Οι εκλογές των δύο αριθμών

Οι εκλογές των δύο αριθμών διεξάγονται σήμερα στην Τουρκία. Στο συνολικό αριθμό των 550 εδρών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, οι 330 οδηγούν στο επιθυμητό για τον Τ. Ερτογάν και το ΚΑΔ αποτέλεσμα που ισοδυναμεί με τη δυνατότητα τροποποίησης του συντάγματος, από το παρόν κοινοβουλευτικό σε προεδρικού τύπου σύστημα. Το πρακτορείο ειδήσεων «Ανατολή» (28/5) παρέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σημερινή ψηφοφορία: δικαίωμα ψήφου σε 56 εκ. σε 81 επαρχίες, με συμμετοχή 20 κομμάτων, μαζί με 165 ανεξάρτητους. Κύρια κόμματα το Κόμμα Ανάπτυξης Δικαιοσύνης (ΚΑΔ), το Ρεπουπλικανικό Λαϊκό (ΡΤΚ), το κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης και το Δημοκρατικό Λαϊκό. Το ΚΑΔ σήμερα διαθέτει 312 έδρες έχοντας λάβει το 49% των ψήφων στις εκλογές του 2011 και 43% στις περιφερειακές εκλογλες του 2014.

.

Τρία κρίσιμα ζητήματα κυριαρχούν στην εκλογική ατζέντα:

Α. Το ζήτημα της τροποποίησης του συντάγματος πάνω στο οποίο διαπλέκονται τα βασικά στοιχεία των εκλογών. Η επιλογή Ερτογάν για αναθεώρηση του συντάγματος περιεπλάκει με την προσωπική του στρατηγική για την ανάδειξή του στη θέση ενός «τούρκου Ντε Γκολ». Αυτό είναι ιδιαίτερα επιζήμιο για την δημόσια συζήτηση στην Τουρκία: αντί να κυριαρχεί το ζήτημα της μεταρρύθμισης ενός συντάγματος που φέρει την υπογραφή της δικτατορίας Εβρέν, αντί να κυριαρχήσει η συζήτηση στη βάση του «προτύπου» που εισηγείται η ΕΕ στις κατά καιρούς Εκθέσεις Πρόοδου, άλλαξε η ατζέντα χωρίς αυτό να γίνεται κατά τρόπο πειστικό. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Open Society Foundation το 60% βλέπει θετικά τη συγγραφή ενός νέου συντάγματος (49% το 2011), αλλά το ποσοστό που επιθυμεί «ισχυρό προεδρικό σύστημα» πέφτει στο 43%. Ένα αξιόλογο 21% ανάμεσα στους οπαδούς του ΚΑΔ ψηφίζει «όχι» στη συνταγματική τροποποίηση-από κοινοβουλευτικό σε ισχυρό προεδρικό.

Β. Το πολιτικό τοπίο μετά τις εκλογές- αυτοδύναμη κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Νταβούτογλου ή κυβέρνηση συνεργασίας; Αυτό θα εξαρτηθεί κυρίως από τη δυνατότητα του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Λαϊκού να περάσει το φράγμα του 10% και έτσι να κερδίσει περίπου 55 έδρες στη Βουλή, αφαιρώντας τις από το πρώτο κόμμα. Σε αυτό το σενάριο κάνει τους υπολογισμούς της η ηγεσία του ΚΑΔ: θέλει τις 55 για να κτίσει την πλειοψηφία για την αλλαγή του συντάγματος γι’ αυτό πιέζει το φιλοκουρδικό κόμμα, ώστε να αποτύχει να περάσει το φράγμα θέτοντας εμπόδια στην ειρηνευτική διαδικασία για την επίλυση του κουρδικού. Στο σενάριο σχηματισμού μιας κυβέρνησης συνεργασίας και τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης απορρίπτουν κάθε ιδέα για συνεργασία με το ΚΑΔ. Ο ηγέτης του ΡΛΚ Κ. Κιλιντσάρογλου δηλώνει ότι πως «ποτέ δεν θα συνεργαστούμε με το κόμμα που ήταν αναμεμειγμένο στη διαφθορά». Ο ηγέτης του Εθνικιστικής Δράσης Ν. Μπαχτελί (Hurriyet Daily News, 14 Μαίου) δηλώνει ότι «δεν ευνοούμε κυβερνήσεις συνεργασίας. Στοχεύουμε στο σχηματισμό δικής μας κυβέρνησης». Ο Σ. Ντεμίρτας του φιλοκουδικού Δημοκρατικού δηλώνει στο CNN Turk ότι το κόμμα του «δεν στοχεύει να λάβει μέρος ή να στηρίξει συμμαχική κυβέρνηση με το ΚΑΔ».

Γ. Ποια θέση έχουν οι βασικοί σχηματισμοί για το μέλλον της Τουρκίας, γνωστό ως «όραμα 2013». Το ΚΑΔ θέλει την Τουρκία μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές χώρες στην Ευρώπη, με μεγάλο ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις, με μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, ολοκλήρωση του συμφωνίας ειρήνευσης με τους κούρδους. Το ΡΤΚ προτείνει αυξήσεις μισθών, νέα αναπτυξιακά έργα, στηρίζει την ειρηνευτική διαδικασία με τους κούρδους. Το φιλοκουρδικό επικεντρώνεται στα δικαιώματα της κουρδικής κοινότητας, και θέτει ψηλά τον πήχυ των μεταρρυθμίσεων. Το εκλογικό τοπίο ενδιαφέρει κυρίως η οικονομία, η ανεργία, η φτώχεια, η κατάσταση στη Συρία και το κουρδικό.

Οι δημοσκοπήσεις δίνουν ισχυρό προβάδιασμα στο ΚΑΔ. Η online Zaman (17.05.15), δίνει 38.2 % στο ΚΑΔ με βάση γκάλοπ της Gezici, αλλά οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν ισχυρή αύξηση των ποσοστών του ΚΑΔ στο 43% ή 44%. Οι αριθμοί ευνοούν το ΚΑΔ (παρά την αυξανόμενη κριτική κατά Ερτογάν για συγκεντρωτισμό) για τρεις λόγους: πρώτο, η οικονομία παραμένει ισχυρή παρά τη διεθνή κρίση και αυτό πιστώνεται στο ΚΑΔ, δεύτερο, η επιμονή του κόμματος της μείζονος αντιπολίτευσης να διατηρεί έναν εμφανώς ανεπαρκή Κιλιντσάρογλου για ηγέτη και, τρίτο, η αδυναμία της αντιπολίτευσης να δώσει αποτελεσματική μορφή διακυβέρνησης στις παρούσες συνθήκες. Αν ο Μπαχτελί με 15% δημοσκοπικό σκορ θέλει «αυτοδύναμη κυβέρνηση», είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι παρά τα λάθη που παρουσιάζει το ΚΑΔ στα ζητήματα του σεβασμού στη διάκριση των εξουσιών, τις παρεμβάσεις στο δικαστικό σύστημα και στα ζητήματα που συνδέονται με την ελευθερία του λόγου, ίσως παραμείνει στα πράγματα για τα επόμενα 4 με 6 χρόνια.

Το πρώτο σενάριο βρίσκεται σε μια νέα νίκη του ΚΑΔ ικανή να του δώσει τον αριθμό 330 που οδηγεί στο Γκολικό μοντέλο, ενώ το δεύτερο σενάριο βρίσκεται στην αυτοδυναμία ΚΑΔ χωρίς το μαγικό αριθμό. Στο δεύτερο ενδεχόμενο η κυβέρνηση του ΚΑΔ θα υποχρεωθεί να αναπτύξει έναν ευρύτερο διάλογο με τα κόμματα της αντιπολίτευσης για τη συνταγματική μεταρρύθμιση.