πλευρές είναι έτοιμες να κάνουν αυτή την τελευταία κίνηση για να περάσουν από δύο διαφορετικά συστήματα, σε ένα ενιαίο σύστημα, εάν είναι αρκετά ισχυρή η βούληση για να κάνουν το τελευταίο βήμα για ένα κοινό ομόσπονδο μέλλον».

3. Σχόλιο για επιστολή Κοτζιά: «Εγώ είμαι υπέρ της λύσης και (υπέρ) όλων στο νησί. Η δουλειά μου είναι να εργάζομαι με όλους και κάνω το καλύτερο που μπορώ για να βοηθήσω τους ηγέτες να βρουν λύση. Γνωρίζω ότι αυτού του είδους οι κατηγορίες θα γίνονταν και πριν αποδεχτώ αυτά τα καθήκοντα».

4. Θέση για περισσότερη βοήθεια του ΟΗΕ στη διαδικασία, σχολιάζοντας έτσι δήλωση του Τ/Κ ηγέτη ότι τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει να βοηθήσουν περισσότερο: «Είναι χαρά μου να το κάνω αυτό. Ασφαλώς αν και από τους δύο ηγέτες λάβω αυτή την αρμοδιότητα ,αλλά πρέπει να έρθουν οι ηγέτες με προτάσεις σε μένα. Συμφωνώ με την άποψη του κ. Ακιντζί αλλά αυτό πρέπει να είναι επιθυμία και των δύο ηγετών».

5. Για το φυσικό αέριο στο «Ανατολού»: «Ανησυχώ για ένα πιθανό «δράμα» σχετικά με τις διαφωνίες στο θέμα των ερευνών φυσικού αερίου στην Μεσόγειο. Το θέμα της ενέργειας είναι από τα καλύτερα επιχειρήματα για την επίλυση. Εάν ενωθεί η Κύπρος και βρεθεί μια πολιτική λύση, οι πλευρές μπορεί να κάνουν από κοινού έρευνες και το Ισραήλ, η Τουρκία  μπορούν να συνεργαστούν και με όλους που ενδιαφέρονται για δημιουργία ενός δικτύου φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Διαφορετικά οι έρευνες φυσικού αερίου θα είναι πολύ δύσκολες. Όταν λέμε ότι το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει αναφέρομαι σε αυτές τις δύο καταστάσεις».

Για το ίδιο θέμα στο ΚΥΠΕ: «Αν υπάρξει άμεση αντιπαράθεση για τις εξορύξεις, η ανησυχία μου είναι ότι μπορεί να είναι πιθανόν περισσότερο δραματική από το 2014, γιατί το γενικότερο κλίμα στη γειτονιά είναι δραματικότερο. Η σχέση ΕΕ – Τουρκίας έγινε περισσότερο περίπλοκη, επίσης η σχέση Τουρκίας – Ελλάδας και οι εσωτερικές εξελίξεις (στην Τουρκία). Την ίδια στιγμή οι προοπτικές κοινού μέλλοντος για το αέριο στο νησί και τους γείτονες αποτελούν μία θετική προοπτική».

6. Συνολική κρίση: «πολλοί και στις δύο πλευρές του νησιού  λένε ότι αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία για την λύση του Κυπριακού, αλλά ο ίδιος αξιολογεί ότι αυτή είναι η καλύτερη ευκαιρία. Δεν ξέρω τί θα γίνει στο μέλλον αλλά αυτή την ευκαιρία αν δεν την αξιοποιήσουμε τώρα είναι κρίμα, με την αναβολή της δεν θα φτάσουμε σε καλύτερο αποτέλεσμα».

7. Αναφορά σε άλλες επιλογές: «Το σχέδιό μας είναι να κάνουμε τα μέγιστα για να βοηθήσουμε τους ηγέτες να φτάσουν σε συμφωνία στο εγγύς μέλλον. Αλλά αν αυτό αποτύχει, ίσως άλλες επιλογές πρέπει να έλθουν στο τραπέζι».

8. Ετοιμασία για όλα τα ενδεχόμενα: «Τα Ηνωμένα Έθνη χρειάζεται να είναι προετοιμασμένα για όλα τα αποτελέσματα, θετικά ή αρνητικά. Υπάρχει μία συνεχής συζήτηση για το τι κάνουμε στην περίπτωση επιτυχίας και τι στην περίπτωση αποτυχίας».

9. Σήμα για το μέλλον των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ ότι  «βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρύτερη συζήτηση στον ΟΗΕ για το μέλλον των ειρηνευτικών επιχειρήσεων, γενικότερα».

10. Αναφορά για τη συνάντησή του με τα 5 Μόνιμα Μέλη του Σ.Α στις 5 Μαίου: «Είναι πολύ ανήσυχοι για την πιθανότητα να χαθεί αυτή η ευκαιρία από παράγοντες εκτός των ιδίων των συνομιλιών. Είμαστε αποφασισμένοι, αλλά αυξάνεται ο βαθμός ανησυχίας και είναι σημαντικό να έχουμε εδώ αυτές τις συζητήσεις. Χρειζόμαστε την αίσθηση ότι αυτά μπορούν κατ’ ακρίβεια να γίνουν πριν επιχειρήσουμε να κλείσουμε με τον κατάλληλο τρόπο το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων».

Δύο συνεντεύξεις από τον Ειδικό Σύμβουλο του ΓΓ του ΟΗΕ Έσπεν Μπαρθ Έιντε που θα πρέπει να μελετήσει κάθε ενδιαφερόμενος που παρακολουθεί τις εξελίξεις στο κυπριακό. Πέντε σχόλια επί των συνεντεύξεων:

Πρώτο, υπάρχει μια διάχυτη μελαγχολία στις συνεντεύξεις Έιντε.  Με μη αποκρυβόμενη διπλωματικότητα εκφράζει την απαισιοδοξία του για το μέλλον των συνομιλιών. Με συναισθηματισμό λέει «είναι κρίμα αν δεν την αξιοποιήσουμε τώρα την ευκαιρία», με παρότρυνση λέει ότι «πιστεύω ότι και οι δύο ηγέτες θέλουν λύση», και με  ρεαλισμό λέει πως τα μέλη του ΣΑ «είναι πολύ ανήσυχα για την πιθανότητα να χαθεί αυτή η ευκαιρία από παράγοντες εκτός των ιδίων των συνομιλιών».

Δεύτερο, θέτει για πρώτη φορά θέμα για μελέτη από τον ΟΗΕ σεναρίων σε περίπτωση ναυαγίου στις συνομιλίες. Λέει πώς τα «τα Ηνωμένα Έθνη χρειάζεται να είναι προετοιμασμένα για όλα τα αποτελέσματα, θετικά ή αρνητικά. Υπάρχει μία συνεχής συζήτηση για το τι κάνουμε στην περίπτωση επιτυχίας και τι στην περίπτωση αποτυχίας». Ασφαλώς μια πολύ σοβαρή εξέλιξη, καθώς ο ΟΗΕ βλέπει, και το λέει ανοικτά, πως το σενάριο της αποτυχίας είναι μέσα σε ακτίνα μιας σοβαρής πιθανότητας.

Τρίτο, οι άμεσες, σχεδόν ευθείες αναφορές του στα ζητήματα που διασυνδέονται με το φυσικό αέριο συνιστούν μιαν πυκνή αναφορά σε ένα ολοένα και πιο πολύπλοκο ζήτημα. Λέει πως «αν υπάρξει άμεση αντιπαράθεση για τις εξορύξεις, η ανησυχία μου είναι ότι μπορεί να είναι πιθανόν περισσότερο δραματική από το 2014, γιατί το γενικότερο κλίμα στη γειτονιά είναι δραματικότερο». Διασυνδέει την επίλυση με την καλύτερη αξιοποίηση του φυσικού αερίου με τη φράση «το θέμα της ενέργειας είναι από τα καλύτερα επιχειρήματα για την επίλυση».

Τέταρτο, είναι πλέον μια κανονική θέση του ΟΗΕ που σχετίζεται με την παρουσία, ή την απόσυρση της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στο νησί. Ο Έιντε σημειώνει ότι «βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρύτερη συζήτηση στον ΟΗΕ για το μέλλον των ειρηνευτικών επιχειρήσεων, γενικότερα». Το γενικότερα συνδέεται με το ειδικότερα, αν δηλαδή φτάσουμε σε ναυάγιο στο κυπριακό, οι δυνάμεις ειρήνης του ΟΗΕ είτε να αποχωρήσουν σταδιακά, είτε να μειωθούν στο πλαίσιο «μιας ευρύτερης συζήτησης στον ΟΗΕ για το μέλλον των ειρηνευτικών επιχειρήσεων».

Πέμπτο, ο ΟΗΕ παρουσιάζει το στόχο του λέγοντας ότι «το σχέδιό μας είναι να κάνουμε τα μέγιστα για να βοηθήσουμε τους ηγέτες να φτάσουν σε συμφωνία στο εγγύς μέλλον». Τι θα γίνει αν αυτό δεν προχωρήσει; Ο Έιντε λέει πως «αν αυτό αποτύχει, ίσως άλλες επιλογές πρέπει να έλθουν στο τραπέζι». Κάθε πολιτικός ηγέτης αλλά και κάθε πολίτης αυτού του τόπου χρειάζεται να προβληματιστεί επί αυτού, να κάνει τη δική του κριτική ανάλυση απέναντι και στα δύο ενδεχόμενα. Χρειάζεται καθαρή σκέψη και καθαρές αποφάσεις για να μην φτάσουμε σε καμμιά άλλη επιλογή πέρα της επίλυσης με βάση το παρόν διαπραγματευτικό πλαίσιο.

Ο Έιντε έχει τη δυνατότητα να συνομιλεί με όλους εντός και εκτός Κύπρου, συνεπώς κάθε ενδιαφερόμενος οφείλει να μελετήσει με σοβαρότητα τις δηλώσεις του, να προβληματιστεί για τα επόμενα βήματα και τα εμφανή διλήμματα. Η περιφρόνηση στις εκτιμήσεις που επιχειρούν διάφοροι παράγοντες για τα δεδομένα όπως εξελίσσονται σήμερα στη διαδικασία επίλυσης, δεν βοηθούν παρά μόνο στην περαιτέρω απομάκρυνση της ε/κ κοινωνίας από την πραγματικότητα.
Μπορεί οι εκτιμήσεις Έιντε να μην συνιστούν «θέσφατα», ωστόσο, κάθε ένας πρέπει να γνωρίζει τι εκτιμά ο κύριος παίκτης της διαδικασίας επίλυσης, πέρα από τους δύο ηγέτες στη νήσο. Εκ των πραγμάτων, το δίλημμα είναι σαφές και ο καθένας καλείται να πάρει τις αποφάσεις του πριν όλα να είναι πολύ αργά, γιατί «αν αυτό αποτύχει, ίσως άλλες επιλογές πρέπει να έλθουν στο τραπέζι». Γι’ αυτό χρειάζεται πλήρης προσπάθεια για την ομοσπονδιακή λύση, γιατί «δεν πρέπει να έλθουν άλλες επιλογές στο τραπέζι».
Επί της ουσίας, θεωρώ ότι δεν χρειάζεται κανένας Έιντε για να θέσει τα διλήμματα ή να δώσει εκτιμήσεις για τη μια ή την άλλη εξέλιξη. Όλα πρέπει να είναι τμήμα της δικής μας αγωνίας για το μέλλον της δικής μας πατρίδα. Συνεπώς, κυπριακής ιδιοκτησίας πρέπει να είναι οι αποφάσεις που θα αλλάζουν τη μοίρα της Κύπρου και θα οδηγούν σε λύση όπως προνοούν τα κύρια σημεία-συγκλίσεις στις οποίες έχουν συμφωνήσει οι Αναστασιάδης-Ακιντζί.  Η προσπάθεια για την επιτυχή ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης είναι (ακόμα) εφικτή!

Λάρκος Λάρκου