Κωδικός Μέριντορ!
Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ Σ. Μέριντορ σε συνέντευξή του στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu δήλωσε πως «κάθε έρευνα που διεξάγεται στην περιοχή μπορεί να δώσει πολλά στοιχεία για να κατανοήσουμε καλύτερα την υποθαλάσσια γεωλογία», προσθέτοντας πως το Ισραήλ είναι υπέρ των τουρκικών, των αιγυπτιακών και των εξερευνήσεων της «Νότιας Κύπρου», όπως χαρακτήρισε την Κυπριακή Δημοκρατία. «Θα χαρούμε να μοιραστούμε την εμπειρία μας και το τι κάναμε στο Ισραήλ με τους Τούρκους φίλους μας». Στις 5 Μαίου ο Σ. Μέριντορ διευκρινίζει ότι «οι δηλώσεις μου για την εξερεύνηση αερίου στη Μεσόγειο παρερμηνεύθηκαν. Θεωρούμε ότι όλοι οι εταίροι μας είναι σημαντικοί». Στις 4 Μαίου η Πρεσβεία του Ισραήλ είχε αναρτήσει στο λογαριασμό της «Ισραήλ – Κύπρος – Αέριο – η θέση μας δεν έχει αλλάξει. Καμία ανάμειξη στις σχέσεις άλλων κρατών. Αυτό ξεκαθαρίστηκε προς την κυβέρνηση της Κύπρου» Διευκρινήσεις βεβαίως χωρίς κανένα νόημα, καθώς είναι γνωστός ο τρόπος για να έχουμε τυπικές δηλώσεις που δεν αλλάζουν κάτι επί της ουσίας.
Προηγήθηκε η υποδομή πάνω στην οποία κάθονται οι δηλώσεις Μέριντορ. Στις 13 Οκτωβρίου 2016 οι υπουργοί ενέργειας των δύο χωρών Γ. Στέινιτς και Β. Αλπειράκ σε συνάντησή τους στην Κ/πολη εκδήλωσαν τη διάθεσή τους για την «άμεση συγκρότηση διαλόγου ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις για να εξετάσουν μελέτη βιωσιμότητας του για την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου ανάμεσα στους δύο χώρες».
Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς έχει τη σημασία του το γεγονός ότι ο Στέινιτς είναι ο πρώτος ισραηλινός υπουργός που επισκέπτεται την Τουρκία μετά 2010. Το κλίμα των αποφάσεων μετέφερε στη δημοσιότητα ο ισραηλινός υπουργός: «συζητήσαμε θέματα ενέργειας, ειδικότερα το ζήτημα της μεταφοράς φυσικού αερίου και τη δυνατότητα κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία με στόχο τη διακίνησή του, τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ευρώπη. Υπάρχουν και άλλες επιλογές, αλλά η επιλογή της Τουρκιας είναι ισχυρή, γι’ αυτό αποφασίσαμε να αρχίσουμε διάλογο σε υπουργικό επίπεδο». (εφ/δα, «Χουριέτ», 14 Οκτωβρίου 2016).
Η δήλωση Μέριντορ βεβαιώνει ότι οι δύο χώρες έχουν πάρει τις αποφάσεις τους, και, καθώς εξυπηρετούνται αμοιβαίως ζωτικά συμφέροντα των δύο χωρών, θα προχωρήσουν με τις συμφωνίες για την κατασκευή αγωγού από το Λεβιάθαν απ’ ευθείας στο Τζεϊχάν με ταχύ ρυθμό-σε τρια χρόνια από τώρα επιδιώκουν την ολοκλήρωσή του. Φράση κλειδί το ότι είπε ο ισραηλινός Υπουργός πως «υπάρχουν και άλλες επιλογές, αλλά η επιλογή της Τουρκιας είναι ισχυρή», συνεπώς οι άλλες επιλογές έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα, ή έχουν απορριφθεί για ικανό χρονικό διάστημα.
Η συνεργασία Ισραήλ-Τουρκίας αφήνει τη Λευκωσία έξω από τη βασική προσπάθεια στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Δεν είναι εύκολη η διαχείριση του ζητήματος από κυπριακής πλευράς καθώς έχει πολλές διαστάσεις και πτυχές, λ.χ δεν έχει ακόμα βρεθεί συμβιβαστική φόρμουλα ανάμεσα σε Τελ-Αβίβ και Λευκωσία για τη διανομή της ποσότητας φυσικού αερίου που «κατοικεί» σε κοινή βάση στις δύο γειτονικές ΑΟΖ. Ο διάλογος Ισραήλ-Κύπρου περνά μια ιδιαιτέρως λεπτή φάση. Η Κύπρος εισέρχεται σε μια μακρά προεκλογική περίοδο, ενώ στο Ισραήλ ο πρωθυπουργός Β. Νετανιάχου, αντιμετωπίζει την πιθανότητα δικαστικής διώξης για διαφθορά. Η Τουρκία έχει ήδη αποστείλει το ερευνητικό Μπάρμπαρος για σεισμογραφικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ.
Βεβαίως δεν αρκεί η καταγγελία της τουρκικής στάσης, βεβαίως δεν είναι αρκετό να θεωρούμε ότι επειδή καταγγείλαμε την παραβίαση κανόνων του διεθνούς δικαίου από την Άγκυρα, έτσι ολοκληρώσαμε το καθήκον μας απέναντι στους κύπριους πολίτες. Οι δηλώσεις Μέριντορ προσφέρουν ένα πραγματικό μάθημα για όσους θέλουν να προχωρήσουν την πολιτική τους ανάλυση. Το εθνικό συμφέρον του Ισραήλ είναι πάνω από τριμερείς ή πενταμερείς συναντήσεις, ούτε μπορεί να πείσουμε το Τελ Αβίβ να μην προχωρήσει τους σχεδιασμούς του με την Τουρκία με επιχειρήματα από το κλασσικό οπλοστάσιο του κυπριακού.
Χρειαζόμαστε σοβαρή μελέτη των δεδομένων, προσεκτική ανάλυση κάθε σεναρίου, καθώς τίποτε δεν είναι απλό, ή εύκολο. Κάποια στιγμή, αν θέλουμε να αλλάξουμε μια βέβαιη πορεία που θα οδηγήσει την Κύπρο στο περιθώριο, χρειάζεται να προοδεύουμε με σχεδιασμένη στρατηγική, με μακροπρόθεσμη σκέψη και όχι μόνο να καταγγελίες. Να θέσουμε την πορεία μας πάνω σε μια διαφορετική στρατηγική. Προς άρση κάθε παρεξήγησης, ο Σ. Μέριντορ το είπε δημόσια για να το ακούσουν όλοι οι ε/κ!
Λάρκος Λάρκου