Ερτογάν-Γκιουλέν! μάχη μέχρι τελικής πτώσεως!

Η Τουρκία ζει σε μια ατμόσφαιρα ενός περίεργου πυρετού. Ο πρωθυπουργός Τ. Ερτογάν απέδωσε τις πρωτοβουλίες της αστυνομίας για τις 80 συλλήψεις υπόπτων γύρω από ζητήματα διαφθοράς και δωροδοκίας σε «βρώμικη επιχείρηση». Στη συνέχεια διέταξε τη μετάθεση αξιωματικών της αστυνομίας που είχαν ευθύνη για τις ανακρίσεις. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν «καταράστηκε» τον Ταγίπ Ερτογάν με τη φοβερή φράση «εκείνοι που δεν βλέπουν τον κλέφτη, αλλά κυνηγάνε αυτούς που προσπαθούν να πιάσουν τον κλέφτη, που δεν βλέπουν το έγκλημα αλλά επιχειρούν να δυσφημίσουν άλλους με το να κατηγορούν αθώους ανθρώπους -ας ρίξει ο Θεός φωτιά στα σπίτια τους, να καταστρέψει τα σπίτια τους, να σπάσει την ενότητά τους».

Έτσι κατά τρόπο βίαιο μπήκε στη δημόσια σφαίρα της συζήτησης μια νέα κατάσταση πραγμάτων στην Τουρκία. Το Κίνημα Χιζμέτ («Υπηρεσίες») με πνευματικό ηγέτη τον ιμάμη Γκιουλέν που ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ από το 1999 ταράζει τα νέρα απειλώντας τη σταθερότητα του συστήματος του ΑΚΠ που κυριαρχεί για 11 χρόνια με επίκεντρο τον Τ. Ερτογάν. Επιχειρηματίες, τραπεζίτες, υιοί τριών εν ενεργεία υπουργών της κυβέρνησης Ερτογάν, καθώς επίσης και ο Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ε. Μπαγίς βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του αθηναϊκού «Βήματος» «ο Φετουλάχ Γκιουλέν εκπροσωπεί το λεγόμενο «πολιτικό ισλάμ». Η σύγκρουσή του με τον Τ. Ερντογάν έχει να κάνει με τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου του 2014 με διαφαινόμενο «εκλεκτό» του κινήματος τον Αμτουλάχ Γκιούλ… Το 1999 σε ένα βίντεο προτρέπει τους οπαδούς του να κινηθούν «μέσα στις αρτηρίες του συστήματος χωρίς ουδείς να προσέξει την ύπαρξή σας μέχρι να φθάσετε σε όλα τα κέντρα εξουσίας». Ο 70χρονος ισλαμιστής θεωρητικός και μεγαλοεπιχειρηματίας από το Ερζερούμ, ο άνθρωπος που τον τελευταίο καιρό εμφανίζεται από πολλούς ως ο υπ’ αριθμόν 1 «εσωτερικός εχθρός» του Ερντογάν, προωθεί διαμέσου ενός τεράστιου δικτύου σχολείων την διάδοση της τουρκικής κουλτούρας και την ανάπτυξη τουρκικής και φιλοτουρκικής «ελίτ» τόσο στις ΗΠΑ, όπου διαμένει μόνιμα από το 1999, όσο και στην Τουρκία. Το δίκτυο αυτό των σχολείων επεκτάθηκε στις ΗΠΑ: στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού θεσμού των λεγόμενων «charter schools» ο Γκιουλέν έχει ιδρύσει πάνω από 130 σχολεία σήμερα, με περίπου 45.000 μαθητές. Υπολογίζεται ότι η εκπαιδευτική αυτοκρατορία που έχει ο δαιμόνιος Τούρκος αριθμεί πάνω από 1.000 σχολεία σε 140 διαφορετικές χώρες. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 200 σχολεία στην Τουρκία, ενώ ο Γκιουλέν έχει ιδρύσει και πανεπιστήμιο στην Κωνσταντινούπολη, το Φατίχ»».

Ο συγγραφέας και τουρκολόγος Ν. Μούδουρος γράφει ότι «η ισχυρότερη ίσως ισλαμική κοινότητα-κίνημα στην Τουρκία, μέχρι και σήμερα, είναι η κοινότητα του Φετουλλάχ Γκιουλέν. Ο ίδιος ο Φετουλλάχ Γκιουλέν είναι συνταξιοδοτημένος ιμάμης, του οποίου οι σπουδές συνδύασαν τόσο τη θρησκευτική όσο και την κοσμική παιδεία. Αξιοσημείωτη ήταν η ικανότητά του να συνδυάζει το Ισλάμ με τον δυτικό εκμοντερνισμό αφού πρώτα και κύρια μερίμνησε για την επικράτηση ενός θεωρητικού διαχωρισμού του Ισλάμ της τουρκικής Ανατολίας από το Ισλάμ της Αραβία…Η κοινωνική δραστηριοποίηση της κοινότητας Γκιουλέν επεκτάθηκε σταδιακά, πέραν των ισχυρών φιλανθρωπικών και πολιτιστικών οργανώσεων, στη διοργάνωση πλατφορμών συζητήσεων για διάφορα θέματα τα οποία πολλές φορές αποτελούσαν «θέματα ταμπού» για την τουρκική κοινωνία. Οι θεωρητικές προσεγγίσεις του Γκιουλέν για την οικονομία παραπέμπουν σε μια προσαρμογή του Ισλάμ στο πνεύμα του καπιταλισμού, κατά τα πρότυπα της βεμπεριανής αντίληψης. Έτσι επιδιώχθηκε να προωθηθεί η εικόνα του εμπόρου-προφήτη Μωάμεθ στην ανταγωνιστική αγορά της Μεδίνας, ούτως ώστε να υπογραμμιστεί η σύνδεση της ισλαμικής θρησκείας με τον ίδιο το νεοφιλελευθερισμό. Τα ΜΜΕ έχουν εξέχουσα θέση στην οικονομική επέκταση της κοινότητας, αφού αυτή έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο εθνικών και διεθνών τηλεοπτικών σταθμών, πρακτορείο ειδήσεων, καθημερινές εφημερίδες και εβδομαδιαία περιοδικά, καθώς και εκδοτικούς οίκους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μέχρι σήμερα η εφημερίδα Ζαμάν (Zaman), η οποία πρωτοεκδόθηκε το 1986 και είναι η πρώτη τουρκική εφημερίδα με ειδικά ένθετα στις ΗΠΑ και σε δεκαπέντε διαφορετικές εκδόσεις σε τουρκόφωνα κράτη της Κεντρικής Ασίας. Ταυτόχρονα, η επιχειρηματική δραστηριότητα της κοινότητας Γκιουλέν στην Κεντρική Ασία διευρύνθηκε με βασικό άξονα τη δημιουργία ενός τεράστιου δικτύου ιδιωτικής εκπαίδευσης. Το δίκτυο της ιδιωτικής εκπαίδευσης τόσο στην Τουρκία όσο και στο εξωτερικό αντιμετωπίστηκε με αξιοσημείωτη αποδοχή ιδιαίτερα από τα πλατιά χαμηλά εισοδηματικά στρώματα» (Ν. Μούδουρος «Ο Μετασχηματισμός της Τουρκίας. Από την κεμαλική κυριαρχία στον ‘ισλαμικό’ νεοφιλελευθερισμό», Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012, σσ. 199-201).

Τα όρια συνύπαρξης Ερτογάν-Γκιουλέν φαίνεται να εκλείπουν, εξελίσσεται μια μάχη στην οποία ίσως χάσουν και οι δύο, ίσως ο Ερτογάν την Προεδρία της χώρας και ο Γκιουλέν την αυτοκρατορία του. Η κυβέρνηση Ερτογάν για αδιευκρίνιστους μέχρι τώρα λόγους έδω και ένα μήνα πήρε την απόφαση να κλείσει τα φροντιστήρια επιρροής Γκιουλέν σε όλη την τουρκική επικράτεια. Ίσως κάτι γνώριζε αλλά προφανώς έπεσε έξω στις προβλέψεις της! Ο Γκιουλέν ήταν πιο έτοιμος και απάντησε άμεσα, αιφνιδιαστικά, και πέτυχε να κερδίσει τις πρώτες εντυπώσεις, χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα κερδίσει τον πόλεμο. Αντίθετα: η τουρκική κυβέρνηση μάλλον θα θέσει εκτός νόμου τα ιδρύματα και τις επιχειρήσεις της επιρροής του, ενώ επιχειρώντας εκτεταμένες εκκαθαρίσεις στο δικαστικό σώμα και στην αστυνομία, θα επιχειρήσει να περιορίσει την έκταση της ζημιάς που έχει ήδη υποστεί.Το ερώτημα είναι τι ακριβώς επιδιώκει ο Γκιουβέν. Μήπως περιορισμό της ηγεμονίας ΑΚΠ; Μήπως παρεμπόδιση της εκλογής Ερτογάν στην προεδρία; Μήπως ενίσχυση της αντιπολίτευσης του ΡΛΚ πριν από τις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου; Μήπως σκέφτεται ένα ΑΚΠ χωρίς Ερτογάν;

Βέβαιο είναι ότι ο Τ. Ερτογάν είναι σκληρός παίκτης, πείσμων, λαμβάνει αποφάσεις χωρίς καθυστέρηση. Εξίσου βέβαιο είναι πως αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις, προς στιγμή έχασε τον έλεγχο των κινήσεων όπως τον απέκτησε μετά την νίκη του επί του στρατιωτικού κατεστημένου. Προφανώς τώρα θα σχεδιάσει απαντήσεις με στόχο να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Ίσως να προχωρήσει σε ανασχηματισμό και να θέσει εκτός κυβέρνησης όσους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν συνδεθεί με την υπόθεση. Ίσως να θέσει εκτός νόμου το κίνημα Γκιουλέν και τις οργανώσεις του στο εκπαιδευτικό και οικονομικό επίπεδο. Ίσως να παίξει το «χαρτί» της συνωμοσίας εναντίον του και κατά του ΑΚΠ, κάτι που περνά με σχετική άνεση στην κοινή γνώμη. Ίσως ζητήσει περισσότερη εμπλοκή Γκιουλ στην προσπάθεια για ξεκαθάρισμα της υπόθεσης. Δύσκολα μπορεί να ειπωθεί κάτι για το μείζον θέμα της προεδρίας του κράτους πριν κατακάτσει ο κουρνιαχτός και ξεκαθαρίσει το ποιος και πόσο έχασε ή το ποιος και πόσο μπορεί να σηκωθεί γρηγορότερα μετά τους πρώτους πυροβολισμούς!