Φαντασιώσεις σε γκρι φόντο
Όσοι θέλουν «φυσικό αέριο» για να αποφύγουμε την επίλυση στο κυπριακό, (πάνω από όλα «η ΑΟΖ μας»), βρίσκονται, ακόμα μια φορά, στο κενό. Επαναλαμβάνουν τον κύκλο της ανορθολογικής σκέψης. Έτσι πριν λίγα χρόνια, αντί να αξιοποιήσουμε την ένταξη στην ΕΕ για να την καταστήσουμε καταλύτη της επίλυσης, μερικοί έκαναν θέατρο επί της ένταξης με σκοπό να παίζουμε με το χρόνο και να σπρώχνουμε (κατ’ ακρίβειαν να «κουντούμε») τα πράγματα πάρα κάτω.
Το έργο της εξόρυξης φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ και γενικότερα η ενεργειακή πολιτική στην Α. Μεσόγειο παραμένει ένα εξαιρετικό σημαντικό έργο με πολλές διαστάσεις, με διαφορετικά εθνικά συμφέροντα.
Διαφαίνονται επικαλύψεις ανάμεσα στις θαλάσσιες ζώνες όπως λ.χ. συμβαίνει ανάμεσα στην Κύπρος και το Ισραήλ ή ανάμεσα στο Λίβανο και το Ισραήλ.
Τουρκία και Ισραήλ έχουν βρει τρόπους συνεργασίας στον τομέα του φυσικού αερίου. Ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γ. Στεϊνίτς δήλωσε στην εφ/δα «Χουριέτ» ότι «αν όλα εξελιχθούν ομαλά, το 2019 το ισραηλινό φυσικό αέριο από το Λεβιάθαν μπορεί να εξαχθεί στην Τουρκία», (29/6/2016).
Χώρες που συμμετέχουν στο παιχνίδι εκτιμούν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο όπως λ.χ η στάση σιωπής που διαθέτουν η Αθήνα και η Λευκωσία στο ζήτημα της οριοθέτησης της οικονομικής ζώνης που εκτείνεται ανάμεσά τους. Η επιφυλακτικότητα βασίζεται στην εκτίμηση ότι μια τέτοια συμφωνία θα καταλήξει να είναι γράμμα κενό αν αμφισβητηθεί από παράκτιο κράτος και εφόσον δεν μπορεί να υποστηριχθεί από την ανάλογη αμυντική δυνατότητα σε όλο το εύρος της.
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχει πρόοδος σε σημαντικούς τομείς όπως η συνεργασία ανάμεσα στην Κύπρο και την Αίγυπτο ή τη συνεννόηση ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ. Αυτή η πρόοδος δεν συνιστά την ικανή συνθήκη για να αλλάξουν οι γεωπολιτικές ισορροπίες, καθώς καταλυτικό ρόλο παίζει η περιορισμένη αμυντική ισχύς της Κύπρου. Αυτός ο παράγοντας συνεκτιμάται ως κρίσιμης σημασίας από όλους τους περιφερειακούς παίκτες, όπως (κυρίως) το Ισραήλ και (δευτερευόντως) η Αίγυπτος.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στο τεμάχιο 3 στην κυπριακή ΑΟΖ, δείχνουν τα πραγματικά δεδομένα και κυρίως ότι σε κάθε ανάλυση το άλυτο κυπριακό παρεμβαίνει στα ισοζύγια ισχύος στην περιοχή, περιπλέκει συμμαχίες και αφαιρεί δυνατότητες. Έτσι η κατοχή ενός τμήματος της νήσου από την Τουρκία, καθώς και αδυναμία ελέγχου του συνόλου του εδάφους της, συμπληρώνεται με την απουσία στοιχειώδους θαλάσσιας παρουσίας. Όσοι αφαιρούν αυτούς τους παράγοντες από τις εκτιμήσεις τους, δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να επαναλαμβάνουν μια κύρια αιτία που οδήγησε την Κύπρο, κατά καιρούς, σε αλλεπάλληλες ήττες. Δηλαδή την έλλειψη επίγνωσης των ορίων μας και την μη ανάδειξη μιας στέρεης στρατηγικής η οποία με βάση μια ρεαλιστική ανάλυση των δεδομένων να κατευθύνει τις επιλογές μας. Το κυπριακό χόμπι είναι γνωστό: όταν η πραγματικότητα δεν ταυτιζόταν με τις επιθυμίες μας, τότε αλοίμονο στην πραγματικότητα!
Γ’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποιοι προέβλεψαν τα στοιχειώδη και ποιοι παραμένουν τυφλοί στα πασιφανή. Παραθέτω για όσους θέλουν να κατανοήσουν την πραγματικότητα ένα απόσπασμα από ομιλία του Κ. Σημίτη στη Λευκωσία το 2013:
«Με την παγκοσμιοποίηση, την επέκταση των διεθνών συνεργασιών, τη δημιουργία νέων δεδομένων στη Μέση Ανατολή αυξάνεται τόσο η πίεση για μια λύση όσο και σε περίπτωση αποτυχίας της ο κίνδυνος της παγίωσης της σημερινής κατάστασης. Η σημερινή στιγμή είναι μια στιγμή με δυνατότητες. Η ανεύρεση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου δημιουργούν προϋποθέσεις συνεργασίας αλλά και ενέχουν τον κίνδυνο οριστικών ρήξεων. Ας μη παραβλέπουμε, ότι το θέμα των πηγών ενέργειας δεν αφορά την Κύπρο και τα όμορα κράτη αλλά και τις υπερδυνάμεις που θα έχουν έμμεσα λόγο. Αναγκαία είναι επίσης η δημιουργία ενός ισχυρού εσωτερικού μετώπου εθνικής ευθύνης υπέρ της λύσης. Μιας λύσης η οποία θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα της ενωμένης ομοσπονδιακής Κύπρου καθώς και την αποτελεσματική συμμετοχή της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς» (Κ. Σημίτης, Λευκωσία, 29/11/2013, ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Γ. Βασιλείου «μια σύγχρονη Οδύσσεια»).
Δεν γνωρίζω πόσο σοβαρά πήραν τη δήλωση Σημίτη πολιτικοί παράγοντες στη νήσο. Μάλλον την θεώρησαν άνευ νοήματος. Αλλά όταν ομιλεί ένας πολιτικός που πήρε την Κύπρο από το χέρι και την έβαλε στην ΕΕ το 1999, χρειάζεται να έχουμε τα μάτια μας πιο ανοικτά. Είπε για όσους θέλουν να ακούσουν: «Η ανεύρεση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου δημιουργούν προϋποθέσεις συνεργασίας αλλά και ενέχουν τον κίνδυνο οριστικών ρήξεων».
Όταν οι φαντασιώσεις αντικαθιστούν την κοινή λογική, τα αυτονότητα λείπουν. Έτσι με κάθε σοβαρότητα, ο διευθύνων σύμβουλος της ENI Κλαούντιο Ντεσκάλτσι μετά τις εξελίξες στο τεμάχιο 3 είπε δημόσια ότι «το θέμα δεν είναι πραγματικά υπό τον έλεγχό μας. Το συζητούν η Ιταλία, η Ευρώπη, η Γαλλία, η Κύπρος και η Τουρκία», (Ροϊτερς, 16/2).
Λάρκος Λάρκου