Η Ελλάδα προτιμά το ελαφρύ

Μπορεί να είναι σύμπτωμα των καιρών. Ίσως να είναι μια ευρύτερη τάση – και να μην αφορά μόνο την Ελλάδα. Πάντως ο συστηματικός παρατηρητής των εσωτερικών διεργασιών της ελλαδικής κοινωνίας βλέπει με σχετική ευκολία πως έχει αλλάξει, πως κινείται διαφορετικά.

Στο χρόνο της διακυβέρνησης από τη Ν.Δ. ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει και μάλιστα αισθητά: η πολιτική ατζέντα περιλαμβάνει θεαματική πτώση των βασικών θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και απόλυτη σχεδόν επικράτηση των θεμάτων της κοινωνικής επικαιρότητας (ωράριο καταστημάτων, εργασιακές σχέσεις, ταμεία, συντάξεις κλπ). Ασφαλώς τα δεύτερα είναι μεγάλης σημασίας και αφορούν ρυθμίσεις της καυτής επικαιρότητας – επιβίωση των συνταξιοδοτικών ταμείων, αλλαγές στο ωράριο των καταστημάτων. Ωστόσο είναι άκρως απογοητευτικό πως τα μεγάλα ζητήματα, που αφορούν την εξωτερική πολιτική είναι ως κοινωνική «ατζέντα» ουσιαστικά ανύπαρκτα. Τα ζητήματα των ευρωτουρκικών σχέσεων, κυπριακό, αιγαιακό, ελληνική μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη,είναι κυριολεκτικά στο ακραίο περιθώριο της κοινωνικής ατζέντας.

Δεν είμαι βέβαιος πως αυτό προκύπτει «από τα πάνω», ή εάν εκφράζει αισθήματα «από τα κάτω». Σημασία έχει πως μεγάλα ζητήματα περνούν σχεδόν απαρατήρητα, δεν υπάρχει δημόσιος διάλογος γι’ αυτά, ή και φεύγουν από την επικαιρότητα ως στιγμιαία και συγκυριακά. Το παράδειγμα του Δεκεμβρίου του 2004 επιβεβαιώνει τον κανόνα του το καλοκαίρι του 2005. Η ελληνική κυβέρνηση έβαλε τα χρονοδιαγράμματα του Ελσίνκι στο περιθώριο και, έτσι, εξανεμίστηκε μια μοναδική ευκαιρία να πάει το ζήτημα της επίλυσης της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Αυτό που βλέπει κανείς σήμερα είναι η πλήρης αδιαφορία γι’ αυτά, η απουσία στοιχειώδους δημόσιου ενδιαφέροντος για την εξέλιξη τους, ακόμα και σε περιοχές με παραδοσιακή ευαισθησία σε αυτά.

Οι ευρωτουρκικές σχέσεις εξελίσσονται με τους γνωστούς τρόπους και η Ελλάδα παρεμβαίνει ή αντιδρά σαν να είναι μια κάποια απόμακρη ή και «ουδέτερη» χώρα. Εάν τα πιο πάνω εκφράζουν μια κάποια συγκυριακή «κόπωση» ή αδιαφορία, δεν δικαιολογεί αυτό τη στάση των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Συχνά με μια ανακοίνωση τους «σκουπίζουν» την επικαιρότητα και κλείνουν έως εκεί. Είναι γνωστό πως για δεκαετίες τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έπαιζαν στο κάτω μέρος του πίνακα ενδιαφέροντος στις αξιολογήσεις του τύπου ή και των νεοελλήνων γενικότερα.

Πιθανώς αυτό που έχουμε σήμερα να είναι η πιο ακραία μορφή έκφρασης μιας ανάποδης κοινωνικής ατζέντας. Η Ελλάδα αλλάζει – αυτό είναι βέβαιο. Προτιμά το ελαφρύ, ίσως και το επιπόλαιο. Τα δύσκολα – δηλαδή τα κεντρικά ζητήματα – ενοχλούν και μάλλον αυτός είναι ένας καλός λόγος  στο να πάνε στο περιθώριο…