Πολωνία εκ προθέσεως
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε στις 20 Δεκεμβρίου ότι «υπάρχει σαφής κίνδυνος κατάφωρης παραβίασης του κράτους δικαίου στην Πολωνία». Κατά συνέπεια ενεργοποιείται το άρθρο 7 της ευρωπαϊκής συνθήκης το οποίο οδηγεί σε αναστολή του δικαιώματος ψήφου στα Συμβούλια και είναι η πρώτη φορά που μία χώρα-μέλος απειλείται άμεσα με μια τέτοια ποινή» Έτσι σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ στο «Βήμα» της ίδιας ημέρες.
«Η απόφαση έρχεται έπειτα από δύο χρόνια διενέξεων με την κυβέρνηση της Βαρσοβίας, στη διάρκεια των οποίων η Κομισιόν καλούσε την Πολωνία να αποσύρει αμφιλεγόμενους νόμους με τους οποίους εκτιμάται ότι επιχειρείται η κυβερνητική χειραγώγηση στη Δικαιοσύνη αλλά και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ειδικότερα, η Κομισιόν ενημέρωσε ότι πλέον θα ζητήσει από τις κυβερνήσεις των υπολοίπων κρατών της ΕΕ να επιβεβαιώσουν ότι οι νομοθετικές αλλαγές της Πολωνίας στο δικαστικό σύστημα συνιστούν «σαφή κίνδυνο σοβαρής παραβίασης» των αξιών της ΕΕ και ιδίως του κράτους δικαίου. Ωστόσο, δεδομένου ότι υπάρχει νέος πρωθυπουργός στη χώρα, ο οποίος έχει αναλάβει καθήκοντά του μόλις αυτό το μήνα, η Κομισιόν του παρέχει περιθώριο τριών μηνών προκειμένου να αναστρέψει την κατάσταση και να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που γίνεται επίκληση του Άρθρου 7 στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο είχε εισηχθεί 16 χρόνια πριν, για να καταστήσει τα κράτη-μέλη της υπεύθυνα για ενδεχόμενες παραβιάσεις δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, το Άρθρο 7 συνιστούσε μια δικλείδα ασφαλείας για το ότι κράτη δεν θα παραβιάσουν τις αρχές της δημοκρατικής διακυβέρνησης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπό τους φόβους που εγείρονταν ειδικά για τις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες που εισέρχονταν εκείνη την εποχή στην Ένωση.
Η Πολωνία έμαθε με λύπη την «πολιτική και όχι νομική» απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να έναρξη της διαδικασίας επιβολής κυρώσεων εναντίον της εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων που η πολωνική κυβέρνηση επέβαλε στη δικαιοσύνη και συνιστούν σοβαρή απειλή για το κράτος δικαίου, σύμφωνα με ανακοίνωση της πολωνικής κυβέρνησης. Η απόφαση αυτή «επιβαρύνει αναίτια τις σχέσεις μας, γεγονός που απειλεί να καταστήσει δύσκολη την οικοδόμηση αμοιβαίας κατανόησης και εμπιστοσύνης ανάμεσα στη Βαρσοβία και τις Βρυξέλλες», αναφέρεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Πολωνίας.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι «η Πολωνία αντιμετωπίζεται σήμερα ως διαλυτική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άρα είναι σημαντικό να σταματήσει η καταστροφή της υπόληψης της Βαρσοβίας».
Την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στηρίζει το Βερολίνο. Η γερμανική κυβέρνηση στηρίζει τη γραμμή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέφεν Ζάιμπερτ, ο οποίος τόνισε ότι «η Επιτροπή δεν διάλεξε τον εύκολο δρόμο».
Αντίθετα, ο αντιπρόεδρος της ουγγρικής κυβέρνησης Ζολτ Σεμγέν χαρακτήρισε την απόφαση της Ευρωπαϊκής «απαράδεκτη» και πλήγμα κατά της εθνικής κυριαρχίας της χώρας. Ο ούγγρος αντιπρόεδρος προειδοποίησε ότι η Βουδαπέστη θα θέσει βέτο στην επιβολή κυρώσεων κατά της Βαρσοβίας» (ηλ. «Βήμα» 20 Δεκεμβρίου 2017).
Η μόνη κριτική που μπορεί να διατυπωθεί στην απόφαση της Επιτροπής είναι η μεγάλη καθυστέρηση στη λήψη της. Κάθε κράτος-μέλος συμμετέχει με σεβασμό στις θεμελιώδεις κατακτήσεις του κράτους δικαίου, μια από τις οποίες είναι ο σεβασμός στη διάκριση των εξουσιών και στην ελευθερία της έκφρασης, στον πλουραλισμό στα ζητήματα ενημέρωσης. Και τα δύο θεμελιώδη αυτά ζητήματα που χαρακτηρίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική παράδοση, αυτή η πολωνική κυβέρνηση τα παραβιάζει κατάφωρα και εκ προθέσεως. Σε προηγούμενο άρθρο επί του θέματος έδειξα με λεπτομέρειες την ουσία της πολιτικής που εφαρμόζει η πολωνική κυβέρνηση. Συνεπώς η απόφαση της Επιτροπής είναι σωστή και επί της ουσίας εφαρμόζει μιαν θεσμική πρόνοια των Συνθηκών η οποία μέχρι τώρα ήταν σε αδράνεια. Καιρός, λοιπον, τα μέλη να μην θεωρούν ότι η συμμετοχή στην ΕΕ είναι μια «εφάπαξ» ένταξη. Η συμμετοχή απαιτεί συνεχή μάχη εφαρμογής, διεύρυνσης και υπεράσπισης των θεμελιωδών αξιών της.
Λάρκος Λάρκου